28-a de decembro

decembro
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30	31
aranĝo de 2015 tagoj

La 28-a de decembro estas la 362-a tago de la jaro (la 363-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 3 tagoj restas.

Je la 28-a de decembro okazis, interalie:

Eventoj

• 418: Bonifaco la 1-a iĝis papo
• 856: Vikingoj prirabis Parizon
• 893: Tertremo detruis urbon Dvin en Armenio; pereis ĉ. 30 mil personoj
• 1065: Konsekro de la Abatejo Westminster
• 1233: Pollando: Chełmno kaj Toruń ricevis urborajtojn
• 1594: Londono: premiero de La komedio de eraroj
• 1612: Galilejo kiel la unua ekvidis Neptunon, sed li konsideris ĝis stelo; oficiala malkovro de la planedo sekvis 234 jarojn poste
• 1832: Joachim Lelewel kaj Józef Zaliwski fondis sekretan komitaton Zemsta Ludu (Venĝo de Popolo) por kaŭzi revolucion en Kongresa Pollando.
• 1836: Hispanio agnoskis sendependecon de Meksiko
• 1836: Brita kolonio Suda Aŭstralio establiĝis kun la ĉefurbo Adelajdo
• 1846: Iovao fariĝis la 29-a ŝtato de Usono.
• 1867: Usono aneksis Midvejinsulojn
• 1885: Mumbajo: Barata Nacia Kongreso fondiĝis
• 1895: La fratoj Lumiere prezentis sian filmeton, "Alveno de trajno je la stacidomo de La Ciotat", al spektantaro ĉe la kafejo en Parizo, kiu onidire estis la unua paginta filmvidantaro.
• 1895: Wilhelm Conrad Röntgen publikigis artikolon pri Ikso-radioj
• 1896: Franca astronomo Auguste Charlois malkovris asteroidon Kornelio
• 1904: Malkovro de la kometo Borrelly
• 1905: En Kongresa Pollando eksplodis ĝenerala striko
• 1908: Tertremo en ĉirkaŭaĵo de Mesino sur Sicilio kaŭzis morton de pli ol 100 mil personoj
• 1918: Ribelo de Grandpolujo: poloj konkeris citadelon en Poznań, liberigis Gniezno, Szamotuły kaj Września
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1939: Intelektul-kampanjo: SS murdis en koncentrejo Sachsenhausen polan profesoron de Jagelona Universitato Stanisław Estreicher, eksperton pri okcidenta juroscienco; en Vilno okazis konspira renkonto de 12 lokaj subteraj organizaĵoj, kiuj ĉi tage subordiĝis al Asocio de Armita Batalado
  • 1940: En dekkelkaj urboj de Varto-Lando okazis sume pli ol mil kontroloj en polaj loĝejoj por serĉi spurojn de konspira agado
  • En Usono fondiĝis Asocio de Polaj Sciencistoj
  • 1941: Nokte de la 27-a/28-a de decembro okazis laŭvica malsuprenigo de 6 mutobskuruloj (paraŝutistoj - ili erare grundiĝis sur teritorioj enkorpigitaj al Nazia Germanio - du el ili estis haltigitaj de germanaj doganistoj (dum la batalo unu pereis kaj la alia, vundita, sinmortigis; samnokte pere de aviadilo venis de Moskvo 6-persona Iniciata Grupo por krei en subigita Pollando revolucian partion - ili grundiĝis apud Varsovio
  • 1942: Germana polico pafmortigis en Majdan Nowy (distrikto Biłgorajski 7 personojn kaj bruligis 10 bienojn kaj en Słupno pendumis 20 polojn
  • Pola Scienca Instituto en Ameriko aranĝis sciencan sesion omaĝe al polaj sciencistoj murditaj de germanoj
  • 1943: Germana polico pafmortigis en Grabia (distrikto Łaski) 27 personojn kaj en Mostki 14; partizana taĉmento atakis tendaron de Kunstruad-Servo en Jaworzno
  • Italio: venko de kanada armeo kontraŭ germanaj paraŝutistoj en batalo de Ortona
  • 1944: Volinia masakro: nokte de la 28-a/29-a de decembro taĉmento de Ukraina Ribela Armeo murdis 106-131 loĝantojn de pola vilaĝo Łozowa (proksime al Tarnopol); samnokte aviadilistoj de la divizio 301 sukcesis la lastan malsuprenĵetaĵon super okupata Pollando - sume de la 15-a de februaro 1941 de Anglio kaj Italio oni transportis 316 polajn soldatojn (mut-obskurilojn), 28 kurieroj kaj ĉ. 670 tunoj da varoj; Civitana Milico en liberigita de germanoj parto de Pollando nombris 13 206 funkciulojn
  • Hungario deklaris militon al Nazia Germanio; en Litovio komenciĝis registrado de poloj, kiuj emis translokiĝi al Pollando
• 1946: Pollando membriĝis al UNICEF
• 1948: Batalo de Sinajo inter Israelo kaj Egiptio komenciĝis
• 1948: Super Bermuda triangulo pereis sen spuroj usona pasaĝera aviadilo DC-3 kun 32 personoj, fluganta de San-Juano al Miami.
• 1951: Finna parlamento akceptis aŭtonomecon de la insularo Alando
• 1956: Pola juĝejo malakuzis episkopon Czesław Kaczmarek, ĝis tiam torturata pro onidira spionado kaj kunlaboro kun hitleranoj
• 1965: Germana futbalklubo Hansa Rostock fondiĝis
• 1972: Kim Il-sung iĝis prezidento de Nord-Koreio
• 1973: En Parizo oni eldonis romanon La Gulaga Arkipelago de Aleksandr Solĵenicin - la literatura dokumento pri krimoj de stalinismo en Sovetunio ŝanĝis sintenon de okcidenlandaj intelektuloj al komunismo kaj Sovetunio
• 1981: Milita stato en Pollando: en minejo „Piast” en Bieruń finiĝis la plej longa postmilite subtera striko - dum 2 semajnoj en profundeco de 650 m, ĉ. 1000 ministoj protestis kontraŭ enkonduko de militjuro
• 1999: Saparmurat Nijazov proklamita ĝisviva prezidento de Turkmenio
• 2004: Călin Popescu Tăriceanu iĝis ĉefministro de Rumanio
• 2005: Prezidento de Pollando Lech Kaczyński fondis novan Konsilion de Ŝtata Sekureco
• 2006: Pollando: oni malfondis la 9-an Ŝiparon de Marbord-Defendo en Hel
• 2008: John Atta-Mills gajnis prezidentan balotadon en Ganao
• 2011: En Pjongjango okazis solena enterigo de Kim Ĝong-il

Naskiĝoj

• 1651: Johann Krieger, germana komponisto (m. 1735)
• 1756: Pál Ányos, hungara poeto (m. 1784)
• 1781: Hippolyte Lecomte, franca pentristo (m. 1857)
• 1795: Gábor Fábián, hungara verkisto (m. 1877)
• 1814: John Bennet Lawes, angla agrikultura kemiisto kaj agronomo, patentinto de la produktmetodo de superfosfato (m. 1900)
• 1818: Carl Remigius Fresenius, germana kemiisto
• 1838: Géza Kuun, hungara orientalisto (m. 1905)
• 1839: Pál Böhm, hungara pentristo (m. 1905)
• 1856: Woodrow Wilson, usona nobelpremiita prezidento (m. 1924)
• 1872: Pío Baroja, hispana verkisto (m. 1956)
• 1879: József Ürmösi, rumania hungara unitariisma pastro, eklezia verkisto (m. 1953)
• 1882: Arthur Eddington, brita astrofizikisto (m. 1944)
• 1888: Tamás Csergő, hungara ĵurnalisto, redaktoro (m. 1948)
• 1888: Friedrich Wilhelm Murnau, germana reĝisoro (m. 1931)
• 1899: Eugeniusz Bodo, pola aktoro svisdevena (m. 1943)
• 1903: John von Neumann, hungara fizikisto kaj komputikisto (m. 1957)
• 1903: Earl Hines, usona ĵaz-pianisto (m. 1983)
• 1906: István Szentkirályi, rumania hungara pediatro, universitata profesoro (m. 1972)
• 1912: József Fogarasi, rumania hungara juristo, ekonomikisto (m. ?)
• 1916: Barabás Bajkó, rumania hungara kuracisto (m. 1985)
• 1919: Gyula Xantus, hungara pentristo, universitata profesoro (m. 1993)
• 1925: Hildegard Knef, germana aktorino, kantistino kaj verkistino (m. 2002)
• 1927: Ferenc Belényi, hungara aktoro (m. 1988)
• 1928: Kamilló Lendvay, hungara komponisto
• 1931: Guy Debord, franca verkisto, filozofo, revoluciulo (m. 1994)
• 1932: Manuel Puig, argentina verkisto (m. 1990)
• 1933: Árpád Béla Huszty, hungara pentristo
• 1933: Erzsébet P. Ütő, rumania hungara tekstilistino, grafikistino (m. 2012)
• 1934: Károly Pálffy, rumania hungara inĝeniero, inventisto
• 1945: Birendra de Nepalo, reĝo de Nepalo (m. 2001)
• 1946: Zoltán Rostás, rumania hungara socisciencisto, publicisto, redaktoro
• 1954: Denzel Washington, usona aktoro
• 1955: Liu Xiaobo, ĉina verkisto kaj disidento, nobelpremiito
• 1956: Nigel Kennedy, angla violonisto
• 1969: Linus Torvalds, finna aŭtoro de komputilaj programoj, inventisto de Linukso kaj de git
• 1981: Sienna Miller, usona aktorino

Mortoj

• 1524: Johann von Staupitz, germana teologo kaj konfesprenanto de Lutero
• 1547: Konrad Peutinger, germana juristo, humanisto, diplomato, ekonomikisto, politikisto kaj libro-antikvaĵisto (n. 1465)
• 1622 Francisko el Sales, franca teologo kaj filozofo, doktoro de eklezio, katolika sanktulo (n. 1567)
• 1671: Johann Friedrich Gronovius, germana klasika filologo, beletra kritikisto, historiisto, juristo, bibliotekisto kaj profesoro pri la greka en la Universitato de Lejdeno (n. 1611)
• 1694: Maria la 2-a, reĝino de Anglio, Skotlando kaj Irlando (n. 1662)
• 1706: Pierre Bayle, franca filozofo kaj verkisto (n. 1647)
• 1734: Robert Roy MacGregor, ("Rob Roy") skota popola heroo (n. 1671)
• 1736: Antonio Caldara, itala komponisto (n. 1670)

• 1814: József Benkő, hungara pastro, botanikisto (n. 1740)
• 1915: Sámuel Borbély, hungara pedagogo, verkisto (n. 1842)
• 1889: Tereza Kristina de Burbono, princino de la Reĝlando de la du Sicilioj, imperiestrino de Brazilo (n. 1822)
• 1916: Eduard Strauss, aŭstra komponisto (n. 1835)
• 1918: Olavo Bilac, brazila poeto (n. 1865)
• 1919: Johannes Rydberg, sveda fizikisto (n. 1854)
• 1923: Gustave Eiffel, franca inĝeniero (n. 1832)
• 1925: Sergej Jesenin, rusa poeto (n. 1895)
• 1937: Maurice Ravel, franca komponisto (n. 1875)
• 1945: Theodore Dreiser, usona verkisto (n. 1871)
• 1947: Viktoro Emanuelo la 3-a, reĝo de Italio (n. 1869)
• 1952: Fletcher Henderson, usona muzikisto (n. 1897)
• 1954: Wincenty Lutosławski, pola filozofo, ordiginto laŭ sinsekvo de la Dialogoj de Platono, nacia aganto, poligloto, pioniro de jogo en Pollando (n. 1863)
• 1954: Josef Gerö, aŭstra politikisto kaj sportfunkciulo (n. 1896)
• 1959: Ante Pavelić, kroata faŝista politikisto (n. 1889)
• 1963: Paul Hindemith, germana komponisto kaj dirigento (n. 1895)
• 1964: Gyula Éhik, hungara zoologo (n. 1891)
• 1965: Pál Justus, hungara verkisto, poeto, tradukisto (n. 1905)
• 1972: Jon Mirande, eŭska verkisto (n. 1925)
• 1974: László Dévald, hungara ĵurnalisto, advokato (n. 1912)
• 1982: Ferenc Bordás, hungara pentristo (n. 1911)
• 1982: Áron Gábor, hungara ĵurnalisto (n. 1911)
• 1993: Gyula Xantus, hungara pentristo, universitata profesoro (n. 1919)
• 1993: Péter Ruffy, hungara verkisto, ĵurnalisto (n. 1914)
• 2004: Susan Sontag, usona verkistino kaj socikritikistino (n. 1933)
• 2010: Billy Taylor, usona ĵaz-pianisto (n. 1921)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Romkatolika Kalendaro: Festo de la sanktaj Senkulpaj Infanoj
  • En Hispanio, la tago de los inocentes estas ŝercotago, kiam oni rajtas trompi kaj priŝerci (inocentadas). Mediatoj ofte publikigas falsan novaĵon kvazaŭ vera por serĉtrompi publikon. En aliaj eŭropaj kaj eŭropidaj landoj, la ŝercotago estas la 1-a de aprilo.

Tagoj de semajno

La 28-a de decembro estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Lundo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Mardo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Merkredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Vendredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Sabato en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097.