Гаіці
|
|||||
.svg) |
|||||
| Дэвіз: «L'Union Fait La Force» | |||||
| Гімн: «La Dessalinienne» | |||||
| Дата незалежнасці | 1 студзеня 1804 (абвешчана) 1825 (прызнана) (ад Францыі) |
||||
| Афіцыйныя мовы | гаіцянская крэольская і французская | ||||
| Сталіца | Порт-о-Прэнс | ||||
| Найбуйнейшы горад | Порт-о-Прэнс | ||||
| Форма кіравання | Прэзідэнцкая рэспубліка | ||||
| Прэзідэнт Прэм'ер-міністр |
Мішэль Мартэі Жан-Макс Бельрыў |
||||
| Плошча • Усяго • % воднай паверхні |
142-я ў свеце 27 750 км² 0,7 |
||||
| Насельніцтва • Ацэнка (2009) • Шчыльнасць |
9 035 536[1] чал. (82-я) 361 чал./км² |
||||
| ВУП • Разам (2008) • На душу насельніцтва |
$11,570 млрд[2] (126-ы) $1317[2] |
||||
| ІРЧП (2007) | ▼ 0.532 (149-ы) | ||||
| Валюта | гурд | ||||
| Інтэрнэт-дамен | .ht | ||||
| Тэлефонны код | +509 | ||||
| Часавы пояс | −5 | ||||
Гаі́ці (гаіц. крэольск.: Ayiti, фр.: Haïti), Рэспу́бліка Гаі́ці (гаіц. крэольск.: Repiblik Ayiti, фр.: République d’Haïti) — дзяржава ў Карыбскім моры, займае заходнюю частку вострава Гаіці і шэраг прылеглых невялікіх астравоў. Тэрыторыя — 27,8 тыс. кв. км. Насельніцтва — больш 8 млн чалавек. Сталіца — Порт-о-Прэнс (каля 1,8 млн жыхароў). Дзяржаўныя мовы — французская і крэольская, на якой гаворыць 85 % насельніцтва. Грашовая адзінка — гурд. Нацыянальнае свята — 1 студзеня — Дзень незалежнасці (1804). Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне — 9 дэпартаментаў.
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
Большасць веруючых (80 %) фармальна каталікі, але фактычна іх асноўная маса з’яўляецца прыхільнікамі афрыканскага культу «вуду».
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Востраў быў адкрыты Х. Калумбам у 1492 г. З 1677 г. яго заходняя частка належала Францыі. У 1804 г. Гаіці першай з лацінаамерыканскіх краін дабілася незалежнасці. У 1844 г. ва ўсходняй частцы вострава была абвешчаная незалежная ад Гаіці Дамініканская Рэспубліка.
У 1986 г. быў скінуты рэжым дынастыі Дзювалье, якая кіравала краінай з 1957 г. Першыя ў гісторыі Гаіці свабодныя прэзідэнцкія выбары, якія адбыліся ў 1990 г. прынеслі перамогу святару Ж.-Б. Арыстыду. Аднак у 1991 г. у Гаіці ізноў адбыўся ваенны пераварот, у выніку якога ён быў выгнаны з краіны. Пасля ўводу ў Гаіці на аснове рэзалюцыі Савета Бяспекі (СБ) ААН шматнацыянальных сіл для падтрымання парадку і стабільнасці атрымалася дабіцца добраахвотнага сыходу путчыстаў. На выбарах 1995 г. перамогу атрымаў створаны Ж.-Б. Арыстыдам палітычны рух «Лавалас». Прэзідэнтам стаў яго кандыдат Р. Прэваль. Аднак рух раскалоўся на прыхільнікаў Арыстыда — Прэваля («Сям’я Лавалас») і апазіцыю, якая паўстала ў выніку аб’яднання неаднастайных па сваім складзе палітычных груп і няўрадавых арганізацый. Выбары 2000 выйграў Ж.-Б. Арыстыд, які, знаходзячыся ў улады ў 2001—2003, не змог забяспечыць нацыянальнае прымірэнне, утаймаваць злачыннасць, рашыць складаныя ўнутрыпалітычныя і сацыяльна-эканамічныя праблемы. У пачатку 2004 г. у выніку сілавога супрацьстаяння праўрадавых сіл і ўзброенай апазіцыі Ж.-Б. Арыстыд пакінуў пост прэзідэнта Гаіці і выехаў з краіны.
У 2004 г. СБ ААН прыняў рэзалюцыю № 1529, на падставе якой у Гаіці былі ўведзеныя Часовыя шматнацыянальныя сілы, а з 1 чэрвеня 2004 наўзамен іх разгорнутая Місія ААН па стабілізацыі ў Гаіці (МААНСГ). У выніку, першым чынам, яе мэтанакіраванай працай атрымалася некалькі падвысіць узровень бяспекі ў краіне і правесці 7 лютага 2006 г. прэзідэнцкія выбары, перамогу на якіх атрымаў Р. Прэваль. 14 мая таго жа году ён прыняў прысягу. Прэм’ер-міністр — Ж.-Э. Алексіс.
Дзяржаўны лад[правіць | правіць зыходнік]
Паводле канстытуцыі 1987 выканаўчая ўлада здзяйсняецца ўрадам на чале з прэзідэнтам, абіраным шляхам прамых і таемных выбараў на 5-гадовы тэрмін без права перавыбрання на другі тэрмін.
Заканадаўчая ўлада — парламент (Нацыянальная асамблея), які складаецца з Сената і Палаты дэпутатаў.
У цяперашні час у Гаіці маецца каля 30 палітычных партый і аб’яднанняў, кіроўным з якіх з’яўляецца прапрэзідэнцкі рух «Леспва»
Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]
Гаіці — самая адсталая краіна Заходняга паўшар'я. Паказчык беспрацоўя — парадку 60 % эканамічна актыўнага насельніцтва. 80 % гаіцянаў находзяцца за рысай беднаты, каля 50 % — непісьменныя. 12 % гарадскога і 5 % сельскага насельніцтва заражаныя СНІДам.
Прамысловасць неразвітая, хоць у Гаіці маюцца паклады медных і малібдэнавых руд, золата, серабра, баксітаў. У сельскай гаспадарцы занята 66 % працаздольнага насельніцтва. Беззямельныя сяляне складаюць амаль палову сельскага насельніцтва. Апрацоўка зямлі вядзецца прымітыўнымі сродкамі. Аснову сельскай гаспадаркі складаюць экспартныя культуры: кава, бавоўна, цукровы трыснёг, какава-бабы. Вырошчваюць таксама кукурузу, рыс, проса, бананы, тытунь.
Знешні доўг — каля 1,3 млрд долараў ЗША.
Дзякуючы значнай міжнароднай дапамозе аб'ем ВУП у 2006 узрос на 2,5 %, склаўшы каля 6 млрд дол. ЗША. Пачаўся працэс аднаўлення энергетыкі, інфраструктуры. Інфляцыя — 14 %.
Экспарт Гаіці складае прадукцыя тэкстыльнай прамысловасці, кава, трапічная садавіна, какава, вырабы народных промыслаў, імпарт — харчаванне, паліва, абсталяванне. Асноўныя гандлёвыя партнёры — ЗША, краіны Еўрасаюза, Канада, Дамініканская Рэспубліка.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009)."World Population Prospects, Table A.1" (.PDF). 2008 revision. United Nations. Праверана 12 сакавіка 2009.
- ↑ 2,0 2,1 Haiti. International Monetary Fund. Праверана 1 кастрычніка 2009.
