5 сентябрь
Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
5 сентябрь — григориан стиле буйынса йылдың 248-се (кәбисә йылында 249) көнө. Йыл аҙағына тиклем 117 көн ҡала.
Йөкмәткеһе
Байрамдар[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
Һиндостан — Уҡытыусылар көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- 1827 — Рәсәйҙә Диңгеҙ министрлығы ойошторола.
- 1885 — АҠШ-та Джейк Гамперҙың сервис станцияһында беренсе бензин насосы ҡуйыла.
- 1905 — урыҫ—япон һуғышының тамамланыуын раҫлаған Портсмут (АҠШ) тыныслыҡ килешеүенә ҡул ҡуйыла.
- 1939 — Америка Ҡушма Штаттары Икенсе донъя һуғышына ҡарата үҙенең нейтралитетын иғлан итә.
- 1940 — СССР-ҙың «Пионерская правда» балалар гәзитендә Аркадий Гайдарҙың «Тимур һәм уның командаһы» повесы баҫыла башлай.
- 1958 — АҠШ-та Борис Пастернактың «Доктор Живаго» романы беренсе тапҡыр нәшер ителә.
- 1981 — Азияла йәшәүсенең СПИД-тан үлеме тәүге тапҡыр рәсми теркәлә.
- 1997 — Мәскәүҙә Пётр I-гә һәйкәл асыла (авторы скульптор Зураб Церетели).
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- 1568 — Томмазо Кампанелла, Италия философы.
- 1638 — Людовик XIV, Францияның 1643—1715 йылдарҙағы короле.
- 1817 — Алексей Константинович Толстой, урыҫ шағиры, яҙыусы һәм драматург, Козьма Прутков исеме аҫтында ижад итеүселәрҙең береһе.
- 1929 — Андриян Николаев, совет лётчик-космонавы.
- 1933 — Эрик Булатов, урыҫ совет рәссамы, сәнғәттә «соц-арт» йүнәлешенә нигеҙ һалыусыларҙың береһе.
- 1934 — Юрий Афанасьев, совет һәм Рәсәй тарихсыһы, сәйәсмән.
- 1948 — Михаил Швыдкой, Рәсәйҙең дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, театр белгесе.
- 1958 — Вячеслав Баранов, совет һәм Рәсәй киноактёры, дубляж оҫтаһы.
- 1973 — Роуз Макгоуэн, Америка кино һәм телевидение актёры («Планета страха», «Зачарованные», «Крик»).
- 1986 — Александр Рязанцев, Рәсәй футболсыһы.
- 1990 — Ён А Ким, Көньяҡ Корея фигуристкаһы, Олимпия (2010), күп тапҡырҙар донъя һәм ил чемпионы.
Был көндө үлгәндәр[үҙгәртергә | Cығанаҡ кодты үҙгәртергә]
- 1758 — Дмитрий Иванович Виноградов, урыҫ химигы, Рәсәйҙә фарфор етештереүгә нигеҙ һалыусы.
- 1857 — Огюст Конт, [[Франция|француз философы һәм социологы, социология фәненә нигеҙ һалыусы.
- 1863 — Иван Сахаров, урыҫ халыҡ ижадын өйрәнеүсе.
- 1902 — Рудольф Вирхов, нимес патологы, аҡ ҡанлылыҡты (белокровие, лейкемия) беренсе һүрәтләүсе.
- 1919 — Василий Иванович Чапаев, Граждандар һуғышы геройы.
- 1975 — Зәғәфүрәнов Фәйзрәхман Зәғәфүрән улы, башҡорт совет дәүләт эшмәкәре. 1950—1967 йылдарҙа Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы рәйесе. Совет—фин һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы.
- 1975 — Георг Отс, эстон совет опера һәм эстрада йырсыһы, актёр («Мистер Икс»), СССР-ҙың халыҡ артисы (1960).
- 1983 — Герберт Раппапорт, совет кинорежиссёры, РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1980).
- 1984 — Адам Малик, Индонезия сәйәсмәне һәм дипломат, үҙ илендә журналистикаға нигеҙ һалыусы, төрлө йылдарҙа дәүләттең вице-президенты, сит ил эштәре министры, 1971—1972 йылдарҙа БМО Генераль Ассамблеяһы рәйесе.
- 1993 — Юлиан Семёнов, урыҫ совет яҙыусыһы («Семнадцать мгновений весны», «ТАСС уполномочен заявить», «Экспансия» һ.б.)
- 2003 — Кир Булычёв, урыҫ совет яҙыусыһы (фантаст), СССР-ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1982).
