Heiliges Römisches Reich

Heiligs Römischs Riich

Dr Kaiser und s Riich im nä Bild us em 17. Johrhundert. In dr Mitti isch dr Kaiser Ferdinand III. as „Haubt“ vom Riich im Kreis vo de Kurfürste. Zu siine Füess sitzt e Frauegstalt as Allegorii vom Riich, mä weiss das an dr Insignie vom Riichsöpfel. D Frücht um sä symbolisiere d Hoffnig uf neue Wohlstand noch em Ändi vom Driissigjöhrige Chrieg. Chupferstich Teutschlands fröhliches zuruffen/zu glückseliger Fortsetztung/der mit Gott/in Regensburg angestellten allgemeinen Versammlung des H. Röm. Reiches obersten Haubtes und Gliedern vom Abraham Aubry, Nürnberg 1663/64.

S Heilige Römische Riich (latiinisch Sacrum Romanum Imperium) isch die offizielli Bezeichnig für ä Herrschaftsberiich vo de römisch-dütsche Kaiser vom Mittelalter bis zum Johr 1806 gsi. Der Name vom Riich leitet sich vom Aaspruch vo de mittelalterlige Herrscher ab, d Tradition vom antike Römische Riich wiiterzfüehre und d Herrschaft im christlige Sinn z legitimiere as dr Heilig Wille vo Gott. Zur Unterscheidig vom Dütsche Riich, wo 1871 gründet worden isch, wird es au as s Alte Riich bezeichnet.

S Riich isch im 10. Jahrhundert unter der Dynastii vo de Ottone us em ehemolige karolingische Ostfrankeriich entstande. Der Name Sacrum Imperium isch für 1157 und der Titel Sacrum Romanum Imperium für 1254 zum erste Mol urkundlig beleit. Sit em 15. Johrhundert het sich langsam der Zuesatz vo Dütscher Nation (lat. Nationis Germanicæ) duregsetzt.

Wäge siiim vor- und übernationale Charakter het sich s Riich nie zum ä modärne Nationalstaat entwicklet, sondern isch ä Gebild us Kaiser und Richsständ bliibe, wo monarchisch gfüehrt und ständisch prägt gsi isch und nur wenig gmeinsami Riichsinstitutione gha het.

D Usdehnig und d Gränze vom Heilige Römische Riich hai sich im Lauf vo de Johrhundert stark veränderet. In siiner grösste Usdehnig het s Riich fast s ganze Gebiet vom hütige Mittel- und Deil vo Südeuropa umfasst.

D Alemanne

D Verdeilig vom karolingische Riich im Friide vo Verdun 843 und im Friide vo Merse 870

Charte vom Heilige Römische Riich noch em Westfälische Friide

Im Friide vo Verdun 843 isch dr westlig Deil vo Alemannia an dr Kaiser Lothar gfalle und dr König Ludwig dr Dütsch het dr Räscht übercho. 870 isch e neuji Verdeilig im Verdrag vo Merse gmacht worde, wo im dütsche König alli alemannische Gebiet zuegsproche het.

D Eidgenosseschaft

Eini vo de Familie, wo die europäischi und die dütschi Gschicht stark beiiflusst het (si hei d Kaiserchrone vom alte Riich vo 1452 bis 1806 fasch ununterbroche ghaa, wenn au bi zuenehmend schwindender Macht), si die ursprünglig alemannische Habsburger gsi, wo ihri Stammburg im Aargauische gha hai. Sie hai sich zerst uf ihr Machtgebiet im Badische, im Elsass und in dr Schwiiz konzentriert und das friidlig oder au mit Gwalt vergrösseret. Im 14. und 15. Johrhundert het sich dr Widerstand gegen ihri Herrschaft in dr Schwiiz versterkt, si hai die meiste Gebiet dört an d Eidgenosseschaft verlore und hai ihri Huusmacht im Östriichische uusbaut. Noch em Schwoobechrieg 1499 hai d Eidgenosse sich im Friide z Basel de facto vom Riich glöst. Im Westfälische Friide 1648 het d Eidgenosseschaft s Riich schlussändlig ganz verlo.

E groosse Deil vom Fürstbistum Basel isch im Riich verbliibe. 1792 het Frankriich d Baselbieter und die jurassische Bsitz bsetzt und z Pruntrut isch die Raurachisch Republik usgrüeft worde. 1803 isch s Fürstbistum offiziell säkularisiert worde. Im Wiener Kongräss 1814-15 si d Baselbieter Gebiet an Kanton Basel und dr Jura an Bärn gfalle.

S Frickdal, e linggsrhiinischs Gebiet vo de Habsburger, isch 1799 vo de Franzose eroberet worde und isch 1802 as eigeständige Kanton e französischs Protektorat und denn 1803 em Kanton Aargau aagschlosse worde, was de Frickdaler gar nit gfalle het.

S Elsass

Währed em Driissigjöhrige Chrieg het Frankriich agfange elsässischi Gebiet, wo de Habsburger ghört hai, z bsetze, und im Westfälische Friide 1648 hai die denn druf müesse verzichte. Au noch em Chrieg het Frankriich si ‹Reunionspolitik› wiitergfüehrt und het 1681 zum Schluss Strossburg anektiert. Im Friide vo Rijswijk 1697 und vo Rastatt 1714 isch die französisch Oberherrschaft anerkennt worde.

So het s Riich bis zur Französische Revolution vo 1789 braktisch s ganze Elsass an Frankreich verlore, mit Usnahm vo dr Grafschaft Württebärg-Mömpelgard, dr Grafschaft Salm und chliini Gebiet im Norde, wo zu Nassau-Saarbrügge ghört hai. Die Gebiet si noch 1790 vo de revolutionäre Franzose bsetzt worde. Dr Friedrich II. het im Pariser Vertrag vo 1796 uf Mömpelgard verzichtet, under dr Bedingig, ass Frankriich sich wurd drfür iisetze, ass Württebärg mit rächtsrhiinische Gebiet entschädigt wurd. Im Friide vo Campo Formio 1797 und im Friide vo Lunéville 1801 het dr Kaiser Franz II. uf alli linggsrhiinische Gebiet zugunste vo Frankriich verzichtet.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Heiliges_Römisches_Reich“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.