Επεξεργασία: Τόνγκα

{{coord|-20.5878|-174.8103|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες_Χώρας|
|εθνικό_όνομα                = ''Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga<br />Kingdom of Tonga''
|προφορά_ονόματος            =
|εθνικό όνομα ελληνικά       = Βασίλειο των Τόνγκα
|σημαία                      = Flag_of_Tonga.svg 
|άρθρο σημαίας               = Σημαία των Τόνγκα
|εθνόσημο                    = Coat of arms of Tonga.svg
|άρθρο εθνόσημου             = Εθνόσημο των Τόνγκα
|χάρτης                      = Tonga on the globe (Polynesia centered).svg
|εθνικό_σύνθημα              = Ko e 'Otua mo Tonga ko hoku tofi'a<br />Ο Θεός και η Τόνγκα είναι η κληρονομιά μου
|εθνικός_ύμνος               = [[Ko e fasi 'o e tu'i 'o e 'Otu Tonga]]<br />Τραγούδι του βασιλιά των Νησιών Τόνγκα<br />
|επίσημες_γλώσσες            = [[Τονγκανική γλώσσα|Τονγκανικά]], [[Αγγλική γλώσσα|Αγγλικά]]
|πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Νουκουαλόφα]] 
|πληθυσμός_πρωτεύουσας       = 22.400
|συντεταγμένες_πρωτεύουσας   = {{coord|21|08|S|175|12|W|type:city|format=dms|display=inline|name=Νουκουαλόφα}}
|μεγαλύτερη_πόλη             = 
|πολίτευμα                   = [[Συνταγματική Μοναρχία]] 
|τίτλοι_ηγετών               = [[Μονάρχης των Τόνγκα|Βασιλιάς]]<br />[[Πρωθυπουργός των Τόνγκα|Πρωθυπουργός]]
|ονόματα_ηγετών              = [[Τουπόου ΣΤ΄]]<br />[[Ακιλίσι Ποχίβα]]
|θέση_έκτασης                = 186
|έκταση                      = 748
|ποσοστό_νερού               = 4
|ακτογραμμή                  = 419
|εκτίμηση_πληθυσμού          = 
|χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού  =  
|πληθυσμός = 103.036<ref name=census>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Tonga/release.pdf Απογραφή 2011]</ref>
|θέση_πληθυσμού              = 200
|χρονιά_απογραφής_πληθυσμού= 
|πυκνότητα_πληθυσμού         = 137,7
|θέση_πυκνότητας_πληθυσμού   = 85
| χρονιά_ΑΕΠ                  = 2009
| ΑΕΠ                         = 0,577 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=866&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database |publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] |date=Οκτώβριος 2009 |accessdate=18-10-2009}}</ref>
| θέση_ΑΕΠ                    = 180
| ΑΕΠ_κατακεφαλή              = 5.596 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή        = 107
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον               = 2009
| ΑΕΠ_Ον                      = 0,259 δισ. $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον                 = 179
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον           = 2.509 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον     = 111
|HDI_έτος                    = 2014
|HDI                         = {{steady}} 0,705
|HDI_κατάταξη                = 100
|HDI_κατηγορία               = <span style="color:green">υψηλή</span>
|τύπος_κυριαρχίας            = Ανεξαρτησία
|γεγονός_κυριαρχίας          = Από το [[Ηνωμένο Βασίλειο|Ην. Βασίλειο]]<br />Ισχύον [[Σύνταγμα]]
|ημερομηνίες_κυριαρχίας      = 4 Ιουνίου 1970<br />4 Ιουνίου 1875<sup>1</sup>
|νόμισμα                     = [[Παάνγκα|Πα'άνγκα]]
|κωδικός_νομίσματος          = TOP
|ώρα_ζώνης= 
|διαφορά_UTC                 = +13
|θερινή_διαφορά_UTC          = 
|top_level_domain            = [[.to]] 
|κωδικός_κλήσης              = 676 
|σημειώσεις= <sup>1</sup> Το Σύνταγμα του 1875 αναθεωρήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1967.
}}
Το '''Βασίλειο των Τόνγκα'''<ref>[http://publications.europa.eu/code/el/el-5000500.htm Υπηρεσία Εκδόσεων — Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων — Παράρτημα A5<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>, στα τονγκανικά ''Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga'' και στα [[αγγλικά]] ''Kingdom of Tonga'', όπως είναι η επίσημη ονομασία του κράτους, βρίσκεται στο νότιο [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]], βορειοανατολικά της [[Νέα Ζηλανδία|Νέας Ζηλανδίας]] και αποτελείται από περίπου 170 νησιά. Πρωτεύουσα είναι η [[Νουκουαλόφα]]. Ο πληθυσμός είναι 103.036<ref name=census/> κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και η έκταση της 748 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετρ. χιλιόμετρα]]. Η οικονομία της χώρας στηρίζεται στην γεωργία και κυρίως στην παραγωγή [[ινδική καρύδα|ινδικής καρύδας]] και [[κασάβα]]. Η Τόνγκα είναι ίσως η μοναδική περιοχή του Ειρηνικού που ποτέ δεν έγινε αποικία και έχει διατηρήσει την τοπική κυριαρχία της.<ref name="bbc">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1300742.stm Προφίλ χώρας] [[BBC]]</ref>

== Ιστορία ==
Οι πρώτοι άποικοι των νησιών Τόνγκα ήταν οι φορείς του πολιτισμού Λαπίτα και θεωρείται ότι έφτασαν στα Τόνγκα περίπου το 1000 π.Χ. προερχόμενοι από το [[Φίτζι]]. Σταδιακά η τονγκανική κοινωνία οργανώθηκε σε βασίλειο με ανώτατο πνευματικό ηγέτη τον Τούι Τόνγκα. Πρώτος βασιλιάς της χώρας αναφέρεται σε γενεαλογικές πηγές ο Αχοεΐτου. Η χώρα "ανακαλύφθηκε" από τους Ολλανδούς Σουτέν και Λαιμέρ. Ο Κουκ επισκέφθηκε τα νησιά το 1773 και 1774 και τα ονόμασε ''Friendly Islands'', αγνοώντας προφανώς σχέδια για τη δολοφονία του από τους τοπικούς φυλάρχους. Οι φύλαρχοι των Τόνγκα κατά τον 17ο και 18ο αιώνα είχαν, με εκστρατείες, επεκτείνει την κυριαρχία τους και σε άλλα αρχιπελάγη του νότιου Ειρηνικού, όπως το Νιούε, η Σαμόα, το αρχιπέλαγος Λάου των Φίτζι και το νησί Ουβέα (Wallis).

Ο πρώτος που ένωσε τα αρχικά τρία βασίλεια των Τόνγκα, ήταν ο Ταουφαχάου Τουπόου Α΄ ο οποίος βαφτίστηκε χριστιανός με το όνομα Τζωρτζ (''[[Γεώργιος]]'' ("''Σιαόσι''"). Με την καθοδήγηση του Σίρλεϋ Μπέηκερ, Άγγλου ιεραποστόλου, ίδρυσε το βασίλειο των Τόνγκα και συνέθεσε το πρώτο σύνταγμα, το οποίο με ελάχιστες αλλαγές ισχύει έως σήμερα και παραχωρεί μεγάλες εξουσίες στον μονάρχη. Ο βασιλιάς [[Γεώργιος Τουπόου Ε΄]], γιος του αποβιώσαντα [[Ταουφααχάου Τουπόου Δ΄]], κυβέρνησε από το 2006 ως το θάνατό του, το 2012. Ο αδερφός του, [[Τουπουάχο]], τον διαδέχθηκε στο θρόνο. 

== Πολιτική διαίρεση ==
Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Νουκουαλόφα, στο νησί Τονγκατάπου, με πληθυσμό περ. 45.000 κατοίκους. Η χώρα χωρίζεται στα εξής διοικητικά διαμερίσματα:
* Τονγκατάπου,
* Βαβάου (πρωτεύουσα το Νεϊάφου στο νησί Βαβάου),
* Χααπάι (πρωτεύουσα το Πανγκάι στο νησί Λιφούκα).

== Δημογραφία ==
[[Αρχείο:Tonga demography.png|thumb|left|Η ανάπτυξη του πληθυσμού (1961-2003) από στοιχεία του FAOSTAT (πληθυσμός σε χιλιάδες)]]
Οι κάτοικοι της χώρας είναι [[Πολυνησία|Πολυνήσιοι]] σε ποσοστό 98%, ενώ υπάρχουν μικρές κοινότητες [[Κινέζοι|Κινέζων]] και [[Ευρώπη|Ευρωπαίων]]. Οι Πολυνήσιοι κάτοικοι μιλούν την τονγκανική, μια πολυνησιακή γλώσσα του δυτικού ("τονγκικού") κλάδου. Η τονγκανική θεωρείται η πλέον συντηρητική πολυνησιακή γλώσσα και έχει υποστεί τις λιγότερες φωνητικές μεταβολές κατά τη διάρκεια των αιώνων. Η γλώσσα είναι σχετικά ομοιόμορφη σε όλο το βασίλειο με εξαίρεση το νησί Νιουαφοόου όπου ομιλείται μία διάλεκτος πλησιέστερη στη γλώσσα των Σαμόα. Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι και η αγγλική.

Οι κάτοικοι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Χριστιανοί, κυρίως Μεθοδιστές και η κοινωνία είναι βαθιά συντηρητική. Σχεδόν κάθε δραστηριότητα διακόπτεται την Κυριακή, η οποία θεωρείται ιερή από το σύνταγμα. Επίσης, υπάρχουν 250 [[Μάρτυρες του Ιεχωβά]]<ref>''Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014'', Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 186</ref> και 61.470 [[Μορμόνοι]] της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών<ref>"Facts and Statistics", ''[http://www.mormonnewsroom.org/ mormonnewsroom.org]''</ref>.

Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 0,09% (εκτίμηση 2014). Ρυθμός γεννήσεων 23,55 γεννήσεις/1000 άτομα πληθυσμού και θανάτου 4,86 θάνατοι/1000 άτομα πληθυσμού (εκτίμηση 2014). 

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2014 τα 75,82 χρόνια (74,35 χρόνια οι άνδρες και 77,34 οι γυναίκες).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tn.html Τόνγκα] [[CIA World Factbook]]</ref>

== Γεωγραφία ==
[[Αρχείο:The Free Church of Tonga.jpg|thumb|Ναός στη Νουκουαλόφα.]]
Η χώρα είναι σχετικά επίπεδη και τα περισσότερα νησιά κοραλλιογενή. Το υψηλότερο βουνό βρίσκεται στο ακατοίκητο ηφαιστειογενές νησί Κάο (περ. 1000 μ.). Το έδαφος είναι εύφορο και καλλιεργείται εντατικά. Κύρια καλλιεργούμενα φυτά είναι η [[ινδική καρύδα]], το τάρο, η [[κασάβα]], η [[μανιόκα]] και οι [[μπανάνα|μπανάνες]], που αποτελούν και τα κύρια εξαγώγιμα είδη.

=== Νησιά ===
{{Κύριο|Νησιά των Τόνγκα}}

Το μεγαλύτερο νησί στην Τόνγκα είναι το [[Τονγκατάπου]] και ακολουθεί το [[Βαβάου]]. Άλλα νησιά είναι το [[Έουα (Τόνγκα)|Έουα]], το [[Λιφούκα]], το [[Φόα]], κ.τ.λ.

== Οικονομία ==
Οι εισαγωγές υπερκαλύπτουν κατά πολύ τις εξαγωγές και το εμπορικό ισοζύγιο είναι έντονα ελλειμματικό. Ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή συναλλάγματος. Τη χώρα επισκέπτονται περίπου 25.000 τουρίστες ετησίως. Ακόμα σπουδαιότερη πηγή συναλλάγματος είναι τα εμβάσματα των 60.000 περίπου Τονγκανών του εξωτερικού.
Το ΑΕΠ της χώρας είναι 549 εκατ. $ (εκτίμηση 2008). Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι 1,2% (εκτίμηση 2008). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 4.600 $ (εκτίμηση 2008).
Στις 11 Ιουνίου 2010 ο Βασιλιάς Γεώργιος Tουπόου Δ΄ πρότεινε τη χρήση [[πυρηνική ενέργεια|πυρηνικής ενέργειας]] για την μερική αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος της νησιωτικής χώρας.<ref>[http://www.rnzi.com/pages/news.php?op=read&id=54126 Radio New Zealand International], Tonga King’s nuclear plan comes as a surprise, 11-6-2010.</ref><br />
Νόμισμα της χώρας είναι το [[Παάνγκα]] το οποίο αντικατέστησε την [[Λίρα των Τόνγκα|λίρα]] στις 3 Απριλίου 1967 με ισοτιμία 1 λίρα = 2 παάνγκα.

== Διακυβέρνηση ==

{{Κύριο|Πολιτική των Τόνγκα}}

Η χώρα χαρακτηρίζεται ως συνταγματική μοναρχία. Ο βασιλιάς έχει ουσιαστικά όλη την εξουσία στα χέρια του και διορίζει το υπουργικό συμβούλιο. Σημαντική δύναμη κατέχουν και οι 33 κληρονομικοί ευγενείς οι οποίοι ψηφίζουν τους 9 από τους 27 βουλευτές του κοινοβουλίου. Άλλοι 9 εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία και οι υπόλοιποι διορίζονται από τον μονάρχη. Τελευταία το αίτημα για εκδημοκρατισμό έχει κερδίσει ευρύτατη λαϊκή υποστήριξη, η οποία εκφράζεται έντονα στα εκλογικά αποτελέσματα και η δυσαρέσκεια για την ανελευθερία, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την οικονομική κακοδιαχείριση και τα σκάνδαλα μεγαλώνει. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 21 ετών και άνω.

== Εκλογές ==
{{Κύριο|Εκλογές στις Τόνγκα}}
Οι εκλογές του 2010 ήταν οι πρώτες γενικές εκλογές κατά τις οποίες τα μέλη της Βουλής εξελέγησαν από τον λαό. Το Δημοκρατικό Κόμμα κέρδισε 12 επί συνόλου 17 εδρών στο Κοινοβούλιο, ενώ οι ευγενείς εξέλεξαν 9 βουλευτές. <ref>[http://www.abc.net.au/news/stories/2010/11/26/3077115.htm?section=world ABC News Australia], Big win for democracy party in Tonga elections, 26-11-2010.</ref>

== Μεταφορές ==
Το 2008 λειτουργούσαν στη χώρα 6 συνολικά αεροδρόμια. Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά. Κύριο λιμάνι είναι αυτό της πρωτεύουσας, Νουκουαλόφα.

== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές|2}}

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Commons|Tonga}}
{{commons|Atlas of Tonga|Atlas of Tonga<br/>(Άτλας των Τόνγκα)}}
* [http://web.archive.org/web/20070911095130/http://www.lands.gov.to/tiki/tiki-index.php Διαδραστικοί χάρτες των Τόνγκα]
* [http://www.mapsouthpacific.com/tonga/index.html Χάρτης των Τόνγκα]
* [http://www.govt.to/ Επίσημος Κόμβος της Κυβέρνησης των Τόνγκα]
* [http://www.matangitonga.to/article/global_index.shtml/ Matangi Tonga online - νέα των Τόνγκα]
* {{dmoz|Regional/Oceania/Tonga/}}


{{Ωκεανία}}
{{Authority control}}

[[Κατηγορία:Τόνγκα| ]]