Urartu

Representación do rei Sarduri II

Urartu foi un reino da Antigüidade centrado en torno á zona do lago Van, no que hoxe é Armenia

Historia

As fontes hititas mencionan algúns países na zona de Urartu: Haiasa, Azzi, Suhma, Isuwa e Alche (entre 1388 a.C. e 1320 a.C.). Os asirios atacaron a rexión en 1114 a.C., chegando até o lago Van; rexistraron que o país, que se denominaba Nairi, tiña 23 reis. Cara o ano 880 a.C. estes 23 principados xa estaban unificados baixo o rei de Biaini (é dicir do lago Van), que fontes asírias denominan rei de Urartu (nas súas inscricións os reis de Urartu titúlanse reis de Nairi, e escríbense en asirio; e reis de Biaini e señores de Tushpa se o fan en urartiano). O primeiro rei fo Arame ou Arramu, autotitulado erili-erilave (rei de reis), que daría o seu nome á província de Aramili (máis tarde chamada Apahuniq), que terá como capital Arzachkun (supostamente a actual Manazkert).

Período de expansión

Sarduri I, que sucede a Arramu, e que foi talvez un usurpador, fundou unha dinastia e trasladou a capital a Tushpa (a moderna Van), ás beiras do lago Van, e a fortificou. Seu fillo, Ishpuini, incorporou ao reino o país de Musasir, do que nomeou gobernador a seu fillo (o futuro Sarduri II), pero foi atacado por Shamshi-Adad V de Asíria. O seu verdadeiro sucesor Menua, expandíu o reino. Argisti I aínda ampliou máis os dominios de Urartu cara a rexión do río Araxes e o lago de Iereván, ademais de lograr rexeitar os ataques de Salmanasar IV de Asiria.

Período de decadencia

A mediados do século VIII a.C., Urartu vaise enfrontar con o reino de Mana, e a finais dese mesmo século comezaron os ataques dos cimerios. Simultaneamente os asirios, liderados por Sargón II tamén atacaron o reino. O monarca Rusa I foi derrotado por Sargón II no lago Urmia. As invasións escitas continuarían e a finais do século VII a.C. case lograran destruír o reino (as excavacións arqueolóxicas mostran un alto nivel de destrución por lume). Entre 612 a.C. e 585 a.C. o país foi conquistado por tribos traco-frixias (que acabarían formando o futuro pobo dos armenios), que destruíron o que ficaba do reino. O derradeiro rei de Urartu ou un dos primeiros reis dos invasores armenios submeteuse aos medos.

Galería de mapas históricos

• 

  Urartu de 860 a 840 aC

• 

  Urartu de 840 a 820 aC

• 

  Urartu de 820 a 785 aC

• 

  Urartu de 785 a 753 aC

• 

  Urartu de 753 a 743 aC

• 

  Urartu: maxima expansión en 743 aC

• 

  Urartu de 743 a 735 aC

• 

  Urartu de 735 a 715 aC

• 

  Urartu de 715 a 713 aC

• 

  Urartu de 713 a 680 aC

• 

  Urartu de 680 a 610 aC

• 

  Urartu de 610 a 585 aC

Reis de Urartu ou Biaini

• Arame 880-844 a. C.
• Sarduri I 844-828
• Ishpuini 828-805
• Menua I 805-785 (asociado antes de 805)
• Argisti I 785-753
• Sarduri II 753-735
• Rusa I 735-713
• Argisti II 713-680
• Rusa II 680-675
• Erimena 675-670
• Rusa III 670-646
• Sarduri III 646-ca. 620
• Irgia ca. 620-ca. 600
• Menua II ca. 600-ca. 585 a.C.

Arqueoloxía

A descuberta da civilización de Urartu foi realizada en 1827 por Friedrich Eduard Schulz da Sociedade francesa de orientalistas. Schulz foi asasinado por bandidos curdos en 1829. Continuaron os descubrimentos e intentos de tradución das inscricións. Alguns dos investigadores tería o mesmo desgraciado fin que Schulz. A partir de 1870 as ruínas da zona foron saqueadas por residentes para vender os obxectos a exploradores europeos. A primeira catalogación das inscricións urartianas foi feita por Sir Archibald Henry Sayce e Karl Sester, a fins do século XIX. A estela de Rusa foi descuberta no ano 1891. A rexión pasou a control ruso en 1915 e, entón, Nikolai Jakovlevich Marr e Iosif Abgarovich Orbeli realizaron algunhas descubertas relevantes, especialmente os anais de Sarduri II. Ao longo do século XX fixéronse novos descubrimentos, primeiro na Armenia soviética e despois tamén na parte turca.

Sitios arqueolóxicos

• Altintepe
• Toprakkale
• Patnos
• Cavustepe
• Van
• Armavir
• Erebuni (Iereván)
• Anzaf
• Cavustepe
• Başkale
• Argishtiqinili
• Teishebaini

Economía

A poboación do país dedicábase á agricultura e a gandaría. Traballaban a pedra e os metais e exportaban xerras e potes de metal á rexión de Frixia.

Administración

O monarca tiña o poder supremo e, ademais, era grande sacerdote de Khaldi, a principal divindade do país. Algúns templos de Khaldi formaban parte do complexo do pazo real, mais había outros separados.

A deusa Khaldi

Relixión

A principal divindade, como dixemos, era Khaldi, pero a relixión dos urartianos era politeísta. Outras divindades eran Teisheba, deus dos ceos; Teshshub, divindade hurrita; Khurits e Shiwini, deusas do sol.

Lingua e escrita

A lingua de Urartu era aglutinante e estaba emparentada coa hurrita, estando clasificada no grupo hurrita-urartiano de linguas; cronoloxicamente a lingua semella ser unha continuación dos dialectos hurritas. Non presenta influencias semitas nen indoeuropeas, mais si relacións con algunhas linguas do Cáucaso. Os investigadores xeorxianos atribúenlle tamén conexións co xeorxiano.

Para escribir utilizouse un sistema local xeroglífico, pero máis tarde adoitouse a escrita cuneiforme asiria, limitando o uso do sistema nacional, que no século VIII a.C ficou reducido a escritos relixiosos e contables.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• (en inglés) Armenica.org Historia
• (en francés) Urartu e os urartianos por Dominique Charpin, Director de estudos na École pratique des hautes études.