Constitutionele monarchie

De constitutionele monarchieën waarbij de monarch daadwerkelijk veel macht heeft zijn violet gekleurd, de parlementaire constitutionele monarchieën zijn rood gekleurd

Beluister

(info)

Een constitutionele monarchie is een vorm van monarchie waarbij niet slechts de monarch of regent bepaalde bevoegdheden bezit, maar waar naast haar of hem diverse andere ambten, die eigen bevoegdheden bezitten hen toegekend door de constitutie. Deze constitutie kan geheel of gedeeltelijk neergelegd zijn in een geschreven grondwet, maar dat hoeft niet. Zo kent het Verenigd Koninkrijk wel een constitutionele monarchie, maar geen grondwet.

Nederland en België zijn voorbeelden van constitutionele monarchieën; een parlementaire constitutionele monarchie of constitutionele parlementaire monarchie om precies te zijn, een combinatie van een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie. Dit wil zeggen dat de macht ligt bij de monarch, de ministers en bij het parlement. Wel is in het Nederlands en het Belgisch systeem de macht van de monarch zeer beperkt. Volgens het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden art. 2 is de monarch onschendbaar en zijn de ministers verantwoordelijk. De ministers dragen dus de verantwoordelijkheid voor het doen en laten van de monarchen, ministeriële verantwoordelijkheid genoemd.

De positie van de vorst in de constitutionele monarchie

De Britse zakenman en journalist Walter Bagehot heeft in 1867 in een bundel essays de drie rechten van de Koning in de Britse parlementaire democratie geformuleerd: "het recht om te worden geïnformeerd, het recht om aan te moedigen en het recht om te waarschuwen" Ook hadden ze in het koninkrijk meerdere machten om andere koninkrijken te veroveren, alleen werd dit niet officieel gemaakt.

De door Bagehot geformuleerde beperking van de werksfeer van een constitutioneel vorst in een constitutionele monarchie heeft ook nu haar geldigheid nog niet verloren en ze wordt ook in de 20e en 21e eeuw nog vaak aangehaald.

Zie ook

• Ceremonieel koningschap

Staats- en regeringsvormen