Wit-Rusland
|
|||||
| Volkslied: Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь (tr.: Dziaržaŭny himn Respubliki Bielaruś) (Wit-Russies vir: "Staatsvolkslied van die Republiek van Wit-Rusland") |
|||||
 |
|||||
| Hoofstad | Minsk | ||||
| Grootste stad | Minsk | ||||
| Amptelike tale | Wit-Russies en Russies | ||||
| Regering | Presidensiële republiek Aleksandr Loekasjenko Andrei Kobyakof |
||||
| Onafhanklikheid
Onafhanklikheid
• Verklaar • Bereik • Voltooi |
van die Sowjetunie 27 Julie 1990 25 Augustus 1991 25 Desember 1991 |
||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
207 595 km2 (85ste) 80 155 myl2 1,4 |
||||
| Bevolking - 2014-sensus - Digtheid |
9 475 100[1] 45,8 / km2 (142ste) 120,8 / myl2 |
||||
| BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2012-skatting |
||||
| BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2011-skatting |
||||
| MOI (2013) |  0,786[3] (53ste) – hoog |
||||
| Gini (2011) |  26,5[4] – laag |
||||
| Geldeenheid | Roebel (BYR) |
||||
| Tydsone - Somertyd |
VOT (UTC+3) nie toegepas nie (UTC+3) |
||||
| Internet-TLD | .by en .бел[5] | ||||
| Skakelkode | +375 | ||||
Wit-Rusland of Belarus (Wit-Russies: Беларусь) is 'n land in Oos-Europa. Dit grens aan Rusland in die noorde en ooste, Oekraïne in die suide, Pole in die weste en Letland en Litaue in die noorde. Minsk is die hoofstad en ook die grootste stad in die land. 'n Derde van die land is bebos en landbou is een van die sterkste ekonomiese sektore.
Tot en met die 20ste eeu het die Wit-Russe nie 'n geleentheid gehad om 'n aparte nasionale identiteit te ontwikkel nie, siende dat die land van die hedendaagse Wit-Rusland aan verskeie ander lande behoort het. Na die kortstondige Wit-Russiese Volksrepubliek (1918-19) het die land deel van die Sowjetunie geword, die Wit-Russiese Sosialistiese Sowjetrepubliek.
Die finale vereniging van die verskillende dele van die land met sy moderne grense het in 1939 plaasgevind, toe grondgebied van etniese Wit-Russe, wat deel van Pole was, deur die Sowjetunie geannekseer is en by die Wit-Russiese Sowjetrepubliek gevoeg is. Die gebied en sy nasie het grootskaalse verwoesting ervaar tydens die Tweede Wêreldoorlog: die land het 'n kwart van sy bevolking verloor en meer as die helfte van sy ekonomiese hulpbronne.
Die land het in die jare ná die oorlog stelselmatig herstel en is een van die stigterslede van die Verenigde Nasies. Die parlement van die republiek het die soewereiniteit van Wit-Rusland op 27 Julie 1990 verklaar en, ná die val van die Sowjetunie, is Wit-Rusland op 25 Augustus 1991 onafhanklik verklaar. Aleksandr Loekasjenko is sedert 1994 die land se president. Wit-Rusland is sedert 1996 besig om met Rusland te onderhandel om as 'n enkele staat, die Unie van Rusland en Wit-Rusland, te verenig.
Die grootste deel van Wit-Rusland se 9,85 miljoen inwoners woon in die stedelike gebiede om Minsk en ander streekshoofstede. Die land het twee amptelike tale: Wit-Russies en Russies. Die land erken nie 'n staatsgeloof nie, alhoewel die Russiese Ortodokse geloof die primêre geloof in Wit-Rusland is.
Ekonomie[wysig | wysig bron]
Ná sy onafhanklikwording in 1991 het Wit-Rusland net 'n kort fase van politieke en ekonomiese vryheid beleef voordat Aleksandr Loekasjenko, 'n voormalige direkteur van 'n kolchose, aan bewind gekom het. As president het hy die ou stelsel van planekonomie behou - na bewering veral om te verhoed dat die Wit-Russiese ekonomie deur oligarge oorheers word.
So beheer die Wit-Russiese staat steeds sowat 70 persent van die ekonomie, met uitsondering van enkele bedrywe soos telekommunikasie wat intussen geprivatiseer is. Tans word 55 persent van die totale nywerheidsproduksie deur slegs 55 ondernemings gelewer.[6]
Wit-Rusland is steeds een van die voorste vervaardigers van landboumasjiene in Oos-Europa wat markte in alle lande van die voormalige Sowjetunie bedien. Hierdie uitvoere het net soos goedkoop energie-invoere uit Rusland verseker dat Wit-Rusland se ekonomie aanvanklik stewig vertoon het. 'n Vyfde van alle Russiese gas- en ruolie-uitvoere na Europa word in pyplyne vervoer wat deur Wit-Rusland loop.
Die ekonomiese opswaai is eers in 2007 gestuit toe Rusland sy indirekte subsidies vir brandstofuitvoere na Wit-Rusland meteens gestaak het. Prysverhogings vir gas en ru-olie het Wit-Rusland in 'n ekonomiese krisis gedompel, en president Loekasjenko was genoodsaak om verskeie liberale hervormings deur te voer. In 2010 is lone en pensioene ter geleentheid van die presidensiële verkiesing met tot 50 persent verhoog. Maar die Wit-Russiese bewind se bloedige optrede teen betogers het daartoe gelei dat die land sedertdien in politieke en ekonomiese isolasie verkeer.
Die tekort op die handelsrekening is intussen op 'n baie hoë vlak. Die wisselkoers van die Wit-Russiese roebel teenoor belangrike buitelandse geldeenhede het sedert Januarie 2011 met 70 persent gedaal. Buitelandse valutareserwes het in die eerste vyf maande van 2011 met sowart 'n kwart teruggesak, en die inflasiekoers sal volgens amptelike skattings tussen 33 en 39 persent beweeg.
Die enigste land, wat tans nog bereid is om op ekonomiese gebied met Wit-Rusland saam te werk, is Rusland. Die prys wat die Loekasjenko-bewind hiervoor moet betaal, is die privatisering van Wit-Russiese ondernemings. So het Russiese energiereuse reeds die helfte van Wit-Rusland se pyplynstelsel oorgeneem en stel tans ook belang in die ander vyftig persent. Wit-Russiese raffinaderye en die staatsonderneming Belaruskali, een van die belangrikste produsente van kunsmis ter wêreld, staan eweneens bo-aan die wenslys van Russiese beleggers.
Kultuur[wysig | wysig bron]
Kulturele beleid[wysig | wysig bron]
Kultuur geniet in Wit-Rusland hoë prioriteit. Kenmerkend vir die kulturele lewe in die land is die soek na 'n nasionale Wit-Russiese identiteit tussen die westelike landsdele met hul sterk Pools-katolieke en die oostelike gebiede met hul sterk Russies-ortodokse invloede.[7] Hierby speel staatsinstellings 'n leidende rol. In die jare ná die onafhanklikwording het die Wit-Russiese staat die toenadering tot die Russiese taal en kultuur bevorder. Hierdie beleid is intussen ten gunste van Wit-Rusland se eie taal en kulturele tradisies laat vaar. So is byvoorbeeld 2011 tot die "Jaar van die Wit-Russiese Taal" verklaar. Sowel Wit-Russies asook Russies het die status van amptelike tale.
Kulturele aktiwiteite is in die hoofstad Minsk gekonsentreer, terwyl die vyf provinsiale hoofstede 'n mindere rol in die kulturele lewe speel. Minsk het ondanks alle ekonomiese moeilikhede steeds 'n ryk kultuurlewe wat ten opsigte van klassieke kunsvorms soos musiek, teater en ballet met ander metropole kan meeding. Die bewoners van landelike gebiede hou vas aan hul plaaslike tradisies.
Die Departement van Kultuur probeer bevorder die kulturele lewe op provinsiale vlak deur inisiatiewe soos die titel "kultuurhoofstad van Wit-Rusland" wat in 2010 vir die eerste keer aan Polatsk, die oudste stad van Wit-Rusland in die noorde van die land, toegeken is. Kulturele instellings uit Minsk soos die operateater, filharmonie en museums het hier opvoerings en uitstallings aangebied.
In 2011 het Homel, 'n stad in die suid-ooste wat in 1142 gestig is, vanweë sy kulturele aktiwiteite die titel "kultuurhoofstad" gedra. Homel is naas Oeljanofsk in Rusland tegelykertyd as een van twee kultuurhoofstede van die Gemenebes van Onafhanklike State in 2011 aangewys.
Sowel staats- asook privaat instellings in die kuns- en kultuurbedryf ondervind befondsingstekorte. Kulturele aktiwiteite - veral dié van kritiese en kreatiewe kunstenaars - word daarnaas ook deur 'n aantal regulasies en kontroles van staatskant af belemmer.
Die Departement van Kultuur het in Junie 2010 'n "Raad vir die belange van Wit-Russe in die buiteland" waarin regeringsamptenare, burgers en Wit-Russe in die buiteland verteenwoordig is. Hierdie liggaam koördineer kulturele aktiwiteite in die buiteland. Daarnaas word beplan om 'n netwerk van Wit-Russiese kultuursentrums in buitelandse metropole soos Berlyn te skep.
Bronne[wysig | wysig bron]
- (en) Whitaker, Joseph. (2008) Whitaker's Almanack 2008. Londen: A. & C. Black. ISBN 978-0-7136-8554-1. bl. 763.
Verwysings[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Wit-Rusland.
- ↑ (be) “About the demographic situation in January-September 2014”. Belarus Statistical Office. URL besoek op 4 Januarie 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 (en) “Wit-Rusland”. Internasionale Monetêre Fonds. URL besoek op 4 Januarie 2015.
- ↑ (en) “2014 Human Development Report Summary”. pp. 21–25 United Nations Development Programme: 2014. URL besoek op 4 Januarie 2015.
- ↑ (en) “Distribution of family income – Gini index”. GINI index. Wêreldbank. URL besoek op 4 Januarie 2015.
- ↑ (be) “ICANN сообщает о выделении кириллического домена .БЕЛ для Республики Беларусь”. hoster.by. URL besoek op 4 Januarie 2015.
- ↑ (de) Eduard Steiner: Das Euro-Musterland hängt den Riesen Russland ab. Welt Online, 22 Augustus 2011
- ↑ (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake: Wit-Rusland - Kultuur
|
|||||||||||||||||
