Judaïsme
Lo judaïsme (en ebrieu יהדות Yahadut) designa la tradicion e la cultura religiosa dels jusieus, los descendents dels ebrieus israelitas de Judèa e los que se son convertits. Lo judaïsme compòrta d'elements religioses, de còde de conducha, una legislacion, de rites, e de costumas pas especificament religiosas.
Segon sos tèxtes fondadors, particularament lo Tanakh, la fe dels ancians israelitas, e de lors descendents, los jusieus, es basada sus una aliança (en ebrieu: ברית brit) contractada entre Dieu e Abraam e tornarmai amb Moïses. Lo judaïsme es, doncas, una religion abraamica, fondada sus la Lei mosaïca, los escriches profetics e los autres Escrichs, collectivament apelats Tanakh, Miqra o Bíblia ebrieva.
Se fonda sul culte del Dieu d'Abraam, Isaac e Jacòb, YHWH, Elohim del Nom inefable, Un, Unic, omniscient, omnipotent, just, caritable, misericordiós, transcendent, agent creat lo mond, e continuant de s'implicar dins sa destinada, fasent irrupcion dins l'Istòria, coma o demòstra en far sortir d'Egipte los mainatges d'Israèl. Son culte èra assegurat pels cohanim e centrat sul Temple de Jerusalèm, destruch dos còps.
Lo judaïsme es una de las primièras fes purament monoteïstas conegudas, e una de las pus ancianas tradicions religiosas encara practicadas de nòstres jorns. Las valors e l'istòria del pòble jusieu son la fònt d'autras religions abraamicas, coma lo cristianisme, l'islam e lo Bahá'í.
