İtalyanca

İtalyanca
	Lingua italiana
Telaffuz	[itaˈljaːno]
bölge	İtalya yarımadası
Etnik köken	İtalyanlar
Konuşan sayısı	60 milyon (2007)
Dil aileleri	Hint-Avrupa İtalik diller Roman dilleri İtalya-Dalmaçya dilleri İtalyanca; ; ; ;
Yazı sistemi	İtalyan alfabesi
Resmi durumu
Resmi dil	Avrupa Birliği; İtalya; İsviçre; San Marino; Vatikan; Hırvatistan; Slovenya
Dil kodları
ISO 639-1	it
ISO 639-2	ita
ISO 639-3	ita
	İtalyancanın konuşulduğu yerler.

İtalyanca (italiano ya da lingua italiana), çoğunluğu İtalya ve İsviçre'nin güneyindeki Ticino kantonunda yaşayan 60 milyon kişi tarafından konuşulan bir dildir.

İtalyan asıllı göçmenlerce Amerika Birleşik Devletleri'nde, Arjantin'de, Brezilya'da, Kanada'da ve Avustralya'da da sıkça konuşulur. Hint-Avrupa dil ailesinin Roman Dilleri kolundadır.

Ortaçağ itibariyle Halk Latincesi (Vulgar Latince) çeşitli şivelere ayrılmıştır. Ortaçağ'ın sonunda Floransa şehrinin kültür ve edebiyat üstünlüğü etkisiyle, Toskana yazı dilinden bugünkü İtalyanca şekillenmiştir. Dilin gelişiminde Boccaccio, Dante Alighieri ve Petrarca gibi isimlerin Latince yerine Toskana ağzını kullanmalarının büyük etkisi vardır. Buna rağmen İtalyan dili, siyasi birliğin de uzun zaman tamamlanamamış olmasının da etkisiyle bölgeden bölgeye çok büyük farklılıklar taşır. Her bölgenin kendine özgü şivesi vardır ve özellikle Kuzey ve Güney şiveleri arasında anlaşmakta zorluk çıkacak kadar büyük farklar bulunur.

İtalyanca Romans dilleri içerisinde Latinceye en sadık kalmış olanıdır, bu yüzden “Modern Latince” olarak da adlandırılır. Diğer romans dilleriyle (Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Rumence, Katalanca gibi) büyük benzerlikler taşır. İtalyancayı iyi bilen birisi diğer Romans dillerini de kısa zamanda öğrenebilir.

İtalyanca, kelimelerin hemen hemen tamamımın ünlü harfle bitmesi ve kesif vurgularıyla kendine özgü bir melodiye sahiptir ve bu yüzden de dünyanın en güzel dillerinden kabul edilir. İtalyanca, Rönesans devrinde zamanının Lingua Franca'sı görevini görmüş olduğundan diğer dilleri oldukça etkilemiştir ve özellikle müzik alanında terminoloji İtalyanca’dır. İtalyanca dünyanın sayılı melodik dillerinden biridir. Duygusal anlatımları çok zengin bir dildir.

Avrupa'da İtalyanca'nın konuşulduğu yerler

İtalyanca'da 21 harf bulunur. K, j, w, x ve y harfleri yalnızca yabancı kelimelerde kullanılır. “C” sesi e ve i harflerinden önce “ç”; a, u ve o harflerinden önce ise “k” okunur (“Casa” (ev) kaza okunur, “cielo” (gökyüzü) çelo okunur). “G” sesi de e ve i’den önce “c”; a,u ve o’dan önce ise “g” okunur (“Gatto” (kedi) gatto, “gente” (insanlar) cente okunur). İ ve e’den önceki c’yi k, g’yi g okutmak için “h” harfi eklenir; “chiamare” (çağırmak) kiyamare, “lunghezza” (uzunluk) lungetza okunur. “Gl” ly olarak, “gn” ise ny olarak okunur: “Taglia” (beden) talya olarak, “ogni” (her) onyi olarak okunur. “Z” sesi dz olarak, “zz” ise ts olarak okunur: “Zucchero” (şeker) dzukkero, “pizza” ise pitsa olarak okunur. E ve i’den önceki “Sc” ş olarak okunur, “scegliere” (seçmek) şelyere okunur. Diğer harfler Türkçedeki gibi okunurlar, yalnız “r” sesi İtalyancada Türkçede olduğundan daha kuvvetli yuvarlatılır.

Dilbilgisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İtalyanca dilbilgisi oldukça kolaydır. İsimlerin tamamı erkek ya da dişi olarak betimlenir. Erkek kelimeler genellikle “-o” harfiyle, dişi kelimeler ise genellikle “-a” harfiyle biter. Erkek çoğul “-i”, dişi çoğul ise genellikle “-e” takısını alır. Dolayısıyla erkek çocuk “bambino”, kız çocuk “bambina”, erkek çocuklar “bambini”, kız çocuklar ise “bambine” olarak söylenir.

Sıfatlar isimlerin cinsiyetine uyar. Bambino bello=Güzel erkek çocuk, Bambina bella=Güzel kız çocuk, Bambini belli= Güzel erkek çocuklar, Bambine belle=Güzel kız çocuklar.

Erkek belirteci (articolo) “il”, dişi belirteci “la”dır. “il”’in çoğulu “i”, “la”nın çoğulu “le”dir. Ayrıca ünlü sesle başlayan kelimeler “l’” belirtecini, “s-sessiz harf“, “ps-“, “gn-“, “z-“ ile başlayan erkek kelimelerse “lo” belirtecini alırlar. “l’” ve “lo”’nun çoğulu “gli”’dir.

İtalyanca'da şahıslar io (ben), tu (sen), lui (erkek o), lei (dişi o ya da Siz), noi (biz), voi (siz), loro (onlar) dur. Fiiller şahıslara göre ve zamana göre çekilir. Şimdiki zamanda (Presente) fiil kökünün sonuna konan eklerle şahıslar betimlendiğinden şahıs gizli özne olarak kalabilir:

Parlo = konuşuyorum	Ho parlato = konuştum	Parlavo = konuşuyordum
Parli = konuşuyorsun	Hai parlato = konuştun	Parlavi = konuşuyordun
Parla = konuşuyor	Ha parlato = konuştu	Parlava=konuşuyordu
Parliamo = konuşuyoruz	Abbiamo parlato = konuştuk	Parlavamo=konuşuyorduk
Parlate = konuşuyorsunuz	Avete parlato = konuştunuz	Parlavate=konuşuyordunuz
Parlano = konuşuyorlar	Hanno parlato = konuştular	Parlavano=konuşuyorlardı

İtalyanca’da 4 geçmiş zaman, 1 şimdiki zaman, 1 gelecek zaman, 1 şart, 1 geçmiş şart olmak üzere pek çok zaman bulunur. Ancak zamanların bazıları gündelik konuşmada kullanılmaz.

Bütün Hint-Avrupa dillerinde olduğu gibi cümle dizimi özne-yüklem-tümleç şeklindedir:

Luigi viene da casa (Luigi evden geliyor)
Parlo con te (Seninle konuşuyorum)

İtalyanca Bir Pasaj[değiştir | kaynağı değiştir]

İtalyanca'nın Atası sayılan Dante Alighieri

Dante Alighieri, La Divina Commedia, Inferno (Cehennem) I. Kanto, ilk kıtasından bir pasaj:

Nel mezzo del cammin di nostra vita

mi ritrovai per una selva oscura,

ché la diritta via era smarrita.

(Okunuş: Nel medzo del kammin di nostra vita

mi ritrovay per una selva oskura

ke la diritta via era zmarrita)

Hayatımızın ortasında

kendimi karanlık bir ormanda yeniden buldum,

ve doğru yol kaybolmuştu.

Bazı İtalyanca Kelimeler[değiştir | kaynağı değiştir]

sì-evet
no-hayır
ciao-merhaba
grazie-teşekkür ederim
prego-bir şey değil
Come stai-Nasılsın
Bene-iyi
Ci vediamo dopo-Sonra görüşürüz
per favore-lütfen
mi scusi-affedersiniz
buonanotte-iyi geceler
buongiorno-günaydın
buonasera-iyi akşamlar
arrivederci-hoşça kalın
ti amo-seni seviyorum
per me-benim için
perché-neden
caldo-sıcak
freddo-soğuk
l’uomo-adam
la donna-kadın
il figlio-oğul
la figlia-kız
il fratello-erkek kardeş / ağabey
la sorella-kız kardeş / abla
il padre-baba
la madre-anne
la casa-ev
il tavolo-masa
la finestra-pencere
la porta-kapı
l’amico-arkadaş
l’amore-aşk
la canzone-şarkı
Italia-İtalya
l’italiano-italyanca
Turchia-Türkiye
il turco-türkçe
come-nasıl
rosa-gül

Sayılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçe	İtalyanca
Bir	uno (una)
İki	due
Üç	tre
Dört	quattro
Beş	cinque
Altı	sèi
Yedi	sètte
Sekiz	òtto
Dokuz	nòve
On	dièci

Türkçe	İtalyanca
Onbir	ùndici
Oniki	dódici
Onüç	trédici
Ondört	quattórdici
Onbeş	quìndici
Onaltı	sedici
Onyedi	diciassette
Onsekiz	diciotto
Ondokuz	diciannove
Yirmi	venti

Türkçe	İtalyanca
Yirmibir	ventuno
Yirmiiki	ventidue
Yirmiüç	ventitré
Yirmidört	ventiquattro
Yirmibeş	venticinque
Yirmialtı	ventisei
Yirmiyedi	ventisette
Yirmisekiz	ventotto
Yirmidokuz	ventinove