Bulgåreye
Li Bulgåreye est on payis å sud-ouwess di l' Urope; il a des coisses sol Noere Mer a l' Ess, li Grece eyet l' Turkeye å Sud, li Serbeye eyet Montenegro eyet l' Macedoneye a l' Ouwess, eyet l' Roumaneye å Nôr. L' aiwe di Danube fwait l' frontire inte li Bulgåreye eyet l' Roumaneye.
|
|||||
| Divize nåcionåle: Съединението прави силата L' union fwait l' foice |
|||||
 |
|||||
| Lingaedje oficir | Bulgåre | ||||
| Mwaisse-veye | Sofia | ||||
| Prezidint | Gueorgui Parvanov | ||||
| Prumî minisse | Boyko Borisov | ||||
|
Sitindêye |
Classé 102inme |
||||
|
Populåcion |
Classé 88inme |
||||
|
Indepindince |
|||||
| Manoye | Lev | ||||
| Coisse d' eureye | UTC +2 | ||||
| Imne nåcionå | Mila rodino (binamêye patreye) |
||||
| Dominne Internet | .BG | ||||
| Indicatif telefonike | 359 | ||||
Ådvins
Istwere[candjî | modifier le wikicode]
Les Bulgåres, on peupe di nindje turke di l' Azeye cintråle, s' ont vnou maxhî avou les dmorants slåves viè l' fén do 7inme sieke eyet askepyî l' prumî Estat bulgåre e 681. Dins les siekes shuvants, li Bulgåreye a stî e margaye avou l' Impire Bizantin åd fwait di leu plaece dins les Balkans, mins al fén do 14inme sieke li payis a passé dzo mambornance di l' Impire Otoman.
Li Bulgåreye ridivna-st indepindinte e 1878, come ene principåté otonome, et fourit rclamêye on royåme plinnmint indepindint e 1908. Di 1912 a 1913 li Bulgåreye ourit-st a vey avou l' Guere des Balkans, ene shûte di conflits avou ses vijhéns, ki fjha candjî l' sitindêye do payis sacwants côps. Tins del prumire guere daegnrece et pus tård del deujhinme guere daegnrece, li Bulgåreye si bata do costé des pierdants.
Li Bulgåreye touma dzo mambornance di l' Union sovietike après l' deujhinme guere daegnrece eyet divni ene Republike Populaire e 1946. Li moennance comunisse finixha-st e 1990, cwand l' Bulgåreye rifjha des vôtaedjes multi-pårtis.
E 2003 li payis si meta do costé des Estats Unis ey evoyî des sôdårds pol guere siconte di l' Irak. E 2004 elle radjonda l' OTAN, eyet vôreut radjonde l' Union Uropeyinne po 2007.
Politike[candjî | modifier le wikicode]
Li prezidint del Bulgåreye est tchoezi pa des eleccions direkes po ene termene di 5 anêyes, eyet l' droet di s' riprezinter po on deujhinme mandat. Li prezidint est li tchîf di l' Estat eyet li cmandeu e tchîf di l' årmêye. C' est eto li tchîf do Consey Consultatif pol Såvrité Nåcionåle, eyet, mågré k' i n' pout nén prinde l' iniciative pol fijhaedje des lwès, i pout tofer ritourner on propôzaedje di lwè po pus di discutaedje, mins nerén li pårlumint pout passer houte do veto do prezidint avou on vôtaedje al madjorité simpe.
Li pårlumint unicamerå, lomé l' Assimblêye Nåcionåle (Народно събрание, Narodno sabranie), a 240 deputés ki sont tchoezis po cwatre ans pa vôtaedje populaire. Les vôtaedjes sont po des pårtis ou des cowalicions di candidats, avou des djivêyes di vôtaedje diferinnes dins tchaeke des nouv pårtixhaedjes administratifs. On pårti ou ene cowalicion doet aveur on minimom di 4% d' vôtaedjes po-z aveur des sidjes å pårlumint. Li pårlumint vôte les lwès, decide do budjet, do calindrî des eleccions prezidinciåles, tchoezixh et dismete li prumî minisse eyet ls ôtes minisses, fwait les declaråcions d' guere, decide do disployaedje di sôdårds åd foû do payis, eyet l' ratifiaedje des acoirds eyet påyes eternåcionås.
Redjons[candjî | modifier le wikicode]
Redjons di Bulgåreye
Dispoy 1999 li Bulgåreye est pårteye e 28 redjons (области, oblasti; singulî област, oblast), après aveur sitî pårti e 9 provinces dispoy 1987. Totes les redjons sont lomêyes d' après leu mwaisse-veye, avou l' mwaisse-veye do payis ki fwait ene redjon da sinne (София-град, Sofiya-grad, Sofia-veye):
Mape del Bulgåreye
- Blagoevgrad
- Burgas
- Dobrich
- Gabrovo
- Khaskovo
- Kurdzhali
- Kyustendil
- Lovech
- Montana
- Pazardzhik
- Pernik
- Pleven
- Plovdiv
- Razgrad
- Ruse
- Shumen
- Silistra
- Sliven
- Smolyan
- Veye di Sofia
- Redjon d' Sofia
- Stara Zagora
- Turgovishte
- Varna
- Veliko Turnovo
- Vidin
- Vratsa
- Yambol
Djeyografeye[candjî | modifier le wikicode]
Li Bulgåreye comprind les redjons classikes di Trace, Mizeye eyet Macedoine. Li sud-ouwess do payis a bråmint des monts, avou li pus hôt mont des Balkans, li Mont Moussala, 2.925 metes hôt. Li coirdea d' Monts des Balkans trevåtche li payis do levant å coûtchant, å Nôr del fåmeuse Vå d' Rozov. Å sud-ess do payis, c' est des tienes et des vås, åd dilong del Noere Mer a l' ess, eyet åd dilong del mwaisse aiwe di Bulgåreye, l' aiwe di Danube (lomé Дунав, Dounav e bulgåre) a Bijhe. Des ôtès grandès aiwes sont l' aiwe di Strouma eyet l' Aiwe di Maritsa å Sud.
Li climat del Bulgåreye est inte-deus, avou des iviers froeds et frexhs, et des estés mediteraneyins tchôds et setchs.
Les Balkans si lomèt inla do no del tchinne di monts lomêye Balkan (Балкан) ou co Stara Planina (Стара планина), ki trevåtche li cinte del Bulgåreye disk' a l' pårteye levantrece del Serbeye.
Economeye[candjî | modifier le wikicode]
L' economeye del Bulgåreye a bråmint sofrou après 1989 eyet l' piete do martchî sovietike, ki l' economeye bulgåre end esteut foirt aloyeye.
Li livea d' vicaedje tcheya di 40%, mins rivna-st å livea di dvant 1990 viè l' fén d' 2003.
Djins[candjî | modifier le wikicode]
D' après l' ricinsmint di 2001, li populåcion c' est bråmint des bulgåres (83,9%), avou deus minorités importantes, di Turks (9,4%) eyet di Djipsyins (4,7%). Les 2% ki dmorént si rpårtixhèt inte des Årmenyins, Rûsses, Roumins, Oucrinnyins, Greks eyet Djwifs. 84,8% del populåcion do payis cåze li bulgåre, on lingaedje del famile des lingaedjes eslåves, k' est l' seu lingaedje oficir, mins ds ôtes lingaedjes sont cåzés, pa les djins des diferinnes minorités.
Ene grosse pårt des Bulgåres (83,9%) sont rashious comes mimbes di l' Eglijhe Ortodosse bulgåre. Les ôtès rlidjons sont l' Islam (12,1%), les catolikes romins (1,7%), li djudayisse (0,8%), eyet ds ôtes (1,6%)
Culteure[candjî | modifier le wikicode]
Muzike[candjî | modifier le wikicode]
| Date | No e walon | No so plaece | Rimåkes |
|---|---|---|---|
| date | Xxxxx |
Vey eto[candjî | modifier le wikicode]
Difoûtrinnès hårdêyes[candjî | modifier le wikicode]
- History art and music in Bulgaria
- Bulgaria Pictures
- Bulgaria Map
- EasyBulgarian.com - Le cours pour apprendre la langue bulgare - Learn the Bulgarian Language
- Waibe do govienmint bulgåre
- Waibe del prezidince do payis
- Waibe do pårlumint
- Antarctic Place-names Commission of Bulgaria
- Essential History of Bulgaria in Seven Pages
