Valons
- Este articlo ye sobre l'actual pueblo latín de Belchica. Pa leyer sobre os pantalons d'a vestimenta tradicional altoaragonesa leiga valons (ropa).
| Valons Walons |
|||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
   |
|||||||||
|
|
|||||||||
|
|
|||||||||
|
|||||||||
|
|
|||||||||
| Luengas d'Oil, especialment Valón y francés | |||||||||
|
|
|||||||||
| Catolicismo. | |||||||||
Os valons son quasi 3 millons d'habitants d'o sud de Belchica que charran una luenga propia, o valón, pareixita a lo francés que tamién parlan y son cristians catolicos.
Contenius
Luenga[editar | editar código]
A luenga propia d'os valons ye o valón, una luenga d'oil, encara que en Tournai y Mons se charra o picardo, y en o cabo suroriental en contacto con o luxemburgués se charre o gaumais, variant d'o idioma lorenés.
O francés standard ye en camín de sustituir a lo valón e se fa servir como luenga oficial dende antigo. O francés lo parlaban ya las clases altas de tota Belchica dende o sieglo XVIII y a burguesía s'identificaba con a cultura y ideyolochía de Francia y no con Valonia. O francés yera oficial por eixemplo entre 1795 y 1815 quan Belchica feba part de Francia). D'esta traza a sustitución d'as "luengas d'Oil" u "dialectos d'Oil" en territorios no franceses por part d'o francés ye una traza de sustitución lingüistica pareixita a la progresiva castellanización d'a luenga escrita y posterior sustitución d'o idioma navarro-aragonés en Navarra, Aragón y comarcas churras.
En o sieglo XIX bells periodicos se publicaban en valón. En 1856 se fundó en Lieche a Societé de Littérature Wallonne. Manimenos París atrayeba muito a los escritors, musicos y intelectuals valons, y s'afrancesaban.
Os chermans diciban a los galorromans walah etnonimo deribato de l'adaptación de d'o etnonimo volcae a la luenga chermanica. Os flamencos seguiban dicindo a lo suyos vicins de l'actual belchica d'una traza derivata de walah, walen, y de walen derivan as formas valón y atras que se fan servir en luengas romances. En o sieglo XIX batizan como Valonia a la rechión con capital en Namur. Os lingüistas dicen "valón" a las parlas que se charran dende Lieche dica Tchålerwè,[1] pero o termin "valón" s'aplica a totz os belgas que parlan u charran una luenga de oil, siga valón, siga picardo, siga francés.
Historia[editar | editar código]
Son os continadors lingüisticos y poblacionals d'os galorromans que viviban en a Belchica romana antes d'as invasions d'os francos. En l'Alta Edat meya o suyo territorio feba part d'o Sacro Imperio Román-Chermanico.
Referencias[editar | editar código]
- ↑ Jean Sellier. Atlas de los pueblos de Europa Occidental. Editorial Paidós.
