Эрых Фром

Erich Fromm

Эрых Фром (ням.: Erich Fromm; 23 сакавіка 1900 — 18 сакавіка 1980) — нямецка-амерыканскі філосаф і сацыёлаг, прадстаўнік постфрэйдысцкага кірунку ("культурнага псіхааналізу").

Біяграфічныя звесткі

Скончыў Гейдэльбергскі ўніверсітэт, атрымаў ступень доктара філасофіі (1922). Вучыўся ў Берлінскім псіхааналітычным інстытуце (1923-24). У 1929-32 супрацоўнік Інстытута сацыяльных даследаванняў у Франкфурце-на-Майне. Пасля прыходу да ўлады нацыянал-сацыялістаў эміграваў у ЗША. Выкладаў у Інстытуце псіхааналізу ў Чыкага, у Калумбійскім, Іельскім, Мічыганскім універсітэтах. У 1951-67 жыў у Мексіцы, быў прафесарам псіхіятрыі Нацыянальнага ўніверсітэта ў Мехіка. У 1974 перасяліўся ў Швейцарыю.

Асноўныя працы — «Уцёкі ад свабоды» (1941), «Чалавек для сябе» (1947), «Псіхааналіз і рэлігія» (1950), «Забытая мова (1951), «Здаровае грамадства» (1955), «Мастацтва любові» (1956), «Анатомія чалавечай дэструктыўнасці» (1973) і інш.

Светапогляд

Артыкулы на тэму Псіхааналіз

Канцэпцыі Псіхасексуальнае развіццё Псіхасацыяльнае развіццё Свядомасць • Перадсвядомасць Неўсвядомленая Псіхічны апарат Яно • Я • Звыш-Я Лібіда • Выцясненне Аналіз сноў Ахоўны механізм Перанос • Супраціўленне Персаналіі Альфрэд Адлер Эрык Эрыксан • Ганна Фрэйд Зігмунд Фрэйд Карэн Хорні • Эрых Фром Карл Густаў Юнг Мелані Кляйн Хайнц Кохут Жак Лакан • Ота Ранк Гары Стэк Саліван Тэорыі Селф-псіхалогія Эга-псіхалогія

Паводле Э. Фрома, асоба з'яўляецца прадуктам дынамічнага ўзаемадзеяння паміж прыроджанымі патрэбнасцямі і ўплывам культуры, сацыяльных норм і прадпісанняў. Лічыў, што ў кожнага чалавека ёсць свая нязменная сутнасць, якая захоўваецца як ядро ва ўсіх культурах і гістарычных абставінах. Адзначаў, што неад'емнай рысай чалавечага існавання ў сучасным «хворым» грамадстве з'яўляюцца адзінота, ізаляцыя і адчужэнне, якія спадарожнічаюць дасягнутаму ўзроўню свабоды.

Э. Фром раскрыў некалькі шляхоў, якія выкарыстоўваюцца людзьмі для пераадолення гэтых пачуццяў, «уцёкаў ад свабоды»: аўтарытарызм (празмерная залежнасць ад знешніх сіл і бездапаможнасць або дамінаванне і кантроль над другімі людзьмі), дэструктыўнасць (пераадоленне пачуцця непаўнацэннасці праз знішчэнне або пакарэнне іншых), аўтаматызаваны канфармізм (страта індывідуальнасці, абсалютнае падпарадкаванне сацыяльным нормам і правілам). На яго думку, шлях да пабудовы «здаровага» грамадства ляжыць праз маральнае абнаўленне, творчую працу, духоўнае ачышчэнне чалавека, паглыбленне яго здольнасці да любові ў шырокім сэнсе слова. Распрацаваў канцэпцыю «сацыяльнага характару», пад якім разумеў ядро структуры характару, уласцівае большасці прадстаўнікоў пэўнай культуры. Адрозніваў асноўныя сацыяльныя тыпы характару:

• рэцэптыўны (пасіўнасць, спадзяванне на дапамогу іншых людзей, даверлівасць);
• эксплуатуючы (эгацэнтрызм, выжыванне за кошт другіх, агрэсіўнасць);
• накапляльны (жаданне авалодаць як мага большай колькасцю матэрыяльных даброт, улады і любові, кансерватыўнасць, падазронасць);
• рыначны (уяўленне пра асобу як тавар, неразборлівасць у сродках дасягнення мэты, духоўная апустошанасць);
• прадуктыўны (незалежнасць, здольнасць да творчага мыслення, да шчырай любові, адказнай працы).

Людзі з прадуктыўнай арыентацыяй маглі б скласці ў будучым дасканалае грамадства, якое Э. Фром называў «гуманістычным абшчынным сацыялізмам».

У адрозненне ад З. Фрэйда, для Э. Фрома характэрны меншая біялагізацыя сутнасці чалавека і пераход да сацыяпсіхалізму. Э. Фром спрабаваў вырашыць механізм узаемаадносін псіхалагічных і сацыяльных фактараў грамадскага развіцця. Аднак, аналізуючы "сацыяльнае асяроддзе", ён ігнараваў яго класавую неаднароднасць, а сутнасць чалавек і ўсяго гістарычнага працэсу разумеў абстрактна псіхалагічна, хоць адзначаў заганы сучаснага грамадства. На яго думку, капіталізм - псіхічна хворае ірацыянальнае грамадства. Выйсце з гэтага становішча Фром бачыць у "гуманістычным псіхааналізе", у лячэнні "індывідуальнай паталогіі". Спрабаваў "сінтэзааць" фрэйдызм і марксізм.

Асноўныя працы

Па-нямецку

• Das jüdische Gesetz. Ein Beitrag zur Soziologie des Diaspora-Judentums., Promotion, 1922. ISBN 3-453-09896-X
• Über Methode und Aufgaben einer analytischen Sozialpsychologie. Zeitschrift für Sozialforschung, Bd. 1, 1932, S. 28–54.
• Die psychoanalytische Charakterologie und ihre Bedeutung für die Sozialpsychologie. Zeitschrift für Sozialforschung, Bd. 1, 1932, S. 253–277.
• Sozialpsychologischer Teil. In: Studien über Autorität und Familie. Forschungsberichte aus dem Institut für Sozialforschung. Alcan, Paris 1936, S. 77–135.
• Zweite Abteilung: Erhebungen (Erich Fromm u.a.). In: Studien über Autorität und Familie. Forschungsberichte aus dem Institut für Sozialforschung. Alcan, Paris 1936, S. 229–469.

• Die Furcht vor der Freiheit, 1941 (In English, "Fear/Dread of Freedom"). ISBN 3-423-35024-5
• Psychoanalyse & Ethik, 1946. ISBN 3-423-35011-3
• Psychoanalyse & Religion, 1949. ISBN 3-423-34105-X (The Dwight H. Terry Lectureship 1949/1950)

Па-англійску

• Escape from Freedom (U.S.), The Fear of Freedom (UK) (1941) ISBN 978-0-8050-3149-2
• Man for himself, an inquiry into the psychology of ethics (1947) ISBN 978-0-8050-1403-7
• Psychoanalysis and Religion (1950) ISBN 978-0-300-00089-4
• The Forgotten Language; an introduction to the understanding of dreams, fairy tales, and myths (1951) ISBN 978-0-03-018436-9
• The Sane Society (1955) ISBN 978-0-415-60586-1
• The Art of Loving (1956) ISBN 978-0-06-112973-5
• Sigmund Freud's mission; an analysis of his personality and influence (1959)
• Zen Buddhism and Psychoanalysis (1960) ISBN 978-0-285-64747-3
• May Man Prevail? An inquiry into the facts and fictions of foreign policy (1961) ISBN 978-0-385-00035-2
• Marx's Concept of Man (1961) ISBN 978-0-8264-7791-0
• Beyond the Chains of Illusion: my encounter with Marx and Freud (1962) ISBN 978-0-8264-1897-5
• The Dogma of Christ and Other Essays on Religion, Psychology and Culture (1963) ISBN 978-0-415-28999-3
• The Heart of Man, its genius for good and evil (1964) ISBN 978-0-06-090795-2
• Socialist Humanism (1965)
• You Shall Be as Gods: a radical interpretation of the Old Testament and its tradition (1966) ISBN 978-0-8050-1605-5
• The Revolution of Hope, toward a humanized technology (1968) ISBN 978-1-59056-183-6
• The Nature of Man (1968) ISBN 978-0-86562-082-7
• The Crisis of Psychoanalysis (1970) ISBN 978-0-449-30792-2
• Social character in a Mexican village; a sociopsychoanalytic study (Fromm & Maccoby) (1970) ISBN 978-1-56000-876-7
• The Anatomy of Human Destructiveness (1973) ISBN 978-0-8050-1604-8
• To Have or to Be? (1976) ISBN 978-0-8050-1604-8
• Greatness and Limitation of Freud's Thought (1979) ISBN 978-0-06-011389-6
• On Disobedience and other essays (1981) ISBN 978-0-8164-0500-8
• For the Love of Life (1986) ISBN 0-02-910930-2
• The Art of Being (1993) ISBN 978-0-8264-0673-6
• The Art of Listening (1994) ISBN 978-0-8264-1132-7
• On Being Human (1997) ISBN 978-0-8264-1005-4

Ушанаванне памяці

У 1986 у Цюбінгене (Германія) заснавана Міжнароднае таварыства Фрома.

Літаратура

• Культуралогія: Энцыкл. даведнік / Уклад. Э. Дубянецкі. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6