Asia

Vikipetãmegua
Kundaharãme jeho kundaharã, Jeheka
Asia
Asia (orthographic projection).svg
Apekue 44.579.000 km²
Tapichakuéra 4.140.000.000 ava
Ava apekuére 92 ava/km²
Oikovéva ipype herotee Asiático/a
Ñemohenda Ñemby Asia
Kuarahyresẽ Asia
Kuarahyreike Asia
Mbyte Asia
Sivéria
Ñembykuarahyresẽ Asia
Kuarahyreike Asia
Tetãnguéra Ehecha jehaípe
Tetã hekosãso'ỹ Ehecha jehaípe
Tetã ndojekuaáva hekopete Ehecha jehaípe
Ñe'ẽ tendáre
Ehecha umi ñe'ẽnguéra Asia pegua.
Aravo UTC+2
UTC+12
Internet TLD .asia
Táva orekovéva tapicha Ehecha jehaípe

Asia ha'e upe yvyrusu tuichavéva ha oguerekovéva tapicha kuéra ipype opaite Yvóra pegua, tuichakue yvýre ha'e 44 sua km², oguereko hendápe 8,70% opaite Yvy apekuégui, Asia ipype oikove 4.140.000.000 tapicha kuéra, oguereko ipype 61% opaita yvypóragui. Opyta yvate kuarahyresẽ Yvy pehẽnguére, upe paraguasu Árktiko, yvate gotyo ojejuhúva, upe paraguasu Índiko, ñemby gotyo ojejuhúva. Ijerére ojejuhu, kuarahyreike gotyo, umi yvyty Urales, ha kuarahyresẽ gotyo, upe paraguasu Py'aguapy.

Oñemohendávo hekopete umi yvyrusu, Asia ha Európa imohechaukapy napeteĩri hekoteére ha hembiasakuére. Yvýre jehechakuaa, ojekuaa umíva mokõi yvyrusu ha'e hína peteĩnte, hérava Eurásia. Áfrika iñembojoajupy Eurásia ndive avei, upe ypo'i Suez rupive, upévare ikatu ojekuaa umíva mbohapy yvyrusu Európa, Asia ha Áfrika ipeteĩva, yvyrusu guasu, hérava Eurafrasia.

Umi mba'e omboja'óva Asia ha Europa ha'e umi yvyty Urales, pe ysyry Ural, pe para Káspio, pe yvytyrysýi Káukaso, pe para Hũ ha umi ypo'i Bósforo ha Dardanelos.[1]

Asia ñe'ẽnguéra[jehaijey | editar código]

Asiape oñeñe'ẽ amo 2000 ñe'ẽ rupi, oñemohendáva heta ñe'ẽmbo'e atýpe, oĩ ojejuhúva Asiagua yvyrusúpente ambue ombojoaju aja upe yvyguasu oĩva arapýpe ndive. Oñemohenda rire ñe'ẽnguéra ikatúva atýpe, oĩ heta ambue ikatu'ỹva ojejuhu ijoguaha, techapyrãrõ hapõñe'ẽ, koreañe'ẽ, aínu térã guíliai ñe'ẽ.

Papapy ñe'ẽ ha oñe'ẽvare, Asiagua yvyrusu heko joavyvéva. Jajuhu ñe'ẽ oñe'ẽva pahaguére, oĩmimíva Sivériape, ha ñe'ẽ oñeñe'ẽvéva arapýpere chinañe'ẽ térã hindi. Jajesapysova'erã po ñe'ẽ oñeñe'ẽvéva arapýpere, mbohapy – chíno, hindi ha vengali ñe'ẽ – Asiagua.

Tetãnguéra ha ambuéva[jehaijey | editar código]

Iñemohendáva ONU rembiapo yvy ñemohendáre.

Tetã héra[2] ha
ambuéva, ipoyvi avei
Tuichakue
(km²)
Ava
(1 jasypokõi 2008 est.)
Ava tetã ituichakuére
(km² rupive)
Tavusu
Mbyte Asia:
Flag of Kazakhstan.svg Kazajistán[3] 2.724.927 15.666.533 5,7 Astaná
Flag of Kyrgyzstan.svg Kirygitán 198.500 5.356.869 24,3 Biskek
Flag of Tajikistan.svg Tajikitã 143.100 7.211.884 47,0 Dusambé
Flag of Turkmenistan.svg Tuykomenitã 488.100 5.179.573 9,6 Asjabad
Flag of Uzbekistan.svg Umbekitã 447.400 28.268.441 57,1 Taskent
Kuarahyresẽ Asia:
Flag of the People's Republic of China.svg China[4] 9.640.821 1.322.044.605 134,0 Pekín
Flag of North Korea.svg Yvatekorea 120.540 23.479.095 184,4 Pionyang
Flag of South Korea.svg Yvykorea 98.480 49.232.844 490,7 Seúl
Flag of Japan.svg Hapõ 377.835 127.288,628 336,1 Tokio
Flag of Mongolia.svg Mongolia 1.565.000 2.996.082 1,7 Ulán Bator
Flag of the Republic of China.svg Taiuã[5] 35.980 22.920.946 626,7 Taipéi
Ñembykuarahyresẽ Asia:[6]
Flag of Brunei.svg Mburunéi 5.770 381.371 66,1 Bandar Seri Begawan
Flag of Myanmar.svg Miamar 676.578 47.758.224 70,3 Naipyidó[7]
Flag of Cambodia.svg Kamboja[8] 181.035 13.388.910 74 Nom Pen
Flag of the Philippines.svg Filipina 300.000 92.681.453 308,9 Manila
Flag of Indonesia.svg Indonesia[9] 1.919.440 230.512.000 120,1 Yakarta
Flag of Laos.svg Laos 236.800 6.677.534 28,2 Vientián
Flag of Malaysia.svg Malasia 329.847 27.780.000 84,2 Kuala Lumpur
Flag of Singapore.svg Singapur 704 4.608.167 6.545,7 Singapur
Flag of Thailand.svg Tailandia 514.000 65.493.298 127,4 Bangkok
Flag of Vietnam.svg Vietynã 331.690 86.116.559 259,6 Hanói


Ñemby Asia:
Flag of Afghanistan.svg Ahyganitã 647.500 32.738.775 42,9 Kabul
Flag of Bangladesh.svg Vangyladẽ 147.570 153.546.901 1040,5 Daca
Flag of Bhutan.svg Vutã 38.394 682.321 17,8 Thimphu
Flag of India.svg India[10] 3.287.263 1.147.995.226 349,2 Nueva Delhi
Flag of Iran.svg Irán 1.648.195 70.472.846 42,8 Teherán
Flag of Maldives.svg Mayndiva 300 379.174 1.263,3 Malé
Flag of Nepal.svg Nepal 147.181 29.519.114 200,5 Katmandú
Flag of Pakistan.svg Pakistán 803.940 167.762.049 208,7 Islamabad
Flag of Sri Lanka.svg Siri Layka 65.610 21.128.773 322,0 Colombo
Kuarahyreike Asia:
Flag of Saudi Arabia.svg Aravia Saudíta 1.960.582 23.513.330 12,0 Riad
Flag of Bahrain.svg Varéĩ 665 718.306 987,1 Manama
Flag of Qatar.svg Katar 11.437 928.635 69,4 Doha
Flag of the United Arab Emirates.svg Aravia Emiryvy Joaju 82.880 4.621.399 29,5 Abu Dabi
Flag of Iraq.svg Irak 437.072 28.221.181 54,9 Bagdad
Flag of Israel.svg Israel 20.770 7.112.359 290,3 Jerusalén[11]
Flag of Jordan.svg Horytaña 92.300 6.198.677 57,5 Amán
Flag of Kuwait.svg Kuáit 17.820 2.596.561 118,5 Kuwait City
Flag of Lebanon.svg Lívano 10.452 3.971.941 353,6 Beirut
Flag of Oman.svg Omã 212.460 3.311.640 12,8 Mascate
Flag of Syria.svg Siria 185.180 19.747.586 92,6 Damasco
Flag of Turkey.svg Tuykia 783.562 72.561.312 92,6 Ankara
Flag of Yemen.svg Jemẽ 527.970 23.013.376 35,4 Saná
Opaite 43.810.582 4.162.966.086 89,07

Mandu'apy[jehaijey | editar código]

  1. Microsoft® Encarta® Online Encyclopea 2007. «"Europe"». Consultado el 27-12-2007.
  2.   Regiones continentales como en Categorizaciones de la ONU (mapa), excepto 12. Según la definición, varios territorios citados más abajo (notas 6, 11-13, 15, 17-19, 21-23) pueden estar en Asia y Europa, África, u Oseanía.
  3.   Kazajistán es considerado a veces un país transcontinental en Asia Central y Europa Oriental; los datos de población y área son sólo para la porción asiática.
  4.   A la República Popular China se le conoce comúnmente como "China", la cual abarca la entidad y civilización del mismo nombre. Los datos dados son sólo para China continental y no incluyen a Hong Kong, Macao y Taiwán.
  5.   Los datos son para el área bajo control del estado, Taiwán, comúnmente llamado Taiwán. Reclamado entero por la República Popular China; véase estatus político de Taiwán.
  6.   No incluye Isla de Navidad ni las Islas Cocos (territorios externos australianos en el Océano Índico, al suroeste de Indonesia).
  7.   La capital administrativa de Birmania (Myanmar) se movió oficialmente de Rangún a un campo militar justo al oeste de Pyinmana el 6 de noviembre de 2005.
  8. «General Population Census of Cambodia 2008 - Provisional population totals, National Institute of Statistics, Ministry of Planning, released 3rd September, 2008» (PDF). Consultado el 01-06-2010.
  9.   Indonesia es a menudo considerada un país transcontinental en Asia del Sudeste y Oceanía; los datos no incluyen Irian Jaya ni las islas Maluku, frequentemente consideradas parte de Oceanía (Melanesia/Australasia).
  10.   Incluye Jammu y Cachemira, un territorio disputado entre India, Pakistán y China.
  11.   En 1980, Jerusalén fue declarada la capital unida de Israel, después de la anexión de Jerusalén Este tras la Guerra de los Seis Días. Las Naciones Unidas y muchos países no reconocen esta anexión, y la mayoría de países mantienen sus embajadas en Tel Aviv en su lugar.

Joaju[jehaijey | editar código]

  • Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Asia reheguaCommons.
Yvyrusu ha tetãnguéra ñande Yvýgui
Europe (orthographic projection).svg
Európa
Africa (orthographic projection).svg
Áfrika
Asia (orthographic projection).svg
Asia
Oceania (orthographic projection).svg
Oseania
North America (orthographic projection).svg
Yvateamérika
Central America and the Caribbean (orthographic projection).svg
Mbyteamérika
South America (orthographic projection).svg
Ñembyamérika
Eurásia
Eurásia
Eurafrásia
Eurafrásia
Americas (orthographic projection).svg
Amérika
Antarctica (orthographic projection).svg
Antártida