Нью-Йорк

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу

Disambig gray.svg Басқа мағыналар үшін Нью-Йорк (айрық) деген бетті қараңыз.

Қала
Нью-Йорк
New York City
NYC Montage 2011.jpg
Ту Таңбасы
Ту Таңбасы
Ел АҚШ
Штат Нью-Йорк
Координатасы Координаттар: 40°43′00″ с. е. 74°00′00″ б. б. / 40.716667° с. е. 74° б. б. (G) (O) (Я)40°43′00″ с. е. 74°00′00″ б. б. / 40.716667° с. е. 74° б. б. (G) (O) (Я)
Мэр Майкл Блумберг
Құрылған уақыты 1624
Бұрынғы атауы Жаңа Амстердам
Қала статусы 1653
Жер аумағы 1214,4 км²
Орталығының биiктігі 3 м
Тұрғыны 8 336 697[1] адам (2012)
Шоғырлануы 20 610 000 — үлкен Нью-Йорк, ~32 500 600 — Нью-Йорк аймағы
Этнохороним ньюйорктық
Уақыт белдеуі UTC-5, жазда UTC-4
Телефон коды 212, 718, 917, 347, 646
Пошта индекстері 100xx-104xx, 11004-05, 111xx-114xx, 116xx
Ресми сайты http://www.nyc.gov/  (ағыл.)
Нью-Йорк (АҚШ)
Locator Dot2.gif
Ортаққордағы санаты: Нью-Йорк

Нью-Йорк Сити (ағылш. New York City) - АҚШ-тағы ең тығыз мекенделген, ең ірі қаласы, әлемдегі ең урбандалған қала. Ол 1970-жылдан бері АҚШ-тың ең ірі қаласы болып табылады, әрі АҚШ-тың алғашқы астанасы болды, мұнда Джордж Уошиңтонның алғашқы ел президенті ретіндегі инаугурациясы өтті. Бір ғасырдан аса уақыт бойы әлемнің ең негізгі коммерция және қаржы орталығы болып келеді. Әлемге бұқаралық ақпарат құралдары, саясат, білім, көңіл көтеру, өнер және сән салаларындағы ықпалы бойынша көшбасшы орталық болып есептеледі. БҰҰ бас кеңсесі Нью-Йоркте орналасқан. Нью-Йорк 5 ауданнан тұрады (боро): Бронкс, Бруклин, Куинс, Манхэттен және Статен-Айленд. Негізгі туристік нысандар Манхэттенде орналасқан. Олардың арасында: тарихи биік ғимараттар (Эмпайр-стейт-билдинг, Крайслер-билдинг), Рокфеллер-центр, Вулворт-билдинг, Метрополитен көркем мұражайы, Метрополитен-Опера, Соломон Гуггенхайм замануи өнер мұражайы, Америкалық жантану тарихы мұражайы (динозаврлар мен планетарийлер қаңқалары), аты аңызға айналған «Челси» қонақ үйі, БҰҰ бас пәтері, Гарлем. Нью Йоркте көптеген колледждер және университеттер де орналасқан,[2] олардың ішіне әлемдік үздік 50 қатарына кіретін Колумбия университеті, Нью-Йорк университеті, және Рокфеллер унверситеті де бар.[3]

Экономикасы[өңдеу]

Нью-Йорк қор биржасы — әлемдегі капитализыциясы бойынша ең ірі биржа.[4]

Нью-Йорк — Америка Құрама Штаттарының және әлемдегі ең маңызды қаржы экономикалық орталық. Нью-Йорк, Лондон және Токиомен қатар әлемдегі үш маңызды экономикалық орталық болып табылады[5]. Қаланың Жалпы аймақтық өнімі 2007 жылы $1210,2 млрд құраған, осылайша АҚШ мегаполистері ішінде алғашқы орынға шықты[6].

Насдак жоғарғытехнологиялық компаниялар биржасы.
Уолл-стрит — АҚШ қаржылық қуаттылығының нышаны.

Нью-Йорк қаржы ұйымдары 2008 жыл аяғына қарай 40 % әлемдік қаржыны басқарған[7][8]. Нью-Йоркті Citigroup, J.P. Morgan Chase & Co., American International Group, Goldman Sachs Group, Morgan Stanley, Merrill Lynch және т.б. ірі қаржылық ұйымдар өз бас пәтері ретінде таңдаған. Сонымен қатар Verizon Communications, Pfizer, Alcoa, News Corp., Colgate-Palmolive сияқты ірі мұнай корпорациялар бас кеңселері де осында. Қалада Нью-Йорк қор биржасы, NASDAQ, Америка қор биржасы, Нью-Йорк тауар биржасы және en:New York Board of Trade. Нью-Йорк қаржы саласы төменгі Манхэттендегі Уолл-стритте шағырланған. Дәстүрлі өндіріс салалары да маңызды рөлдерін жоғалпады, дегенмен соңғы кездері олардың үлесі азаюда. Қалада дамыған негізгі өндіріс салалары: машинажасау, химия өнеркәсібі, жеңіл өнеркәсіп, тамақ өнеркәсібі. Жаңа салалар да қарқынды дамуда: биотехнология, баңдарлама жасау, интернет-бизнес[9]. Құрылыс пен девелопменттің орны да орасан: Нью-Йорк жылжымайтын мүлкі әлемдегі ең қымбат қала ретінде белгілі[10][11].

Бастапқыда Нью-Йорк америкалық кинематография орталығы болғанымен оның орнын Голливуд тартып алды, дегенмен қазір де Нью-Йоркте фильмдер мен телебағдарламалар түсіріледі. Нью-Йорк АҚШ сән астанасы, бұл жерде әлемнің көптеген модельерлер бас пәтері орналасқан. Нью-Йоркте көп баспалар бар. Туризм де қарқынды дамыған. Нью Йоркқа жыл сайын 50 миллион қонақ келеді екен.[12][13][14]

Тарихи бауырлас қалалар[өңдеу]

Нью Йорк тарихи он қаламен бауырлас:[15]

Қала Бері
Жапония Токио, Жапония 1960
Қытай Бейжің, Қытай 1980
Мысыр Каир, Мысыр 1982
Испания Мадрид, Испания 1982
Доминикан Республикасы Санта Доминго, Доминика республикасы 1983
Мажарстан Будапешт, Мажарстан 1992
Италия Рим, Италия 1992
Израиль Йерусалим, Израиль 1993
Ұлыбритания Лондон, Англия (Ұлыбритания) 2001
Оңтүстік Африка Республикасы Йоханесбург, Оңтүстік Африка [16] 2003

Pano Manhattan2007 amk.jpg

Қызықты мәліметтер[өңдеу]

  • 1886 жылы АҚШ тәуелсіздігінің 100 жылдық мерейтойына арнап Франция елі достық қарым-қатынастың құрметіне Бартольдинің «Азаматтық мүсінін» сыйға тартқан.
  • Сары такси – Нью-Йорк қаласының ерекше белгісі. Манхэттенде 11 000 «кэб» айналып жүреді.
  • 1965 ж 11 қарашасын «Ұрылар мерекесі» деп атайды. Дәл осы күні Нью-Йорк пен АҚШ-тың солтүстік-шығысында 25 млн. тұрғынның 24 сағатқа электржарығы сөндіріп тасталды.

Тағы қараңыз[өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу]

  1. ↑ United States of America: largest cities and towns and statistics of their population World Gazetteer  (ағыл.) (нем.) (фран.)
  2. ↑ [1] NYC Colleges and Universities
  3. ↑ [2] Academic Ranking of World Universities
  4. ↑ http://www.world-exchanges.org/files/file/stats%20and%20charts/July%202010%20WFE%20Market%20Highlights.pdf
  5. ↑ Sassen, Saskia The Global City: New York, London, Tokyo — 2. — Princeton University Press, 2001. — ISBN 0691070636.
  6. ↑ US Metro Economies // usmayors.org Үлгі:Проверено
  7. ↑ London vs. New York, 2005–06 (PDF). Cinco Dias. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 11 наурыз 2008.
  8. ↑ New York still World's Financal Capital, 2005–06 (PDF). Marketwatch. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 27 шілде 2007.
  9. ↑ Protecting and Growing New York City's Industrial Job Base (PDF). The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business (қаңтар 2005). Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 1 қыркүйек 2008.
  10. ↑ Как выгодно вложить деньги во время кризиса // Независимая газета Үлгі:Проверено
  11. ↑ Москва на четвёртом месте по стоимости элитного жилья // vsluh.ru Үлгі:Тексерілді
  12. ↑ Үлгі:Cite quick
  13. ↑ Үлгі:Cite quick
  14. ↑ Үлгі:Cite quick
  15. ↑ Үлгі:Cite quick
  16. ↑ http://www.iscpa.us/english/zlen00003.html; mention to Johannesburg as a sister city of New York
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Нью-Йорк&oldid=2290847» бетінен алынған