Гәнсу
|
||
Ил | ||
---|---|---|
Статус | ||
Административ үзәк | ||
Халык саны (2010) |
25 575 263 кеше[1] |
|
Мәйдан |
459 23 км² (6-нчы урын) |
|
Сәгать поясы | ||
ISO 3166-2 коды |
CN-62 |
|
Координатлар: 38°00′ т. к. 102°00′ кч. о. / 38.000° т. к. 102.000° кч. о. (G) (O) |
Гәнсу́ (кыт. 甘肃; пиньинь Gānsù) — Кытай Халык Җөмһүриятенең төньяк-көнбатыш өлешендәге провинция.
Башкаласы — Ләнҗу шәһәре.
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Рельефы таулы. Климаты континенталь. Еллык явымнар саны 150—400 мм, көньяк-көнчыгышта 600 миллиметргача. Зур өлешен тау даласы һәм тау чүле ландшафтлары алып тора.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Гәнсу территориясе кытайлылар тарфыннан б.э.к. 3—2 гасырларда басып алынган. Провинция буларак 13 гасырда Чиңюән, Линҗао һәм Фын өлкәләрнең берләшүдән барлыкка килгән.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1964 | 1982 | 1990 | 2000 | 2010 |
---|---|---|---|---|
12 630 569 | 19 569 261 | 22 371 141 | 25 121 191 | 25 575 263 |
Милли состав (2010): кытайлар — 23 164 817 кеше (90,58%), хуэй — 125 864 кеше (14,92%), дуңшаңнар — 546 255 кеше (2,14%), тибетлылар — 488 359 кеше (1,91%).
Шуның өстенә, җанисәп провинциядә 18 татарны теркәлгән.[2]
Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Харита | # | Исем | Кытайча Пиньинь |
Халык саны (2010) | |
---|---|---|---|---|---|
— Шәһәр бүлгеләре — | |||||
1 | Җучүән | 酒泉市 Jiǔquán Shì |
1,095,947 | ||
2 | Җәюгүән | 嘉峪关市 Jiāyùguān Shì |
231,853 | ||
3 | Җаңъе | 张掖市 Zhāngyè Shì |
1,199,515 | ||
4 | Җинчаң | 金昌市 Jīnchāng Shì |
464,050 | ||
5 | Увей | 武威市 Wǔwēi Shì |
1,815,054 | ||
6 | Бәйин | 白银市 Báiyín Shì |
1,708,751 | ||
7 | Ләнҗу (башкала) |
兰州市 Lánzhōu Shì |
3,616,163 | ||
10 | Диңчи | 定西市 Dìngxī Shì |
2,698,622 | ||
11 | Луңнән | 陇南市 Lǒngnán Shì |
2,567,718 | ||
12 | Тиәншүй | 天水市 Tiānshuǐ Shì |
3,262,548 | ||
13 | Пиңлияң | 平凉市 Píngliàng Shì |
2,068,033 | ||
14 | Чиңьяң | 庆阳市 Qìngyáng Shì |
2,211,191 | ||
— Мөхтәри бүлгеләр — | |||||
8 | Линчия хуэй мөхтәри бүлгесе | 临夏回族自治州 Línxià Huízú Zìzhìzhōu |
1,946,677 | ||
9 | Гәннән тибет мөхтәри бүлгесе | 甘南藏族自治州 Gānnán Zāngzú Zìzhìzhōu |
689,132 |
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Гәнсу, нигездә, игенчелек районы. Хуаңхе елгасының югары агымында ясалма сугару борынгылыктан таралган булган.
Бодай, тары, гаолян, кукуруз, арпа, шикәр чөгендере, тәмәке, мамык үстерәләр. Терелекчелек үсеш алган (сарык, МЭТ, як, дөя, елкы). Юймин тирәсендә нефть чигарыла һәм эшкәртелә. Ташкүмер, бакыр вә тимер мәгъдәннәре казып чыгарыла. Химия һәм металл эшкәртү сәнәгате эшханәләре бар.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
|
|
---|---|
Провинцияләр | Әнхой | Гәнсу | Гирин | Гуаңдон | Гуйҗоу | Ләонин | Сичүән | Тәйвән1 | Фуҗән | Хәйнән | Хубэй | Хүнән | Хебей | Хейлуңҗаң | Хенән | Җаңши | Җаңсу | Чиңхәй | Җеҗаң | Шәндун | Шәнчи | Шенчи | Юннән |
Мөхтәри районнар | Эчке Монголия | Гуаңши-Җуаң мөхтәри районы | Ниңчә-Хуэй мөхтәри районы | Шеңҗан-Уйгыр мөхтәри районы | Тибет мөхтәри районы |
Үзәккә буйсынучы шәһәрләр | Ханбалык | Тиәнҗин | Чуңчиң | Шаңхай |
Махсус административ районнар | Макао (Аомынь) | Һоңкоң (Сянган) |
1 — Кытай Җөмһүрияте контроле астында |