Monako
| Monako Prensliği | |||||
| Principatu de Múnegu (Monégasque) Principauté de Monaco (French) |
|||||
|
|||||
| Slogan: "Deo Juvante" (Latin) "With God's Help" |
|||||
| Ulusal Marş: Hymne Monégasque | |||||
 Monako konumu (koyu yeşil)
|
|||||
| Başkent | Monaco-Ville 43°43′K 7°25′D / 43.717°K 7.417°D |
||||
| Resmî dil(ler) | Fransızca | ||||
| Milliyet | Monakolu | ||||
| Yönetim biçimi | Monarşi | ||||
| - Prens | II. Albert | ||||
| - Başbakan | Michel Roger | ||||
| - Ulusal Başkanlık Konseyi | Stéphane Valeri | ||||
| Kuruluş | |||||
| - Grimaldi Meclisi | 1297 | ||||
| - Anayasa | 1911 | ||||
| Yüzölçümü | |||||
| - Su (%) | 0.0 | ||||
| Nüfus | |||||
| - 2009 tahmini | 32.965 (205th) | ||||
| - 2000 sayımı | 32.020 | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2010 | ||||
| - Toplam | 4.694 milyar $ (156.) | ||||
| - Kişi başına | 132,571 $ (1.) | ||||
| GSYİH (düşük) | |||||
| - Toplam | 5.424 milyar $ | ||||
| - Kişi başına | 153,177 $ (1) | ||||
| İGE | ▬ 0.946 (yüksek) (2003) | ||||
| Para birimi | Euro (EUR) |
||||
| Zaman dilimi | CET (UTC+1) | ||||
| - Yaz | CEST (UTC+2) | ||||
| Internet TLD | .mc | ||||
| Telefon kodu | +377 | ||||
Monako Prensliği veya Monako (Fransızca: Principauté de Monaco veya Monaco; Monegasque: Munegu veya Principatu de Munegu), Avrupa'da Akdeniz kıyısında yer alan bir şehir devletidir.
İçindekiler
Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Vatikan'dan sonra Dünya'daki ikinci küçük bağımsız devlet. Kara sınırları Fransa ile çevrili olan ülke, eski Monako şehri ve sonradan inşa edilen alanlardan oluşur. Ülke Monte Carlo semtindeki gösterişli kumarhaneleri ile ünlüdür.
Yüzölçümü bu kadar küçük olmasına rağmen ülkede bir stadyum bulunur. Havaalanı yerine heliportu ve tren istasyonu bulunmaktadır ve Fransa demiryolunun küçük bir parçası geçmektedir. Karayolu ve denizyolu gelişmiştir.
Fontveille semti ile Monaco Ville'in bulunduğu yarımadanın arasında küçük, Monte Carlo ile Monaco Ville'in arasında ise büyük bir yat limanı bulunmaktadır.
Monako'nun uzunluğu 3.350 m'dir. Genişliği en geniş yerde 1.000 m'yi bulurken en dar yerde 245 m'dir. Fontveille semtinin çoğu sonradan denize beton doldurularak oluşturulmuştur. Şu anda yine buna benzer bir proje vardır; fakat hayata geçirilmemiştir.
Monako'nun başlıca yerleşim birimleri (semtleri) nüfusları ile şunlardır:
| Yerleşim birimi | Nüfusu |
|---|---|
| Monako (Monaco Ville) | 2.000 |
| Monte Carlo | 25.000 |
| La Condamine | 7.000 |
| Fontveille | 1.500 |
| Toplam | 35.500 |
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Monako 1191 yılında Kutsal Roma İmparatoru VI. Heinrich'in izniyle 1228 yılında bir Ceneviz sömürgesi olarak kuruldu. 1297 yılında François Grimaldi ve askerleri Monako Kayası'nı ele geçirdiler. O zamandan beri Monako toprakları Grimaldi ailesi tarafından yönetilmektedir.
1793-1814 yılları arasında Monako Fransa'nın egemenliği altında yaşadı. Viyana Kongresi'nde Monako'nun Sardinya-Piemonte Krallığı'na bağlanması kararlaştırıldı. 1861 yılından sonra Monako bağımsız bir prenslik haline geldi. 1911 yılında kabul edilen yeni anayasaya kadar Monako Prensi Monako'nun mutlaki hükümdarı sayılıyordu.
II. Dünya Savaşı'nda, 1943 yılında, İtalyan Ordusu Monako'yu işgale başladı ve faşist bir yönetim oluşturarak işgal etti. Kısa bir süre sonra, Mussolini'nin çökmesinin ardından, Nazi Wehrmacht orduları Monako'yu işgal etti. Çok sayıda Monakolu Yahudi toplama kamplarına gönderildi. Savaştan sonra Monako Prensi III. Rainier 1949 yılında dedesinin ölümü üzerine tahta çıktı. Prens Rainier kadınlara oy hakkını kabul etti ve idam cezasını kaldırdı. 1993 yılında Monako Birleşmiş Milletlere üye oldu. 31 Mart 2005 tarihinde prens Rainier hastalanarak görevi oğluna devretti. 6 Nisan 2005 tarihinde ölünce oğlu II. Albert Monako Prensi olarak tahta çıktı.
Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Monako'nun nüfusu diğer nüfuslara göre oldukça sıra dışıdır. Çünkü bu ülkede Fransızların sayısı Monakolulardan daha fazladır. Fransızlar %28,4 ile ülkenin en büyük etnik grubudur. Monakolular %21,6 ile onları takip eder. Diğer etnik gruplar ise şöyledir: İtalyanlar (%18,7), İngilizler (%7,5), Belçikalılar (%2,8), Almanlar (%2,5), İsviçreliler (%2,5) ve Amerikalılar (%1,2).
Monako dünyanın en yüksek yaşam süresine sahiptir. Bir Monakolu ortalama olarak 90 yıl yaşar.
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
Monako'nun resmi dili Fransızcadır; fakat İtalyanca, İtalya'dan gelen kişilerce ana dil olarak konuşulmaktadır. İngilizce ise Monako'daki Amerikalılar, İngilizler, Kanadalılar ve İrlandalılar tarafından konuşulur. Ulusal dil Monako dilidir; fakat bu dil küçük bir topluluk tarafından konuşulmaktadır. Monaco Ville bölgesinde tabelalar Fransızca ve Monako dili olarak yazılmıştır.
Din[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu mikro ülkede resmi din Hristiyanlığın Katoliklik mezhebidir. Fakat Monako'da inanç konusunda özgürlük vardır. Monako'da beş Katolik kilisesi ve bir de katedral bulunmaktadır. Koruyucu aziz Devota'dır.
Hristiyan toplum Monako nüfusunun %83,2'sini oluşturmaktadır.
Monako'da yalnızca bir Anglikan kilisesi bulunmaktadır. Bu kilise Monte Carlo'da yer almaktadır. 2007 itibariyle bu kiliseye bağlılığı bulunan 135 Anglikan vardır. Bu kilisenin kütüphanesinde yaklaşık 3000 İngilizce kitap bulunmaktadır.
1948 yılında kurulan The Association Culturelle Israélite de Monaco sayesinde Monakolu Museviler bir sinagog, İbrani okulu ve koşer ürünler satan bir gıda mağazası kazanmıştır. Yaklaşık bin kişilik Musevi cemaatinin %40'ını Britanya'dan gelenler oluşturmaktadır. Geri kalan kısım ise kuzey Afrika'dan gelmiştir. Buradaki Musevi nüfusunun üçte ikisini kuzey Afrika'dan gelen Sefarad Musevileri oluşturur. Üçte biriyse Aşkenaz Musevisidir.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
|
||||||||||
|
||||||||||||||
