Normandiya

Normandiya fr. Normandie
Bayraq Gerb Xəritə Normandía.PNG Məlumatlar
Ölkə	Fransa
Orijinal adı	fr. Normandie

Normandiya bayrağı

Normandiya (fr. Normandie) — Şimali Fransada coğrafi bölgə. Yuxarı Normandiya (Haute-Normandie) Seine-Maritime və Eure, Aşağı Normandiya (Basse-Normandie) Orne, Calvados və Manche departamentindən ibarətdir.

Normandiya hersoqluğu qədimdən bəri aşağı Seine departamenti, Pays de Caux və qərbdə Cotentin yarımadasına qədər olan bölgəni əhatə edən müstəqil bir hersoqluq idi.

Coğrafiya

Bölgə şimal sahilində Manş dənizi, qərbdə qranit, şərqdə kirəçdaşı təpələri ilə çevrili bir bölgədir. Bölgənin mərkəzində uzun sahili var. Yüksək kolluqlar arasında kiçik tarlalar Normandiya döyüşündəki işgalci güclərə önəmli problemlər yaratmışdı.

Tarix

Normandiya Orta Çağların başında İngiltərəni bir şəkildə işgal edən son xalq olan Normanların ana vətəniydi. Normandlar yerli qall xalqı ilə Rollo liderliyindəki işgalçi Vikinqlərin qarışımından əmələ gəlmişdi. Rollo Parisi işgal etmiş və ona Normandiya bölgəsi verilmişdi (St.-Claire-sur-Epte andlaşması, 911)

Rollonun soyundan gələn Normandiya hersoqu Villiyam 1066-cı ildə İngiltərəni işğal etmiş və İngiltərə kralı I Villiyam olmuşdu. Normandiya 1087-ci ilə qədər və 1106-1144 ile 1154-1204 illər arasında İngiltərə ile birliyini qorumuşdu. 1346-1360 və 1415-1450 illər arasındaki Yüzillik müharibə sırasında İngilis gücləri Normandiyanı işgal etmişdi.

İngilislər Normandiyanı tutdular. 1346-cı ildə Fransanın şimal-şərqində Kresi adlı yerdə baş vermiş döyüşü fransızlar uduzdu. 1356-cı ildə Luara çayının cənubundakı Puatye şəhəri yaxınlığında fransız qoşununun əsas qüvvəsi məğlub oldu və kral başda olmaqla fransız feodalları əsir düşdülər.

Bölgədə Yüzillik müharibədən Fransız Din müharibələrinə qədər keçən müddətdə sülh hakim olmuş ancaq Fransız Din müharibələri sırasında bölgənin Protestan reformasiyasına qatılmasıyla bir çox Normand şəhərində savaşlar hökm sürmüşdü. Fransız inqilabı sırasında isə bölge Parisdəki mərkəzi Jakobin güclərinə qarşı Federal respublikanı dəstəkləmişdir.

İkinci dünya müharibəsində, Müttəfiqlər Avropaya əsgər çıxarmaq üçün bu bölgəni seçmişdir. Tarixdə, Normandiya çıxarması olaraq keçən çıkarma əsnasında Alman birlikləri ile Müttəfiq birlikləri arasında çox şiddətli vuruşmalar olmuşdur. Savaşın qədərini təyin edən çatışmalardan biridir.

Əhali

Normandiya xəritəsi

Normandiya bölgəsində 3.2 milyon nəfər yaşayır. Hər kvadrat kilometr 107 nəfər sakin düşür. Yuxarı Normandiyanın mərkəzi Rouenin halisi 385 min nəfərdir.

Bölgənin diğər şəhəri: Alençon; Arromanches; Avranches; Bayeux; Caen (nüfus 370,851); Cherbourg (nüfus 117,855); Coutances; Dieppe; Doudeville; Évreux; Falaise; Honfleur; Houlgate; Le Havre (nüfus 296,773); Lisieux; Mortain; Rouen (nüfus 518,316); Saint-Lô; Saint-Sauveur-le-Vicomte; Sainte-Mère-Église və Villers-Bocage.

Mədəniyyət

Bölgədə danışılan dil Normandcadır. Normandca Hint-Avrupa dil qrupunda Latin kökənli Roman dillərindən biridir ancak resmi bir statüsü yoktur. Normanca ülkeye gelen nordik halklardan biri olan Vikingler'in Nors dilinden önemli ölçüde kelime almıştır. Normandca Vikinglerin dilinin etkisi altında yerli halkın konuştuğu Roma-Qal dilinden oluşmuştur.

Nors dili asıllı Normanca sözcüklerden örnekler:

Normanca	İngiliscə	Nors	Fransızca
bel	court, yard (cf. bailey?)	bæli	cour (cf. bal)
bète	bait (Normancadan alınma)	beita	appât (cf. bête, bestial)
canne	can (Normanca'dan alınma)	kanna	cruche
cat	cat (Germanik kökənli)	katte	chat
gardîn	garden	garðr	jardin
gradile	(black)currant	gaddr	cassis
graie	prepare	greiða	préparer
hardelle	girl	hóra (whore)	fille (cf. hardi)
hèrnais	cart (cf. harness)	járnaðr (shod (horse))	charrette (cf. harnais, harnâcher)
hougue	mound ( cf. howe, high)	haugr	monticule
mauve	seagull	mávar	gaviote (Pre-Normanca) / mouette (Post-Normanca)
mielle	dune	mellr	dune
mucre	damp (cf. muggy)	mygla	humide
nez	headland or cliff (cf. Sheerness, vb.)	nes	falaise (cf. nez)
pouque	pouch, bag (cf. İngiltere'nin kuzeyi poke, atasozu "pig in a poke"; ayrica pocket)	poki	sac (cf. poche)
viquet	wicket (Normanca'dan alınma)	víkjask	guichet (Normanca'dan alınma)

Həmçinin bax

• Normanlar
• Normandca
• Nors dili
• Vikinqlər
• Normandiya döyüşü