Witold Małcużyński
Witold Małcużyński | |
Witold Małcużyński (ok. 1935) |
|
Data i miejsce urodzenia | 10 sierpnia 1914 Koziczyna |
Pochodzenie | polskie |
Data i miejsce śmierci | 17 lipca 1977 Palma de Mallorca |
Instrument | fortepian |
Gatunek | muzyka poważna |
Zawód | muzyk |
Wytwórnia płytowa | Columbia, EMI |
Odznaczenia | |
Witold Małcużyński (ur. 10 sierpnia 1914[1] w Koziczynie (ob. lit. Kazokinė) na Wileńszczyźnie koło Święcian, zm. 17 lipca 1977[1] w Palma de Mallorca[1]) – polski pianista. Brat Karola Małcużyńskiego, posła na sejm i dziennikarza. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
W wieku 5 lat zaczął grać na fortepianie, ale systematyczną naukę podjął, mając lat 9. W 1929 został przyjęty do Konserwatorium Warszawskiego, do klasy fortepianu Jerzego Lefelda, pod którego kierunkiem rozwijał swój talent do 1932. Po uzyskaniu w tym samym roku matury w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie[2], został studentem kursu wyższego w Konserwatorium Warszawskim u Józefa Turczyńskiego. W tym czasie rozpoczął także studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak zrezygnował. W 1936 ukończył konserwatorium, otrzymując dyplom z odznaczeniem. W tym samym roku, kilka dni przed egzaminem dyplomowym, został laureatem V nagrody Międzynarodowego Konkursu Muzycznego w Wiedniu oraz zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej. W 1937 został laureatem III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (III nagroda).
Mimo konkursowego sukcesu, postanowił uczyć się dalej i pracować nad poszerzeniem repertuaru. W tym celu wyjechał do Paryża i przez kilka miesięcy, na przełomie 1937 i 1938, pobierał lekcje u Marguerite Long i Isidora Philippa. W połowie 1938 wrócił do Polski. Wkrótce dał w Warszawie kilka koncertów oraz odbył tournée po kraju, grając również w miastach prowincjonalnych. Pod koniec lata 1939 wyjechał do Paryża, by poślubić francuską pianistkę, Colette Gaveau, poznaną podczas konkursu chopinowskiego.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Paryżu. Natychmiast zgłosił się do Wojska Polskiego we Francji i dzięki interwencji Ignacego Paderewskiego otrzymał przydział do pracy artystyczno-propagandowej w obozach wojskowych. W styczniu 1940 zadebiutował na paryskiej estradzie, wykonując koncert fortepianowy f-moll Chopina z towarzyszeniem Orkiestry Pasdeloupa, prowadzonej przez Alberta Wolfa. Koncert został przyjęty z entuzjazmem. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Francji Małcużyński wraz żoną uciekł w zaplombowanym wagonie kolejowym do Lizbony, a następnie popłynął statkiem do Argentyny. W listopadzie 1940 pianista dał pierwszy koncert w Buenos Aires, odnosząc wielki sukces. Do 1942 koncertował z powodzeniem w wielu krajach Ameryki Południowej. Dzięki zyskanej sławie przybył na zaproszenie Yehudi Menuhina do Stanów Zjednoczonych i w kwietniu 1942 zagrał sonatę fortepianową h-moll Ferenca Liszta w Carnegie Hall w Nowym Jorku. W latach 1942-45 występował w wielu amerykańskich metropoliach (Nowy Jork, Boston, Chicago, San Francisco) z takimi dyrygentami, jak Siergiej Kusewicki, Dimitri Mitropoulos, Pierre Monteux, Paul Paray, Fritz Reiner, Artur Rodziński, George Szell. Wraz z Bronisławem Hubermanem i Grzegorzem Fitelbergiem dał kilka koncertów muzyki polskiej w Nowym Jorku i Montrealu.
Pod koniec wojny, w marcu 1945 Małcużyński dotarł transportem wojskowym do Anglii. Wkrótce zaczął ponownie koncertować niemal na całym świecie. W 1949 odbył światowe tournée z programem chopinowskim z okazji 100. rocznicy śmierci kompozytora, które zainaugurował recitalem w Carnegie Hall, a zakończył 17 października w paryskim Palais de Chaillot. Po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski w 1958. Zagrał w Warszawie, Katowicach, Krakowie i Poznaniu. Każdy jego występ „był niemal patriotycznym świętem, a on sam uchodził za bohatera narodowego”[1]. W 1960 odbył również światowe tournée w 150. rocznicę urodzin Chopina, dając ok. 150 koncertów.
Repertuar Małcużyńskiego obejmował przede wszystkim utwory Chopina, ale także Liszta, Brahmsa, Szymanowskiego, Skriabina, Debussy’ego, Bartóka i Prokofiewa. Był niezrównanym interpretatorem koncertu fortepianowego A-dur Liszta, I koncertu b-moll Czajkowskiego, III koncertu d-moll Rachmaninowa, I koncertu d-moll Brahmsa. Wszystkie te koncerty wraz z recitalem chopinowskim i sonatą h-moll Liszta zostały przez pianistę nagrane dla wytwórni Columbia. Małcużyński nagrywał również dla firm Angel i EMI.
Uczestniczył w pracach jury międzynarodowych konkursów pianistycznych: Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1960, 1965, 1975), Konkursu im. Marguerite Long – Jacques'a Thibauda w Paryżu (1946, 1955, 1960, 1965, 1977), Konkursu im. Magdy Tagliaferro w Paryżu (1960) i Konkursu Muzycznego im. Królowej Elżbiety Belgijskiej w Brukseli (1960). Witold Małcużyński przyczynił się do zwrotu Polsce przez władze kanadyjskie skarbów wawelskich i bezcennych pamiątek narodowej kultury, które na okres wojny zostały wywiezione za ocean na przechowanie. Był ponadto pierwszym Polakiem uczącym się (w latach 50. i 60.) jogi metodą B.K.S. Iyengara[3], którą stosował podczas przygotowań do koncertów.
Zmarł na Majorce 17 lipca 1977. Jego imieniem nazwano ulice w Białogardzie, na warszawskim Natolinie[4] i w radomskim Pruszakowie[5] oraz na gdańskim osiedlu Suchanino[6] w Kościerzynie i Słupsku.
Wybrana dyskografia (CD)[edytuj | edytuj kod]
- 1989 Witold Małcużyński Plays Chopin (Polskie Nagrania)
- 1993 Witold Małcużyński – Fantasies-Nocturnes-Scherzos (Allegro Corporation)
-
- Malcuzynski Plays Chopin – Grand Polonaise, Volume 2 (Allegro Corporation)
- 1994 Malcuzynski: Artist Profile (Chopin: Piano Concerto No. 2/Piano Sonata No. 3/Waltzes/Mazurkas) (EMI Classic)
- 1999 Witold Małcuzynski – Chopin-Rachmaninov (Dante)
- 2000 Witold Malcuzynski Plays Chopin, Liszt and Szymanowski (Piano Masters) (Pearl)
- 2001 Witold Malcuzynski – Brahms-Beethoven-Chopin (Aura Classics)
-
- Witold Malcuzynski Plays Great Romantic Piano Music (2CD) (Royal Long Players)
- 2003 Witold Małcużyński Brahms-Franck-Bach-Busoni (Polskie Nagrania)
- 2006 Witold Małcużyński – Johannes Brahms Piano Concerto No.1 in D minor op. 15 (Polskie Nagrania)
- 2007 Witold Małcużyński – Chopin: Piano Concerto No. 2; Rachmaninov: Piano Concerto No. 3 (nagr. 1946-1949) (Guild)
-
- Witold Malcuzynski Intermezzo (Fabula Classica)
- 2010 Witold Małcużyński – Chopin (digipack) (Polskie Radio)
Przypisy
- ↑ a b c d Narodowy Instytut Fryderyka Chopina – Witold Małcużyński (pol.) [dostęp 2011-03-25]
- ↑ W: Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989, w spisie absolwentów rocznika 1932 na s. 354, pozycja 37. oraz fotografia nr 48. po s. 224.
- ↑ Akademia Hatha-Jogi: B.K.S. Iyengar – Uczniowie. [dostęp 2011-04-22].
- ↑ Warszawa, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-04].
- ↑ Radom, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-15].
- ↑ Gdańsk, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2012-12-02].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- R. Hauer, B. Gavoty, Malcuzynski, Kister, Genewa 1957
- Małgorzata Kosińska, "Witold Małcużyński"
- Narodowy Instytut Fryderyka Chopina – Witold Małcużyński
- Liczący 67 kart zbiór korespondencji Witolda Małcużyńskiego z Jerzym Giedroyciem przechowywany jest w archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
- Polscy pianiści klasyczni
- Laureaci Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Polscy jurorzy Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
- Urodzeni w 1914
- Zmarli w 1977
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie