Suriya
| Cumhuriyetê Suriya الجمهورية العربية السورية al-jumhūriyya al-ʿarabiyya as-sūriyya |
|
|---|---|
| Desmal û Arma | |
  |
|
| Marş: "Homat el Diyar" | |
| Xerita | |
.svg) |
|
| Şınasiye | |
| Zıwan | Ereb |
| Paytext | Şam |
| Sûka tewr gırde | Haleb |
| Sazbiyayış | Nisane 17,1946 |
| Cıwiyayış | |
| Şar | Ereb |
| Hıkumet | Cumhuriyet |
| Serdar | Beşer Esad |
| Din | İslam |
| Erd | 185.180 km² |
| Nıfuso texminki | 20.960.588 |
| Sıxletiye | 112,5 /km² |
| Ekonomiye | |
| Endekse gırdbiyayışe merduman | 0.632 (miyan) |
| Pere | Pound |
| Kodê perey | SYP |
| Mıntıqa | |
| Wext | (UTC+2) |
| İnternet | .sy |
| Kodê têlefoni | +963 |
Suriya dewletê da qıtaya Asyaya. Cayê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıtaya Asya dero. Zımeyê (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya sûka Şamio. Suriya ezaya Mıletê Yewbiyayey (UN), Yewiya Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idareyi cumhuriyeto.
Tedeestey
Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6ıne (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext sûka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ıne de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ıne de İmperatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.
Serra 1920ıne de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa.[1] Labelê Fransa serra 1940ıne de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ıne de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo.[1] Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ıne de Partiya Ba’athi Suriya de qontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.
İklım u sûki[bıvurne | çımeyi bıvurne]
İklımê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Royê Fırati zerreyê erdê Suriya ra vêreno ra. Royê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.
Bacarê gırdi:
- 1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
- 2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
- 3. Hıms, nıfus: 700,000
- 4. Lazkiya, nıfus: 554,000
- 5. Hema, nıfus: 410,000
Sûkê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sûkê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınayê ke hetê mımariye de mıkemmel vıraziyayê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.
Nıfus[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi tayê Xıristiyani (%10) estê. Zıwano resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.
| Nameyê sûke | Erd (km²) | Nıfus | Sıxletiye (nıfus/km²) | Qezeyi | Yew asayış | Suriya de cayê cı | Temaşeyê qezeyan |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dera (مُحافظة درعا) |
3.730 | 992.000 | 265,95 | 3 |  |
 |
 |
| Derzor (مُحافظة دير الزور) |
33.060 | 1.200.500 | 36,31 | 3 |  |
 |
|
| Heleb (مُحافظة حلب) |
18.500 | 3.234.564 | 174,84 | 10 |  |
 |
 |
| Hema (مُحافظة حماه) |
8.883 | 2.125.856 | 240,20 | 5 |  |
 |
 |
| Hesiçe (مُحافظة الحسكة) |
23.334 | 1.272.702 | 55,33 | 4 |  |
 |
|
| Hums (مُحافظة حمص) |
42.223 | 1.762.500 | 41,74 | 6 |  |
 |
 |
| İdlıb (مُحافظة ادلب) |
6.097 | 2.100.749 | 344,55 | 5 |  |
 |
 |
| Quneytira (قنيطرة الخراب) |
1.861 | 81.000 | 67,44 | 2 |  |
 |
 |
| Lezqiya (مُحافظة اللاذقية) |
2.297 | 1.278.486 | 556,58 | 4 |  |
 |
 |
| Reqa (مُحافظة الرقة) |
19.616 | 919.000 | 46,84 | 3 |  |
 |
 |
| Rif Şam (مُحافظة ريف دمشق) |
18.032 | 2.831.738 | 160,40 | 9 |  |
 |
 |
| Suweyda (مُحافظة السويداء) |
5.550 | 364.000 | 65,58 | 3 |  |
 |
 |
| Şam (مُحافظة دمشق) |
1.599 | 2.211.042 | 18273,07 | Federal Mıntıqa, suk çıno |
 |
 |
 |
| Tertus (مُحافظة طرطوس) |
1.892 | 80.000 | 422,83 | 5 |  |
 |
 |
Basısi Hemey
| Dewlete | Merkez | Erd (km²) |
Nıfus (2010) |
Sıxletiya nıfusi (nıfus/km²) |
Amarê sûk u qezeyan |
Desmale | Mıntıqa | Asayışê sûkan |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Suriya (جمهورية سوريا العربية) |
Şam | 185.180 | 22.515.750 | 118,91 | 14 suk, 60 qeze | |
 |
 |
İqtısad[bıvurne | çımeyi bıvurne]
İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.
- ↑ 1.0 1.1 "Report of the Commission Entrusted by the Council with the Study of the Frontier between Syria and Iraq". 1932. http://www.wdl.org/en/item/400/. Retrieved 2013-07-08.
Çımey[bıvurne | çımeyi bıvurne]
|
|||||||||||||||||||
.svg)
