Ирландия

Ирландия Республикаһы
Poblacht na hÉireann
Republic of Ireland
Ирландияның флагы	Ирландияның гербы
	Гимн: «Amhrán na bhFiann»
	Ирландияның урынлашыуы (йәп-йәшел):; — Европала (асыҡ-йәшел һәм ҡара-көлһыу); — Европа Берләшмәһендә (асыҡ-йәшел)
Бойонороҡһоҙлоҡ датаһы	6 декабрь 1922 (Бөйөк Британия дәүләтенән)
Рәсми телдәр	ирланд һәм инглиз
Баш ҡала	Дублин
Эре ҡалалары	Дублин, Корк
Идара итеү формаһы	Парламент республикаһы
Президент; Премьер-министр	Майкл Д. Хиггинс; Энда Кенни
Территория; • Барлығы; • Һыу өҫтө %	Донъялағы урыны: 117; 70273 км²; 2
Халыҡ; • Баһалау (2011); • Тығыҙлыҡ	; 4 581 269 кеше (Урыны: 120); 60,3 кеше/км²
ЭТП; • Барлығы (2010); • Йән башына	; 172,5 млрд $ (Урыны: 55); 39 009 $
КПҮИ (2011)	▬ 0,908 (бик юғары) (Урыны: 7)
Валюта	Евро (EUR, код 978)
Интернет-домендары	.ie
Телефон коды	+353
Сәғәт бүлкәттәре	UTC +0

Ирла́ндия, Ирла́ндия Респу́бликаһы (Éire; ингл. Ireland, Republic of Ireland) — Көнбайыш Европала урынлашҡан дәүләт, Ирландия утрауының ҙур өлөшөн биләй. Илдең исеме кельт телендәге Éire — дәүләт һүҙенән барлыҡҡа килә. Башҡалаһы — Дублин, унда яҡынса 1,4 млн.кеше йәшәй. 1973 цылдан алып Европа Берләшмәһендә ағза булып тора.

Дәүләт ҡоролошо[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]

Ирландия парламент республикаһы булы тора. Ҡануниәт хакимиәтенең юғары органы — ике палатанан (Ирландия йыйылышы һәм Сенаты) ҡоролған парламент (ирл. «Ти́хе-ан-И́ряхташ» — Tithe An Oireachtais — «шуро», «ҡоролтай»).

Дойл Эренға (Dáil Éireann — «Ирландия йыйылышы») 160 алып 170 тиклем ағза халыҡ менән һайлана.

Ирландия Сенаты (Seanad Éireann) 60 сенаторҙарҙан төҙөлә.

Ирландия президенты (Uachtarán) 7 йылға бер һайланыла. Ул күбенсә церемониаль функцияларҙы үтәй. Ысынында, илдә төп дәүләт башлығы тип Ирландияның Премьер-министры (Taoiseach — «предводитель») булып килә.

Халҡы[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]

Ирландияның төп халҡы сығышы менән кельт халҡына ҡарай. Дөйөм халыҡ һаны — 4,24 миллион кеше. Халыҡтың яҡынса 58 % ҡалалрҙа йәшәй. Илдә ҡырҡтан ашыу милләт көн күрә, әммә уларҙың 88,6 % самаһы — ирландтар. Ҡалғандары Европанан, Африканан, Азиянан сыҡҡан эмигранттар: поляктар (1,5 %), литвалар (0,6 %), нигерийҙар (0,4 %), латыштар (0,3 %), американдар (0,29 %), ҡытайҙар (0,27 %), немецтар (0,24 %).