Robert E. Lee
| Robert Edward Lee Grey fox (Szary lis) |
|
 |
|
 Generał |
|
| Data i miejsce urodzenia | 19 stycznia 1807 Stratford Hall Plantation, Wirginia |
| Data i miejsce śmierci | 12 października 1870 Lexington, Wirginia |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | od 1830 |
| Siły zbrojne | Armia Konfederacji |
| Stanowiska | Głównodowodzący Armii Konfederacji |
| Główne wojny i bitwy | Wojna secesyjna |
Robert Edward Lee (ur. 19 stycznia 1807 w Stratford Hall Plantation, Wirginia, zm. 12 października 1870 w Lexington, Wirginia) – amerykański generał, dowódca wojsk Konfederacji w czasie wojny secesyjnej (1861-1865).
Spis treści
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Był synem generała majora Henry’ego „Light Horse Harry” Lee, weterana wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, i praprawnukiem Henry'ego Lee I, angielskiego kolonisty w Wirginii. Naukę pobierał w akademii wojskowej West Point. Ukończył ją z drugim najlepszym wynikiem na roku. Następnie otrzymał stopień młodszego porucznika w wojskach inżynieryjnych. Będąc w stopniu podporucznika, otrzymał nadzór nad budową Fortu Pułaski w Savannah, funkcję tę sprawował przez 17 miesięcy. Pełny stopień porucznika otrzymał w 1836 roku. Na kapitana awansował w 1838. Odznaczył się w wojnie amerykańsko-meksykańskiej. Został ranny przy szturmie twierdzy w Chapultepec w roku 1847. Za swoją służbę otrzymał kolejny awans na superintendenta West Point, a następnie na pułkownika kawalerii[1]. W październiku 1859 stłumił powstanie Johna Browna[2]. Zarządzał wydziałem ds. Teksasu w 1860 roku. Na początku następnego roku został wezwany do Waszyngtonu w obliczu zbliżającej się wojny. Prezydent Abraham Lincoln zaproponował mu dowództwo sił Unii, ale Lee odmówił. 20 kwietnia, a więc 3 dni po wystąpieniu jego rodzinnego stanu (Wirginii) z Unii, wystąpił również z armii Stanów Zjednoczonych (Unii).
Wojna domowa[edytuj | edytuj kod]
Był przeciwnikiem niewolnictwa[3], jednak uważał, że prawo poszczególnych stanów do samostanowienia w tej kwestii jest ważniejsze.
23 kwietnia został głównodowodzącym armii i floty Wirginii i objął pod swą komendę Armię Północnej Wirginii. Przez rok był doradcą wojskowym prezydenta CSA Jeffersona Davisa. W lutym 1865 został wodzem naczelnym wszystkich sił wojskowych Konfederacji. Dwa miesiące później był zmuszony poddać się gen. Ulyssesowi S. Grantowi w miejscowości Appomattox Court House, co stanowiło zakończenie długotrwałych zmagań Północy i Południa. Najważniejsze bitwy, w których dowodził, to bitwa siedmiodniowa, bitwa nad Antietam, II bitwa nad Bull Run, Fredericksburg, Chancellorsville, bitwa pod Gettysburgiem, Wilderness, Spotsylvania, Cold Harbour i Petersburg (oblężenie)[4]. Pod koniec wojny z powodzeniem (podobnie jak gen. J.E. Johnston) wprowadził taktykę umocnień polowych i walki w okopach, dzięki czemu przez wiele miesięcy blokował armię Granta oblegającą Petersburg. Będąc jednym z najwyższych dowódców Konfederacji, nie odsuwał od walki swych synów: W.H.F. Lee, Robina R. Lee – dowódców kawalerii.
Geniusz wojskowy Lee uległ przewadze zasobów ludzkich i przemysłowych, które posiadała Unia. Prowadzone przez niego kampanie są przedmiotem badań we wszystkich akademiach wojskowych jako modelowa strategia i taktyka. Miał zdolność przewidywania ruchów swoich przeciwników i wykorzystywania ich słabości. Wykorzystywał umiejętnie linie zaopatrzeniowe wewnątrz własnego terytorium, jednocześnie osłaniając je frontem zwróconym na wrogie stanowiska. Dzięki temu jego posiłki, transport mogły docierać do punktu przeznaczenia najkrótszymi drogami. Mistrzowsko posługiwał się umocnieniami polowymi, ale też i prowadził działania manewrowe. Jego taktyka polegała na związaniu sił przeciwnika małymi oddziałami ukrytymi za umocnieniami, gdy główne siły próbowały oskrzydlić przeciwnika albo atakować jego mniejsze oddziały. Tym sposobem walki wyprzedzał swoje czasy o wiele lat. A strategia ta została dopiero w pełni zastosowana w XX wieku. Wiele zawdzięczał także swym utalentowanym podkomendnym: Thomasowi Stonewall Jacksonowi, Jamesowi L. Longstreetowi czy A.P. Hillowi[4].
Postbellum[edytuj | edytuj kod]
Lee ubiegał się o objęcie go powojenną amnestią, jednak był zbyt prominentną osobą we władzach Konfederacji, by tak się stało. Zaakceptował posadę rektora college’u w Waszyngtonie („Washington and Lee University”) w roku 1865. W ciągu kilku lat ośrodek ten stał się wspaniale funkcjonującą instytucją. Zmarł 12 października 1870 roku na skutek powikłań po zawale serca. Lee był wzorem dla wielu południowców, ale także bohaterem dla wszystkich Amerykanów. Jego zwłoki spoczywają w kaplicy jego imienia, na terenie college’u Washington and Lee University w Lexington. W 1975 roku pośmiertnie Kongres przywrócił mu obywatelstwo.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Jego żoną była Mary Anna Custis Lee (1808-1873), prawnuczka Marthy Washington, żony George’a Washingtona, pierwszego prezydenta USA. Stąd najstarszy syn generała Lee nazywał się George Washington Custis Lee (1832–1913), również był generałem w armii konfederatów.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ C. Hearn i inni, s.104.
- ↑ Robert E. Lee’s demand for the surrender of John Brown and his party, October 18, 1859
- ↑ Robert Edward Lee: List z 27 grudnia 1856 będący odpowiedzią na przemówienie prezydenta Franklina Pierce’a (ang.). [dostęp 19 sierpnia 2007].
- ↑ 4,0 4,1 C. Hearn i inni, s.108.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David J. Eicher: The Longest Night: A Military History of the Civil War. James M. McPherson (przedm.). New York: Simon & Schuster, 2001. ISBN 0-684-84944-5.
- Chester G. Hearn, Rick Sapp, Steven M. Smith: Civil War Commanders: From Fort Sumter to Appomattox Court House. New York: Metro Books, 2008. ISBN 978-1-4351-0396-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gen. Robert E. Lee (ang.). W: The New York Times [on-line]. nytimes.com, 1870-10-13. [dostęp 2014-10-07].
