Bereza (miasto)
| Bereza | |||||
 Stara część miasta |
|||||
|
|||||
| Państwo |  Białoruś |
||||
| Obwód |  brzeski |
||||
| Rejon | bereski | ||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
29400[1] |
||||
| Nr kierunkowy | +375 01643 | ||||
|
Położenie na mapie obwodu brzeskiego
  Bereza
|
|||||
|
Położenie na mapie Białorusi
 Bereza
|
|||||
 52°33′N 24°58′E/52,550000 24,966667 |
|||||
Portal  Białoruś |
|||||
Bereza (biał. Бяроза), do 1945 Bereza Kartuska[2] – miasto na Białorusi, w obwodzie brzeskim, siedziba rejonu bereskiego, do 1945[3] w Polsce, w województwie poleskim, w powiecie prużańskim.
Linia kolejowa Błudeń-Baranowicze, miasto leży nad rzeką Jasiołdą.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Klasztor Kartuzów[edytuj | edytuj kod]
Klasztor Kartuzów ufundował podkanclerzy litewski Kazimierz Leon Sapieha w roku 1648. Kamień węgielny pod budowę klasztoru poświęcił nuncjusz apostolski Jan de Torres (abp adrianopolitański). Kartuzja budowana była przez architekta sprowadzonego z Włoch. Uposażenie klasztoru (okoliczne miasteczka, wsie, wody i lasy) zatwierdził sejm w 1653. Po zakończeniu budowy kościoła klasztornego konsekrował go biskup wileński Aleksander Kazimierz Sapieha dnia 6 czerwca 1666. Kościół wraz z eremami otoczony został wałami tak, że całość miała kształt sześciokątnej twierdzy. W 1706 car Piotr I Wielki wraz z Augustem II zajęli klasztor z wojskiem. W klasztorze pozostał garnizon 1500 dragonów. Klasztor został zdobyty przez wojska Karola XII w dniu 28 kwietnia 1706. Karol XII w klasztorze spędził dzień 30 kwietnia. Kasata klasztoru nastąpiła w roku 1831. Później kościół klasztorny służył jako kościół parafialny dekanatu prużańskiego[potrzebne źródło].
W XIX w.[edytuj | edytuj kod]
Stacja kolejowa drogi żelaznej moskiewsko–brzeskiej między Liniewem a Kosowem. Wcześniej, gdy funkcjonowała poczta konna, była tu stacja pocztowa między pobliskimi stacjami Swadbicze i Zapole. Poczta konna obsługiwała trasę aż do Moskwy.
Przed 1939[edytuj | edytuj kod]
Na początku 1919 roku Berezę Kartuską zajęli bolszewicy. 14 lutego 1919 roku miejscowość została odbita przez grupę Wojska Polskiego pod dowództwem kpt. Piotra Mienickiego. Polacy zmusili bolszewicki garnizon do wycofania się na wschód, wzięli do niewoli 80 żołnierzy i zdobyli 2 karabiny maszynowe (Bój pod Berezą Kartuską). Datę tę przyjmuje się jako początek wojny polsko-bolszewickiej[4]. Przed 1939 miasto znajdowało się w powiecie prużańskim. Burmistrzem miasta był Jan Downar (w 1945 pierwszy starosta powiatu kętrzyńskiego). W Berezie był 1 kościół katolicki i 1 cerkiew. W mieście była też siedziba wiejskiej gminy Bereza Kartuska (do 1932). 1 kwietnia 1939 roku do miasta włączono wieś Nowosiółki z gminy Sielec[5].
Obóz dla więźniów politycznych[edytuj | edytuj kod]
W latach 1934–1939 w Berezie Kartuskiej istniał obóz zwany Miejscem Odosobnienia w Berezie Kartuskiej, przeznaczony głównie dla więźniów politycznych będących przeciwnikami rządów sanacyjnych. Przetrzymywano w nim działaczy endeckich, komunistycznych, ludowych i socjalistycznych oraz nacjonalistów ukraińskich[6].
Osobny artykuł: Ludzie związani z Berezą Kartuską[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cywiński – polski aktor,
- Kadie Mołodowska – polska poetka i powieściopisarka żydowskiego pochodzenia,
- Mirosław Mossakowski – polski lekarz neurolog i neuropatolog, prezes Polskiej Akademii Nauk.
Demografia inne[edytuj | edytuj kod]
Liczba mieszkańców:
- 1 stycznia 1878 – 2507 osób, w tym 1386 kobiet (w liczbie ogólnej 1113 Żydów)
- przed 1939 – 3986 osób.
-
Napoleon Orda, Klasztor obronny Kartuzów
-
Ruiny klasztoru
-
Ratusz miejski
Przypisy
- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. Nr 69, poz. 104).
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz. U. z 1946 r. Nr 2, poz. 5).
- ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 57. ISBN 978-83-11-11934-5.
- ↑ Dz. U. z 1939 r. Nr 27, poz. 178
- ↑ Sławomir Koper, Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa 2015, s.285
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bereza Kartuska w Słowniku Geograficznym, Tom I (Aa – Dereneczna) z 1880 r. s. 140-141.
- "Księga Adresowa Polski", (str. 1062), 1929
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
|||||||
