Ράγκμπι

Παίκτης του Ράγκμπι

Το ράγκμπι ή ράγκμπι φούτμπολ (αγγλ.: rugby football) είναι ένα διαδεδομένο, πολύ παλιό ομαδικό άθλημα, το οποίο παίζεται από ανδρικές ομάδες και από το 1982 κι από γυναικείες. Υπάρχει το παιχνίδι με ομάδες των 15 παικτών (ράγκμπι γιούνιον), αλλά είναι διαδεδομένες επίσης μορφές ράγκμπι με ομάδες 13 παικτών (ράγκμπι λιγκ) και 7 παικτών (σύντομης διάρκειας). Το άθλημα έχει κοινή καταγωγή με το ποδόσφαιρο, ενώ από το ράγκμπι έχουν προέλθει διάφορα άλλα αθλήματα, που αποτελούν τοπικές παραλλαγές του. Πιο γνωστά είναι το αμερικάνικο ποδόσφαιρο και το αυστραλιανό ποδόσφαιρο.

Ιστορικές πληροφορίες

Το Ράγκμπι αποτελεί μετεξέλιξη της μορφής ποδοσφαίρου που παιζόταν στις αρχές του ΙΘ΄ αιώνα στο φημισμένο ιδιωτικό σχολείο (public school) που υπάρχει ακόμη και σήμερα στην ομώνυμη πόλη της Αγγλίας. Το σχολείο του Ράγκμπι, όπως και άλλα φημισμένα σχολεία της ίδιας κατηγορίας (λ.χ. Ίτον, Γουΐντσεστερ) είχε τους δικούς του ιδιαίτερους κανόνες που δεν ήταν γραπτοί, αλλά είχαν καθιερωθεί στην πράξη από τους μαθητές. Ιδιαιτερότητα του ποδοσφαίρου του Ράγκμπι ήταν ότι ο παίκτης μπορούσε να πιάσει την μπάλα με τα χέρια και να τρέξει, κρατώντας την, προς το αντίπαλο τέρμα. Το πιάσιμο της μπάλας με τα χέρια δεν ήταν, τότε, ιδιαίτερα ασυνήθιστο, αλλά οι άγραφοι κανόνες που τηρούνταν στα άλλα σχολεία όριζαν ότι, αν έπιανε τη μπάλα με τα χέρια, ο παίκτης μπορούσε μόνον να σουτάρει (στήνοντας τη μπάλα ή αφήνοντάς την να πέσει στο έδαφος και κλοτσώντας την καθώς αναπηδούσε) και όχι να προχωρήσει προς το αντίπαλο τέρμα. Στα τέλη του ΙΘ΄ αιώνα διαδόθηκε η πληροφορία ότι ο πρώτος που, παίζοντας ποδόσφαιρο στο σχολείο του Ράγκμπι, παραβίασε τους παραδοσιακούς κανόνες τρέχοντας με την μπάλα προς το τέρμα (κάτι που, υποτίθεται, οδήγησε στη γέννηση μιας νέας μορφής ποδοσφαίρου) ήταν ο τότε μαθητής του σχολείου Γουΐλιαμ Γουέμπ Έλις. Αυτό υποτίθεται ότι έγινε το 1823, γι’ αυτό και το 1923 γιορτάστηκε η «εκατονταετηρίδα» του αθλήματος.

Ο Γουΐλιαμ Γουέμπ Έλις ήταν υπαρκτό πρόσωπο και το 1823 ήταν πράγματι μαθητής στο Ράγκμπι. Ωστόσο, ποτέ στην διάρκεια της ζωής του δεν διεκδίκησε την «πατρότητα» του αθλήματος ούτε φαίνεται ν’ ασχολήθηκε με το ποδόσφαιρο, μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο. Όταν διαδόθηκε η ιστορία της υποτιθέμενης επινόησης, από τον ίδιο, του αθλήματος, στα τέλη του ΙΘ΄αιώνα, αυτός είχε προ πολλού πεθάνει. Υπάρχουν, πάντως, μαρτυρίες μαθητών που φοίτησαν πριν το 1823 που επιβεβαιώνουν ότι τότε δεν θεωρούνταν αποδεκτό να τρέχει κανείς κρατώντας τη μπάλα προς το αντίπαλο τέρμα, καθώς και άλλες μαρτυρίες, που ξεκινούν από το την δεκαετία του 1830, από τις οποίες προκύπτει ότι περίπου τότε άρχισε να διαδίδεται η πρακτική του τρεξίματος προς το αντίπαλο τέρμα με τη μπάλα στο χέρι. Δεν είναι απίθανο, λοιπόν, να υποθέσουμε ότι η πρακτική αυτή ξεκίνησε κάπου στην δεκαετία του 1820, χωρίς όμως να είναι δυνατό να επιβεβαιωθεί ότι ο πρώτος που το έκανε ήταν ο Έλις.

Σε κάθε περίπτωση, οι κανόνες του ράγκμπι κωδικοποιήθηκαν γραπτώς για πρώτη φορά μόλις το 1845. Εντωμεταξύ, το άθλημα του ποδοσφαίρου, με την ευρεία έννοια, άρχισε να γνωρίζει διάδοση στην Αγγλία, καθώς πρώην μαθητές σχολείων συνέχισαν να παίζουν και μετά την αποφοίτησή τους, ενώ φοιτούσαν στο Πανεπιστήμιο ή και αργότερα. Επειδή κάθε σχολείο είχε τους δικούς του κανόνες, έγινε προσπάθεια κωδικοποίησης ενός μεικτού συστήματος, που θα ήταν αποδεκτό από όλους. Οι απόφοιτοι άλλων σχολείων δέχθηκαν αυτό το μεικτό σύστημα που μετεξελίχθηκε στο σημερινό άθλημα του ποδοσφαίρου (Association Football / Soccer). Έτσι, οι ιδιαίτερες μορφές ποδοσφαίρου που παιζόταν σε άλλα ιδιωτικά σχολεία της Αγγλίας, δεν εξαφανίστηκαν μεν (παίζονται από τους μαθητές ακόμη και σήμερα) αλλά δεν γνώρισαν καμία ευρύτερη διάδοση. Αντίθετα, οι απόφοιτοι του Ράγκμπι και, γενικότερα, οι θιασώτες του ποδοσφαίρου που παιζόταν σ’ αυτό το σχολείο δεν συμμετείχαν σ’ αυτή την κοινή προσπάθεια και έτσι το «ποδόσφαιρο του Ράγκμπι» ή, πιο απλά, Ράγκμπι αποτελεί, μέχρι σήμερα, ιδιαίτερο άθλημα.

Φυσικά, από τον ΙΘ΄ αιώνα μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές αλλαγές στους κανονισμούς του, ωστόσο πολλά από τα χαρακτηριστικά του αρχικού παιχνιδιού, όπως είναι το πιάσιμο της μπάλας με το χέρι, η διεκδίκηση της μπάλας που βρίσκεται στο έδαφος από παίκτες και των δύο ομάδων που σπρώχνουν ο ένας τον άλλο με τους ώμους και το σώμα (σκραμ ή ρακ), τα δοκάρια σε σχήμα Η, το οφσάϊντ κλπ., έχουν διατηρηθεί. Σταθμός στην εξέλιξη του αθλήματος απετέλεσε η ίδρυση της Αγγλικής Ομοσπονδίας Ράγκμπι (Rugby Football Union - Ένωση Ποδοσφαίρου του Ράγκμπι) το 1871. Είχε προηγηθεί η άρνηση ορισμένων σωματείων που έπαιζαν ράγκμπι να μετάσχουν στην Αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (Football Association).

Άλλος σημαντικός σταθμός ήταν η υιοθέτηση αυστηρών κανόνων κατά του επαγγελματισμού, στα τέλη του ΙΘ΄ αιώνα. Αυτό οδήγησε σε σχίσμα, αφού οι οπαδοί του επαγγελματισμού που κυριαρχούσαν στη Βόρεια Αγγλία, αποχώρησαν από την RFU το 1895 και ίδρυσαν την ‘Βόρεια Ένωση’ (Northern Union), η οποία το 1922 μετονομάστηκε σε ‘Σύνδεσμο του Ράγκμπι’ (Ράγκμπι Λιγκ - Rugby League). Ανάλογο σχίσμα δημιουργήθηκε και στην Αυστραλία το 1908. Οι οπαδοί του επαγγελματισμού υιοθέτησαν ορισμένες αλλαγές στους κανόνες που είχαν σαν αποτέλεσμα να θεωρείται το ράγκμπι λιγκ διαφορετικό σπορ από το πρώην ερασιτεχνικό, που από το όνομα της δικής του ομοσπονδίας ονομάζεται ‘ράγκμπι γιούνιον’. Μεταξύ των άλλων, τα δύο αθλήματα διακρίνονται και από τον αριθμό των παικτών, αφού στο γιούνιον κάθε ομάδα έχει 15 παίκτες και στο λιγκ 13. Μέχρι το 1995 που το γιούνιον παρέμενε, τυπικά, ερασιτεχνικό, συνέβαινε συχνά παίκτες να το εγκαταλείψουν και να γίνουν επαγγελματίες παίζοντας λιγκ. Από το 1995 και μετά υπάρχει και η αντίστροφη δυνατότητα, με παίκτες ν’ αλλάζουν, μερικές φορές περισσότερες από μία φορά στη διάρκεια της καριέρας τους, «κώδικα» παιχνιδιού

Το λιγκ είναι σήμερα δημοφιλές στην Αγγλία (ιδίως Βόρεια) και στην Αυστραλία (ιδίως στην πολιτεία της Νέας Νοτίου Ουαλίας) και, σε μικρότερο βαθμό και στη Νέα Ζηλανδία. Το Ράγκμπι Γιούνιον είναι ιδιαίτερα δημοφιλές σε ολόκληρη τη Μ. Βρετανία (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία), στην Ιρλανδία, στη Γαλλία (ιδίως νοτιοδυτική), τη Ν. Αφρική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ενώ σημαντική δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο θεωρούνται και η Αργεντινή και, σε μικρότερο βαθμό, η Ιταλία, το Φίτζι, η Σαμόα, η Τόγκα και η Γεωργία. Στις Η.Π.Α. και στον Καναδά το ράγκμπι εξελίχθηκε στην κυρίαρχη μορφή ποδοσφαίρου από τα τέλη του ΙΘ΄ αιώνα, αλλά υιοθετήθηκαν αρκετές αλλαγές στους κανονισμούς, με αποτέλεσμα ο κώδικας ποδοσφαίρου που παίζεται στις Η.Π.Α. και στον Καναδά να θεωρείται εντελώς διαφορετικό άθλημα, που έγινε γνωστό με τα ονόματα «αμερικανικό ποδόσφαιρο» και «καναδικό ποδόσφαιρο», αντίστοιχα. Στις χώρες αυτές παίζεται σήμερα και ράγκμπι γιούνιον, χωρίς όμως να μπορεί να συναγωνιστεί σε δημοφιλία τον κυρίαρχο στην κάθε μιά από τις χώρες αυτές κώδικα ποδοσφαίρου. Πάντως, εθνικές ομάδες από αυτές τις δύο χώρες συμμετέχουν στα παγκόσμια κύπελλα ράγκμπι γιούνιον.

Από τους κανόνες του ράγκμπι (αλλά και ενός άλλου κώδικα, του Κελτικού ποδοσφαίρου / Gaelic football) προέρχονται εν μέρει και με πολλές τροποποιήσεις, και οι κανόνες ενός άλλου αθλήματος (αυστραλιανό ποδόσφαιρο) που παίζεται στην Αυστραλία (ιδίως στην πολιτεία της Βικτώριας).

Μετά από έναν αιώνα ερασιτεχνισμού, το 1995 το Ράγκμπι γιούνιον εγκατέλειψε και επισήμως τους σχετικούς κανόνες και αποδέχεται και αυτό τον επαγγελματισμό.

• Ράγκμπι 15 παικτών ή ράγκμπι γιούνιον (rugby union): η ονομασία του προήλθε από την Rugby Football Union, την Αγγλική Ομοσπονδία Ράγκμπι, η οποία το καθιέρωσε. Διεθνώς εποπτεύεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι (International Rugby Board ή IRB), η οποία ιδρύθηκε το 1886. Παίζεται σε περισσότερες από 120 χώρες. Ως το 1995 ήταν καθαρά ερασιτεχνικό, αλλά από τότε υπάρχει και επαγγελματικό.
• Ράγκμπι 7 παικτών ή ράγκμπι σέβενς (rugby sevens): παίζεται από επτά παίκτες και έχει μικρότερη διάρκεια: δύο ημίχρονα των 7 λεπτών και των 10 λεπτών στον τελικό. Στα ισόπαλα ματς υπάρχει πεντάλεπτη παράταση. Εποπτεύεται επίσης από την Rugby Football Union και διεθνώς από την IRB. Ξεκίνησε από τη Σκοτία και είναι δημοφιλές μέχρι σήμερα. Είναι ερασιτεχνικό και οι διοργανώσεις διεξάγονται συνήθως το καλοκαίρι. Επειδή έχει μικρή διάρκεια, συχνά τα τουρνουά τελειώνουν μέσα σε μια μέρα. Αποτελεί άθλημα στους Αγώνες της Κοινοπολιτείας και συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα και των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2016
• Ράγκμπι 13 παικτών ή ράγκμπι λιγκ (rugby league): η ονομασία του προήλθε από την Rugby Football League, την Αγγλική Λίγκα του Ράγκμπι, η οποία ιδρύθηκε το 1895, όταν 22 ομάδες-μέλη της Rugby Football Union αποχώρησαν από την ένωση και ίδρυσαν δική τους λίγκα. Αιτία της διάσπασης ήταν η απόφαση της Rugby Union να θεωρήσει ότι δεν ήταν ερασιτέχνες, κι επομένως δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στους αγώνες όσοι παίκτες ήταν εργάτες ορυχείων ή εργοστασίων. Τα σωματεία της βόρειας Αγγλίας είχαν πολλούς τέτοιους παίκτες, θεώρησαν άδικο το κριτήριο αυτό και αποχώρησαν, ιδρύοντας την Northern Rugby Football Union, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε Rugby Football League. Σταδιακά άρχισε να διαφοροποιεί τους κανονισμούς του αθλήματος αλλά σε γενικές γραμμές έχει την ίδια μορφή με το ράγκμπι γιούνιον. Εκτός από τον αριθμό των παικτών, μια βασική διαφορά είναι πως το σκοράρισμα από φιλντ γκολ μετράει μόνο για έναν πόντο. Διεθνώς το ράγκμπι λιγκ εποπτεύεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι Λιγκ (Rugby League International Federation ή RLIF), η οποία ιδρύθηκε το 1948 και έχει 45 ομοσπονδίες-μέλη.

Διοργανώσεις

Το ράγκμπι υπήρξε ολυμπιακό άθλημα από το 1900 ως το 1924. Διεξήχθη μόνο σε τέσσερις ολυμπιάδες (1900, 1908, 1920, 1924), με συμμετοχή δυο-τριών χωρών κάθε φορά. Έτσι αποσύρθηκε από το πρόγραμμα των επόμενων ολυμπιάδων. Επανήλθε στο Βερολίνο το 1936 ως άθλημα επίδειξης με τη συμμετοχή τεσσάρων χωρών και έκτοτε δεν εντάχθηκε ξανά, παρά τις ενέργειες που έχουν γίνει προς τη Δ.Ο.Ε. Ο κώδικας Rugby Sevens έχει ήδη συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2016 και του 2020.

Σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις είναι οι εξής:

• Παγκόσμιο Κύπελλο Ανδρών (Rugby World Cup): διεξάγεται από το 1987 κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της IRB (Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι (15 παικτών). Το έπαθλο που απονέμεται στο νικητή ονομάζεται Κύπελλο Έλις (Ellis Cup), προς τιμήν του εμπνευστή του αθλήματος, Γουέμπ Έλις. Στην τελευταία διοργάνωση, που διεξήχθη το 2007 στη Γαλλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Νότια Αφρική. Το επόμενο παγκόσμιο κύπελλο έχει προγραμματιστεί να γίνει το 2015 στη Αγγλία.
• Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Γυναικών (Women's Rugby World Cup): διεξάγεται από το 1991 κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της IRB.
• Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι 7 παικτών (Rugby World Cup Sevens): διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια, από το 1993 για τους άνδρες και από το 2009 για τις γυναίκες, υπό την αιγίδα της IRB.
• Πρωτάθλημα των Έξι Εθνών (Six Nations Championship): είναι η παλαιότερη διεθνής διοργάνωση ράγκμπι, αφού ξεκίνησε το 1883. Είχε ανέκαθεν την αίγλη ενός άτυπου παγκόσμιου πρωταθλήματος, αφού μετέχουν οι παραδοσιακές δυνάμεις του αθλήματος. Ως το 1909 μετείχαν οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες: Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Ιρλανδία και ονομαζόταν Home Nations Championship (Πρωτάθλημα Βρετανικών Εθνών). Από το 1909 ως το 1931 συμμετείχε και η Γαλλία και μετονομάστηκε σε Five Nations Championship (Πρωτάθλημα Πέντε Εθνών). Την περίοδο 1932 ως 1939 η Γαλλία αποχώρησε και επανήλθε στην αρχική μορφή (Home Nations). Μεταπολεμικά (1947 ως 1999) η Γαλλία επανήλθε καθώς και η ονομασία «Πρωτάθλημα Πέντε Εθνών». Από το 2000 μετέχει και η Ιταλία και πήρε τη σημερινή του ονομασία.
• Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Λιγκ (Rugby League World Cup): διεξάγεται από το 1954 υπό την αιγίδα της RLIF (Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι Λιγκ) και είναι το αρχαιότερο παγκόσμιο πρωτάθλημα ράγκμπι ανεξαρτήτως μορφής του παιχνιδιού. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει 13 διοργανώσεις αλλά όχι σε τακτικά χρονικά διαστήματα. Στην τελευταία διοργάνωση, που διεξήχθη το 2008 στην Αυστραλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Νέα Ζηλανδία.
• Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Λιγκ Γυναικών (Women's Rugby League World Cup): διεξάγεται από το 2000 υπό την αιγίδα της RLIF.
• Ευρωπαϊκό Κύπελλο Εθνών (European Nations Cup): είναι η αρχαιότερη διεθνής διοργάνωση ράγκμπι λιγκ, αφού διεξάγεται από το 1935. Ως το 1939 και μεταπολεμικά από το 1945 ως το 1956 διεξαγόταν κάθε χρόνο. Έπειτα από μακροχρόνια διακοπή ξανάγινε το 1969-70 και συνεχίστηκε πάλι από το 1975 ως το 1981. Ξανάγινε το 1995 και το 1996 και ξανά από το 2003 ως το 2005. Το 2009 διεξάγεται πάλι έπειτα από 4 χρόνια διακοπής. Αρχικά ήταν τριεθνές με τη συμμετοχή Αγγλίας, Ουαλίας και Γαλλίας. Από το 1949-50 ως τη διοργάνωση του 1969-70 προστέθηκε μια μικτή άλλων εθνών. Στη συνέχεια έγινε πάλι τριεθνές ως το 1996. Από το 2003 μετατράπηκε σε εξαεθνές με την προσθήκη Σκοτίας, Ιρλανδίας και Ρωσίας.

Στην Ελλάδα

Ράγκμπι γιούνιον

Στην Ελλάδα το άθλημα έχει μικρή διάδοση. Εποπτεύεται από την Ελληνική Ομοσπονδία Ράγκμπι ή (ΕΟΡ), που ιδρύθηκε μόλις το 2004 και ανήκει στη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι (IRB), διεθνή έκφραση του ράγκμπι γιούνιον (15 παικτών). Η εθνική ομάδα ράγκμπι ανδρών συγκροτήθηκε το 2005 και μετέχει στην κατηγορία 3C της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας (FIRA).

Η Ελληνική Ομοσπονδία Ράγκμπι διοργανώνει τα εξής πρωταθλήματα:

• Πανελλήνιο πρωτάθλημα ράγκμπι ανδρών: από τη σεζόν 2005-06.
• Πανελλήνιο πρωτάθλημα ράγκμπι σέβενς: από τη σεζόν 2007-08.

Ράγκμπι λιγκ

Το Νοέμβριο του 2002 έγινε η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας ομάδας ράγκμπι λιγκ (13 παικτών) στην Ελλάδα από τον ελληνοαυστραλό Κόλιν Μυλωνά (Colin Mylonas). Το 2003 δημιουργήθηκε άτυπη ελληνική εθνική ομάδα ράγκμπι λιγκ, στηριγμένη σε Έλληνες μετανάστες από την Αυστραλία, η οποία έγινε μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι Λιγκ (RLIF) και έδωσε διάφορα διεθνή ματς στο έδαφος της Αυστραλίας. Το 2006 δόθηκε το πρώτο διεθνές ματς σε ελληνικό έδαφος, όπου η άτυπη εθνική ομάδα, νίκησε τη Σερβία. Ακολούθως, έγινε προσπάθεια δημιουργίας ελληνικού πρωταθλήματος. Όμως, δεν έγινε εφικτό να ιδρυθούν τέσσερις σύλλογοι στην Ελλάδα, ο ελάχιστος αριθμός που απαιτείται ώστε να διεξαχθεί πρωτάθλημα και να αναγνωριστεί ομοσπονδία από την ευρωπαϊκή αντίστοιχη. Επίσης, δεν ιδρύθηκε επίσημη Ομοσπονδία από τα ελληνικά δικαστήρια. Έτσι, η προσπάθεια ατόνησε και η ομάδα που ασκούσε το άθλημα, οι Κολοσσοί Ρόδου, εντάχθηκαν στην ΕΟΡ, που προωθεί το ράγκμπι ούνιον (15 παικτών). Το καλοκαίρι του 2011 σχηματίστηκε νέα άτυπη Εθνική Ομάδα, αποτελούμενη από αθλητές των Κολοσσών Ρόδου και των Ιπποτών Ρόδου και αγωνίστηκε εναντίον ομάδας Φοιτητών της Αγγλίας (Pioneers). To 2012, εμφανίστηκαν δύο νέες ομάδες στην περιοχή του Πειραιά και γίνεται προσπάθεια δημιουργίας πρωταθλήματος και Ομοσπονδίας. Στις 8 Νοεμβρίου 2013 ο Παναθηναϊκός ανακοινώνει τη δημιουργία αθλητικού τμήματος ράγκμπι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://www.rugby.gr/2006/11/08/greek-rugby-league/
• http://hellasrugbyleague.blogspot.com/
• http://www.rugbynews.gr/
• http://www.rugbyingreek.com