Грек теле
| Грек теле | |
|---|---|
| Үҙатама: | Ελληνικά [e̞ˌliniˈka] |
| Илдәр: | Греция, Кипр; АҠШ тағы берекмәләр, Канада, Австралия, Германия, Төркиә, Албания, Армения, Грузии, Италия, Мысыр |
| Төбәктәр: | Греция, Кипр, ЕС; Италия һәм Албания лағы милли аҙсылыҡтар теле |
| Телде белеүселәрҙең дөйөм һаны: | 12-15 миллион тирәһе |
| Классификация (?) | |
| Категория: | Евразия телдәре |
Һинд-Европа ғаиләһе
|
|
| Яҙма: | грек әлифбаһы |
| Тел кодтары (?) | |
| ГОСТ 7.75–97: | гре 157 |
| ISO 639-1: | el |
| ISO 639-2: | gre (B); ell (T) |
| ISO 639-3: | ell |
Грек теле (юнан теле (иҫке.)) — Һинд-Европа телдәре араһында иң оҙаҡ йәшәүсе тел — документтар буйынса, уның ғүмер оҙонлоғо — 3,500 йыл тирәһе. Шулай уҡ ул һинд-европа телдәре араһында иң боронғо тел булып һанала, Микен яҙмалары фрагменттары беҙҙең эраға тиклемге 15-се йәки 14-се быуаттарға ҡарай. Бөгөнгө көндә был телдә Грецияла, Кипрҙа, Албанияла, Австралияла, Болгарияла, Македонияла, Италияла, Төркиәлә, Арменияла, Грузияла, Украинала, Молдавияла, Румынияла , Мысырҙа һәм эмигранттар берекмәләрендә яҡынса 12—15 миллион кеше һөйләшә. Грек теле беҙҙең эраға тиклемге 9-сы быуаттан алып Грецияла һәм беҙҙең эраға тиклемге 4-се быуаттан алып Кипрҙа грек әлифбаһы ярҙамында яҙыла. Грек әҙәбиәте тарихы үҙ эсенә яҡынса өс мең йыллыҡ дәүерҙе һыйҙыра.
Тарихы[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
Грек теленең тарихы шартлы рәүештә һанап үтелгән осорҙарға бүленә:
- Микен грек теле: Микен мәҙәниәтенең теле.
- Классик грек теле (шулай уҡ боронғо грек теле исеме аҫында билдәле): Был телдең төрлө диалекттары — грек мәҙәниәтенең архаик һәм классик осорҙарының телдәре. Боронғо грек теле Рим империяһында киң билдәле булған.
- Эллинистик грек теле: төрлө боронғо грек теле диалекттарының аттик диалектҡа (Афина диалекты) ҡушылыуы. Шулай итеп, уртаҡ грек диалекты барлыҡҡа килә. Эллинистик грек теле иң тәүҙә Искәндәр Зөлҡәрнәйҙең ғәскәрендә һәм ул буйһондорған территорияларҙа ҡулланыла, әммә Эллинистик колонизация дәүеренән һуң Мысырҙан алып Индия сиктәренә тиклем таралыу ала.
- Урта быуат грек теле: Эллинистик грек теленең Урта быуаттар дәүерендә Византия империяһының рәсми һәм аралашыу теле булараҡ үҫешеүе. Был тел Византия империяһының XV быуатта юҡҡа сығыуына тиклем ҡулланыла.
- Яңы грек теле: грек теленең Византия дәүеренән һуңғы үҫешеүе.
Урта быуат аҙағынан грек теленең ике төп формаһы ҡулланыла: аралашыу теле һәм XIX быуат, XX быуат башында әҙәби, юридик, административ һәм ғилми өлкәләрҙә ҡулланылған классик грек теле. 1976 йылда аралашыу теле Грецияның рәсми теле итеп иғлан ителә.
