Ankara

Xəritədə yeri
Ankara

Məlumatlar

Ölkə

Türkiyə

Bölgə

İç Anadolu

Ərazi

2 516,0 km²

Əhali

4.965.542 nəfər (2012)

Əhali sıxlığı

155,1 nəfər/km²

Nəqliyyat kodu

06

Telefon kodu

+312

Poçt indeksi

06100

İnternet saytı

http://www.ankara.gov.tr/

Ankara — Türkiyə Cümhuriyyətinin paytaxtı, İstanbuldan sonra ölkənin ən böyük ikinci şəhəri. Anadolunun mərkəzində, böyük Anadolu yaylasının şərq hissəsində, dəniz səviyyəsindən 900-1300 metr yüksəklikdə yerləşir. Ankara ilinin mərkəzidir. Şimaldan Çankırı və Bolu, qərbdən Əskişəhər, cənubdan Konya və Aksaray, şərqdən isə Kırıkkale və Kırşəhər illəri ilə həmsərhəddir.

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Bölgənin tarixi tunc dövrünə gedib çıxır. E.ə. II minillikdə burada xettlər öz sivilizasiyalarını qurmağa müvəffəq olmuşlar. Sonralar burada finikiyalılar (e.ə. X əsr), lidiyalılar və farslar olmuşlar. Qalatlar və kelt tayfaları bura gəldikdən sonra Ankaranı ilk dəfə paytaxt etdilər (e.ə. III əsr). O zamanlar Ankira adı ilə tanınırdı ki, bu da "lövbər" mənasını verir. Şəhər mütəmadi olaraq romalıların, bizanslıların və səlcuqilərin (1073), sonralar isə osmanlıların (1402) hakimiyyəti altında olmuşdur. Şəhərin XIX əsrə kimi şərqə gedən karvan yollarının üzərində ticarət əhəmiyyəti olmuşdur.

Mustafa Kamal Atatürkün Qurtuluş savaşını buradan idarə etməsi ilə Ankara yenidən mərkəz oldu. 1920-ci ilin aprelində Ankarada Türkiyə Böyük Millət Məclisi təsis edildi və Osmanlı hakimiyyətinə alternativ hökumət quruldu. Şəhərin müharibə zamanı əhəmiyyətli rolu və strateji mövqeyi nəzərə alınaraq 1923-cü il oktyabr ayının 13-ü yeni Türkiyə Cümhuriyyətinin paytaxtı elan edildi.

Ankaranın ən əhəmiyyətli nöqtəsində yerləşən tikili Atatürkün dəfn edilməsi üçün inşa edilən və 1953-cü ildə tamamlanan ehtişamlı Anıtqəbir mavzoleyidir. Şəhərin ən əski bölümləri tarixi Qalanı əhatə etməkdədir. Qalanın daxilində yerləşən XII əsrə aid Alaaddin məscidi Osmanlılar tərəfındən dəyişdirilməyə cəhd edilsə də Səlcuqilərin taxta sənətkarlığının gözəl nümunələrini sərgiləyir.

Hisar qapısının yaxınlığında gözəl şəkildə bərpa edilmiş Bədəstəndəki Anadolu Mədəniyyətləri Muzeyində Paleolit, Neolit dövrlərinə və Xett, Frigiya, Urartu və Roma mədəniyyətlərinə aid əsərlər yer almaqdadır.

Roma dövrünə aid III əsrdən qalma hamamlar, IV əsrə aid Yuli sütunu və II əsrdən qalma korinf stilində inşa edilmiş İmperator Avqust məbədi Ulus meydanının yaxınlığında Qalanın ətrafında yerləşirlər. Qala yaxınlığında Roma teatrı və həmin ərazidə XV əsrdən qalma Hacı Bayram Məscidi və türbəsi yer almaqdadır.

Səlcuqi taxta qapı oymaçılığının şah əsərlərinin və digər məişət əşyalarının sərgiləndiyi Etnoqrafiya muzeyinin yanında yerləşən Rəsm və heykəl muzeyində türk incəsənətindən seçmələr nümayiş etdirilir.

Ankaradakı ən böyük məscid olan Kocatəpə məscidi 1976-1987-ci illər arasında Osmanlı memarlıq stilinə uyğun olaraq tikilmişdir.

Coğrafiyası və iqlimi[redaktə | əsas redaktə]

Kontinental iqlimin hökm sürdüyü Ankarada, qış soyuq və qarlı, yay isə isti və quraqdır. Yağışlar ən çox yaz mövsümündə yağır. Qarın yerdə qalma müddəti orta hesabla 62 gündür. Gecə ilə gündüz, yay ilə qış mövsümü arasında əhəmiyyətli istilik fərqləri vardır. Ən isti aylar İyul (ortalama 23,4 °C) və Avqust (ortalama 23,9 °C), ən soyuq aylar isə Yanvar (ortalama 0,6 °C) və Fevral (ortalama 1 °C) olaraq təyin olunmuşdur.

Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]

Dikmen Vadisi

Ankaradakı təxminən 21 min erməni Köç əsnasında 17 Sentyabr 1915ə qədər Hələb və Deyr-i Çətin vilayətlərində göndərildi. Bu tarixdən sonra Ankara mərkəzdə yalnız 733 Erməni qaldı.

Ankara, paytaxt olmadan əvvəl otuz min şəxsiyyət bir əhaliyə sahib idi, ancaq paytaxt olduqdan sonra əvvəl İstanbul və İzmir-dən sonra ən sıx üçüncü şəhər oldu, ardından İzmiri keçərək İstanbuldan sonra Türkiyənin ən sıxlıq şəhəri oldu. Ankara bu gün dünyanın ən sıxlıq 38. şəhəridir. Şəhər əhalisi bu gün beş milyon ətrafında olmaqla birlikdə hər keçən gün böyüməkdədir. Kent, ölkənin ən çox köç edən şəhərlərindəndir.

İqtisadiyyatı[redaktə | əsas redaktə]

Ankara Türkiyə 'nin İstanbul' dan sonra iqtisadiyyatı ən inkişaf etmiş ikinci ilidir. Əhalisinin dörddə üçü xidmət sektorunda işləyir və bu sektor ilin ümumi milli hasilatında ən böyük paya malikdir. Bu sektorun bu qədər inkişafının səbəbi, köçlə gələn əhaliyə izhidam təmin edəcək qədər böyük sənayenin olmamasıdır. Ankara il daxilində torpaqların 60%-i kənd təsərrüfatı sahəsi olaraq istifadə edilməkdədir və bu nisbət Türkiyə ortalamasından olduqca üstdədir.

Sıhhiye Meydanı və Hitit Günəş Kursu Anıtı

Şəhər, Türkiyə ümumi milli məhsulunun 9%'inə malikdir. Ölkənin ümumi vergi gəlirlərinin 12%-i, büdcə gəlirlərinin 12,3 % 'i şəhərdən toplanır; bununla belə, ilin ölkə büdcəsindən aldığı pay 6,4%-dir. 2006-cı ildə Ankaranın büdcə gəlirlərini 16,5 milyard TL, büdcə gəlirlərini qatqısı 21,1 milyard TL olub, büdcədən aldığı pay 11,3 milyard TL 'dir. 2006-ci ildə cəmi 1.355.000 adamın məşğulluq edildiyi Ankaradakı işsizlərin sayı, 185 min adamdır ki, bu nisbət olaraq% 12,1 'ə bərabər gəlməkdədir.

Pricewaterhouse Coopers'ın "Dünyada Ən Böyük Şəhər iqtisadi Hansılarımı və Bu 2020-ci ildə necə dəyişəcək" hesabatına görə dünyanın ən böyük 100 şəhəri arasında 2005-ci ildə 94. olan şəhər, 2008-ci ildə 80. sıraya yerləşmişdir. İlin 2020-ci ildə dünya şəhərləri sıralamasında 115 milyard $ gəlirlə 74. sıraya yerləşməsi planlaşdırılır.

Şəhər, 2008-ci il Türkiyə ixracatında 4.617.354 $ 'lık Ixrac la, İstanbul, Bursa, Kocaeli və İzmir-dən sonra beşinci, 19.062.872 $ 'lık dışalım la İstanbul və İzmirdən sonra üçüncü olmuşdur.