Ый (кэм)
Ый диэн халандаардарга туттуллар кэм кээмэйэ. Ый Сир тула биир эргииригэр тэҥнэhэр. Ыйга 29,53 кэриҥэ күн баар, сылга 12 ый баар.
Ыйдар сахалыы ааттара: тохсунньу, олунньу, кулун тутар, муус устар, ыам ыйа, бэс ыйа, от ыйа, атырдьах ыйа, балаҕан ыйа, алтынньы, сэтинньи, ахсынньы.
Ый.
Халлаанна ый уескээн -бутэн ессе сана ый халлаанна уескуер диэри кэм. Ебугэ кэми кээмэйдиир угэстэриттэн биирдэстэрэ. Былыргы саха сарсыарда-киэhэ от-мас тиэйэ сылдьан, киирэ-тахса халлаанна кестер ыйы кун аайы кере-кэтии сылдьара .Ол да иhин сахалыы ааттаах ыйдар уескээтэхтэрэ .Ессе : 1 Ый саната. 2.Ый ортото 3.Ый эргэтэ .4 Ый бутуутэ диэн ,билинни ый фазата ( уонна неделя) диэн ейдебуллэргэ сеп тубэhэр, кэм кээмэйин быhаарыылар бааллара. Аны туран ,холобура,хаhан буолара чопчу биллэр ый хойутаан тахсар " кубэ киэhэтэ" диэн тууннэр ый эргэтин са5аланыытыгар бааллара. Кыhын бытархан тымныыга оннук ытыс таhынар харана5а тубэспит айан киhитэ эрэйи керере. Аhары баран сэрэхтээ5э. Онон " кубэ киэhэтэ "кэмнэригэр сырыы-айан тохтуура. Билим этэринэн синодическай ый 29,5 хонуктаах. уеhээ этиллибиттэн кестерунэн саха5а да5аны ый 29-30 хонуктаах диэн ейдебул баара.