Kipr

Kipran Tazovaldkund
Κυπριακή Δημοκρατία (grek.)
Kıbrıs Cumhuriyeti (turk.)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Nikosii
Eläjiden lugu (2014)	1 172 458 ristitud
Pind	9,250 km²
Kel'	grekan, turkan
Valdkundan pämez'	Nikos Anastasiadis
Päministr	eile olmas
Religii	hristanuskond, islam
Valüt	evro (€) (EUR)
Internet-domen	.cy
Telefonkod	+357
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Kipr (grekan kelel Κύπρος, turkan kelel Kıbrıs, anglijan kelel Cyprus), täuz' oficialine nimituz — Kipran Tazovaldkund (grek.: Κυπριακή Δημοκρατία, turk.: Kıbrıs Cumhuriyeti), om valdkund Azijas (britanižiden purtkiden mödhe — Evropas), Keskmeren ühtennimižel sarel. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Nikosii.

Valdkund vspäi 2004 om EÜ:n ühtnii.

Kipran Tazovaldkundan tobmuden organad kontroliruidas 60% saren territorijad, Pohjoižen Kipran Turkan Tazovaldkund kontroliruib 38% de fakto, jättud 2% oma Suren Britanijan ohjandusen al.

Istorii

Vl 1960 redukun 1. päiväl Kipr tedoti ičeze ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Valdkundan Konstitucii oli vahvištadud vl 1960 elokun 16. päiväl da tuli väghe sil-žo vodel tal'vkun 31. päiväl.

Geografijan andmused

Kipran topografine kart.

Kipran Tazovaldkund om mavaldkundröunoiš Suren Britanijan kahtiden sodameribazoidenke (nell' eksklavad), röunoiden piduz — 156 km. Pohjoižkipran Tazovaldkundan territorii rahvahidenkeskeižeta tundištuseta (vaiše Turkanma tundišti) sijadase saren pohjoižes, südäinröun nimitase «vihandaks pirdaks» (eksklav de fakto mugažo). Keskmeren randanpird om 648 km.

Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Olimp-mägi, 1951 m meren pindan päl.

Londuseližed varad oma vas'k, azbest, mramor, sauvondgips, mec, keitandsol, mujutimed.

Politine sistem

Prezidentan pert'kulu Nikosijas.

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident (grek.: Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας), hän-žo ohjastusen pämez'. Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks, strokuiden lugu om röunatusita.

Parlament om üks'kodine Ezitajiden Suim (grek.: Βουλή των Αντιπροσώπων; turk.: Temsilciler Meclisi) 59 ühtnijanke, sidä kesken 3 oma ezitajad rahvahanvähembusišpäi. Kaik rahvaz valičeb jättud 56 ezitajad videks vodeks. Völ 24 sijad om rezervas turkan kundan täht (ei ühtnend politižes elos vspäi 1974).

Prezidentan järgvaličendad oliba vl 2013 kahtil turil, uhokun 17. da 24. päivil. Nügüdläine prezident om Nikos Anastasiadis (sai 57,48% kahtendel tural, ühtenz' strok). Järgvaličendad parlamentha oliba vl 2011 semendkun 22. päiväl.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Kipran administrativiž-territorialine jagand.

Kipran Tazovaldkund alajagase 6 agjaha (eparhijha, grek.: επαρχίες), 2 niišpäi kontroliruiše rahvahidenkeskeižikš tundištadud tombudel täuzin, 3 — paloin, 1 — ani ei. Kontroliruidud Kipran Tazovaldkundal territorii alajagase 33 kundha (grek.: δήμος).

Eläjad

Kipras elädas kipralaižed (vl 2001 grekalaižed — 77%, turkad — 18%, toižed — 5%).

Toižed sured lidnad grekan palas (enamba 50 tuh. ristitud vl 2011, surembaspäi penembha): Limasol, Strovolos, Larnak. Eländpunkt enamba mi 10 tuh. eläjidenke lugese lidnaks, ka kaik om 18 lidnad grekižes palas.

Ižanduz

Kipran päeksport om kivivoi (21%), zelläd (12%), radiopalad da telefonad (8%); toine eksport — raud da sen ühthesuladused (4%), laivad da astjad (4%), medicinine kaluišt (4%), fruktad da niiden südäiveded (2%), sagud (2%), sigarad (2%), kartohk (1%), mebel' (1%), vas'k (1%), avtod (1%).

Irdkosketused

• Kipran Tazovaldkundan oficialine portal. (grek.) (angl.)
• Kipran Tazovaldkundan prezidentan oficialine sait. (grek.) (turk.) (angl.)
• Kipran Tazovaldkundan parlamentan oficialine sait. (grek.) (turk.) (angl.)