Славенія

Рэспубліка Славенія
славенск.: Republika Slovenija
Сцяг Славеніі	Герб Славеніі
	Гімн: «Zdravljica»
Дата незалежнасці	Абвешчана 25 чэрвеня 1991; Прызнана ў 1992 (ад распаду Югаславіі)
Афіцыйная мова	славенская
Сталіца	Любляна
Найбуйнейшыя гарады	Любляна, Марыбор, Цэле, Крань, Вяленье
Форма кіравання	парламенцкая рэспубліка
Прэзідэнт; Прэм'ер-міністр	Борут Пахар; Міраслаў Цэрар
Дзярж. рэлігія	каталіцтва
Плошча; • Усяго; • % воднай паверхні	150-я ў свеце; 20 253 км²; 0,6
Насельніцтва; • Ацэнка (2009); • Шчыльнасць	; 2 053 355 чал. (144-я); 99 чал./км²
ВУП (ППЗ); • Разам (2011); • На душу насельніцтва	; $58,979 млрд. (87-ы); $29 179
ВУП (намінал); • Разам (2011); • На душу насельніцтва	; $52,430 млрд. (74-ы); $25 939
Валюта	Еўра
Інтэрнэт-дамен	.si
Тэлефонны код	+386
Часавы пояс	+1
	↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Report for Selected Countries and Subjects; ↑ Да 2007 — славенскі талар.;

Славе́нія (славенск.: Slovenija), Рэспу́бліка Славе́нія (славенск.: Republika Slovenija) — дзяржава на поўдні Цэнтральнай Еўропы. На захадзе мяжуе з Італіяй, на поўначы — з Аўстрыяй, на паўночным усходзе — з Венгрыяй, на ўсходзе і поўдні — з Харватыяй, а на паўднёвым захадзе мае вынахад да Адрыятычнага мора. Назва краіны паходзіць ад этноніма — славенцы.

Член ААН, Еўрасаюза і НАТА, Шэнгенскага пагаднення.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Гісторыя Славеніі

Славянскія продкі сучасных славенцаў аселі на тэрыторыі краіны ў VI ст. н. э. У VII ст. яны ўтварылі Карантанію, якая стала адной з першых славянскіх дзяржаў. У 745 годзе Карантанія ў абмен на ваенную дапамогу прызнала пратэктарат з боку франкаў, захаваўшы пры гэтым фармальную незалежнасць да свайго распаду ў 1180. Уплыў франкаў спрыяў хрысціянізацыі славенцаў.

Каля 1000 года былі напісаныя Brizinski spomeniki, першы пісьмовы дакумент на славенскай мове. У XIV ст. тэрыторыя сучаснай Славеніі патрапіла пад уладу Габсбургаў і ў наступным увайшла ў склад Аўстра-Венгрыі. Славенія была падзеленая на тры правінцыі: Краньскую, Горышку і Штаерску.

Перасоўванне гандлёвых шляхоў і Трыццацігадовая вайна ў XVII ст. спрыялі эканамічнаму заняпаду Славеніі, але ў XVIII ст. гаспадарчае развіццё ізноў актывізавалася: вытворчасць розных тавараў павялічылася, сельскагаспадарчай прадукцыі стала больш адсоткаў на 60. Разгарнуўся нацыянальны асветніцкі рух. Гэты перыяд атрымаў назву Славенскае Адраджэнне

У 1809—1813 гг. вялікая частка Славеніі ўваходзіла ў склад Ілірыйскіх правінцый. У XIX ст., асабліва падчас Рэвалюцый 1848—1849 гг. у Аўстрыі і пасля яе, у Славеніі развіваецца нацыянальны рух (цэнтр — Крайна).

У 1918 годзе распалася Аўстра-Венгрыя, у выніку чаго Італія захапіла вобласці Прыморска і Істра, а таксама частку Далмаціі. Астатняя частка славенскіх земляў увайшла ў ізноў утворанае Каралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў, якое ў 1929 было пераназвана ў каралеўства Югаславія.

У 1941 годзе пасля нападу дзяржаў-восі на Югаславію, Італія анэксавала тэрыторыю да Любляны, а Германія астатнюю тэрыторыю з горадам Марыбор.

Каралеўства Югаславія распалася падчас Другой Сусветнай вайны, а Славенія ўвайшла ў склад сацыялістычнай Югаславіі, што было абвешчана 29 лістапада 1945. Прычым ад Італіі да Славеніі былі далучаныя спрадвечныя славенскія землі Абална-Крашка і Горышка.

Па выніках праведзенага рэферэндума Славенія абвясціла незалежнасць ад СФРЮ 25 чэрвеня 1991. Славенія — адзіная краіна, якая выйшла з СФРЮ практычна без кровапраліцця.

Вайна за незалежнасць[правіць | правіць зыходнік]

Вайна за незалежнасць працягвалася дзесяць дзён, падчас 72 баявых кантактаў, страты ЮНВ склалі 45 чалавек забітымі, 146 параненымі, 4693 вайскоўцаў і 252 супрацоўніка федэральных службаў былі ўзятыя ў палон; страты славенскіх сіл самаабароны склалі 19 забітых (9 камбатантаў, астатнія грамадзянскія асобы) і 182 параненых. Таксама загінулі 12 грамадзян замежных дзяржаў, у асноўным кіроўцы на службе міжнародных транспартных кампаній. Быў выведзены з ладу 31 танк (сюды ўвайшлі і спаленыя і пашкоджаныя), 22 транспартныя бронемашыны, 172 транспартных сродку і 6 лятальных апаратаў.

Палітыка[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Палітыка Славеніі

Палітычная структура Славеніі

Геаграфічныя дадзеныя[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Геаграфія Славеніі

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Эканоміка Славеніі

Транспарт[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Транспарт Славеніі

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Насельніцтва Славеніі

Культура[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Культура Славеніі

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Адукацыя Славеніі

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 297. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (Т. 14).