Νορβηγία

Όσλο
Βασίλειο της Νορβηγίας Kongeriket Norge; Kongeriket Noreg
; Σημαία	; Εθνόσημο
	Εθνικό σύνθημα: Alt for Norge; Όλα για τη Νορβηγία
	Εθνικός ύμνος: Για, βι ελσκέρ ντέτε λάντετ; "Ναι αγαπάμε αυτή τη χώρα"
	Η θέση της Νορβηγίας (πράσινο); στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Όσλο; 59°55′N 10°45′E / 59.91°N 10.75°E
Επίσημες γλώσσες	Νορβηγική (διάλεκτοι Bokmål και Nynorsk), η Λαπωνική σε 6 δήμους), η Φινλανδική σε 1 δήμο
Πολίτευμα	Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Βασιλιάς; Πρωθυπουργός	Χάραλντ Ε'; Έρνα Σόλμπεργκ
Ανεξαρτησία; • Κηρύχθηκε; • Αναγνωρίσθηκε; Ισχύον Σύνταγμα	Από τη Σουηδία; 7 Ιουνίου 1905; 26 Οκτωβρίου 1905; 17 Μαΐου 1914 (αναθεωρήθηκε πολλές φορές)
Έκταση • Σύνολο; • % Νερό; • Σύνορα; Ακτογραμμή	; 323.802 km2 (68η); 6; 2.542 km; 25.148 km
Πληθυσμός; • Εκτίμηση 1-2016 ; • Απογραφή 2000 ; • Πυκνότητα	; 5.213.985 (119η) ; 4.478.495 ; 16,1 κατ./km2 (209η)
Α.Ε.Π. (PPP); • Ολικό (2014); • Κατά κεφαλή	; 511,602 δισ. $ ; 99.295 $
Α.Ε.Π. (Ονομαστικό); • Ολικό (2014); • Κατά κεφαλή	; 339,518 δισ. $ ; 65.895 $
ΔΑΑ	0.944
Νόμισμα	Νορβηγική Κορόνα (NOK)
Ζώνη ώρας • Θερινή ώρα	CET (UTC +1); (UTC +2)
Internet TLD	.no
Κωδικός κλήσης	+47

Συντεταγμένες: 62°46′00″N 9°27′00″E / 62.7667°N 9.45°E / 62.7667; 9.45

Το Βασίλειο της Νορβηγίας είναι χώρα της Ευρώπης στο δυτικό μέρος της Σκανδιναβίας. Συνορεύει με τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Ρωσία στην ξηρά, ενώ τα θαλάσσια σύνορά της είναι με τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η χώρα έχει επίμηκες σχήμα και η ακτογραμμή της εκτείνεται κατά μήκος του Ατλαντικού ωκεανού, συμπεριλαμβάνοντας και τα περίφημα Φιόρδ. Διατηρεί τρεις υπερπόντιες κτήσεις, το μικρό νησί Γιαν Μαγιέν και το νησιωτικό σύμπλεγμα Σβάλμπαρντ (συμπεριλαμβανομένης της νήσου Μπγιέρνεγια) στον Αρκτικό ωκεανό και το ακατοίκητο ηφαιστειογενές νησί Μπουβέ^[5] στον νότιο Ατλαντικό. Έχει επίσης εδαφικές διεκδικήσεις στην Ανταρκτική, το Νησί του Πέτρου Α' και την Γη της Βασίλισσας Μάουντ.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϊστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή της Νορβηγίας κατοικήθηκε από το τέλος της τελευταίας Εποχής των παγετώνων και υπάρχουν ευρήματα από τις εποχές του λίθου και του χαλκού. Από την περίοδο αυτή έχουν βρεθεί επιγραφές σε πέτρα στη Ρουνική γραφή.

Εποχή των Βίκινγκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή που εμφανίστηκαν τα πρώτα ιστορικά αρχεία της Σκανδιναβίας, τον 8ο αιώνα, υπήρχαν στη Νορβηγία 29 μικρά βασίλεια. Ένας αριθμός κοινοτήτων ενώθηκαν σε μεγαλύτερους σχηματισμούς και το 872 ο Βίκιγκ Βασιλιάς Χάραλντ Χορφάγκρε (Χάραλντ ο Ξανθός) έγινε ο πρώτος μονάρχης με εκτεταμένη εξουσία. Οι διάδοχοί του βασίλεψαν στην περιοχή μέχρι το 1319. Την περίοδο αυτή οι κάτοικοι ασπάστηκαν το Χριστιανισμό, ενώ το 1262 η εξουσία των βασιλέων της Νορβηγίας επεκτάθηκε στην Ισλανδία και τη Γροιλανδία.

Ένωση του Κάλμαρ-Ένωση με τη Δανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βασιλέας Χάκον Ε΄ πέθανε χωρίς άρρενες διαδόχους το 1319. Η κόρη του παντρεύτηκε έναν Σουηδό πρίγκιπα και ο γιος τους Μάγκνους Έρικσον κληρονόμησε και τα δύο βασίλεια. Το 1397 οι ήδη ενωμένες χώρες ενώθηκαν και με τη Δανία σχηματίζοντας την Ένωση του Κάλμαρ, που διατηρήθηκε μέχρι το 1523, οπότε αποχώρησε από την Ένωση η Σουηδία. Η Νορβηγία παρέμεινε ενωμένη με τη Δανία μέχρι το 1814.

Ένωση με τη Σουηδία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1814 η Ένωση Δανίας-Νορβηγίας ηττήθηκε στους Ναπολεόντιους Πολέμους και ο βασιλιάς της Ένωσης υποχρεώθηκε να αποδώσει τη Νορβηγία στη Σουηδία με τη Συνθήκη του Κιέλου. Η Γροιλανδία, η Ισλανδία και οι Νήσοι Φερόες, που προηγουμένως ανήκαν στη Νορβηγία, παραχωρήθηκαν στη Δανία.
Στις 17 Μαΐου του 1814 οι εκπρόσωποι διάφορων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων της Νορβηγίας συγκεντρώθηκαν και κήρυξαν ανεξαρτησία από τη Δανία, και παραχωρήθηκε στη Νορβηγία σύνταγμα αφού κηρύχθηκε ως ημιανεξάρτητη από το βασίλειο της Δανίας.Μετά από διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε η Νορβηγία να παραμείνει σε χαλαρή μορφή ομοσπονδίας με τη Σουηδία. Η ομοσπονδία αυτή διαλύθηκε ειρηνικά το 1905 οπότε η Νορβηγία απέκτησε και την πλήρη ανεξαρτησία της. Στις 18 Νοεμβρίου της ίδια χρονιάς ανέβηκε στο θρόνο ο πρίγκηπας Κάρολος της Δανίας, αλλάζοντας το όνομά του σε Χόκον Ζ'.

Α' Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Νορβηγία παρέμεινε ουδέτερη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο κάτω από την πίεση της Μεγάλης Βρετανίας και του αντιγερμανικού αισθήματος των Νορβηγών, η χώρα βοήθησε έμμεσα τη Βρετανία, μεταφέροντάς της σημαντικές ποσότητες προμηθειών στη χώρα αυτή, ανταλλάσσοντάς τες με κάρβουνο.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Νορβηγία παρέμεινε ουδέτερη, παρά τις απόψεις ορισμένων πολιτικών κομμάτων της χώρας ότι η στρατηγική θέση της χώρας, στα ανατολικά της Βρετανίας και με ακτές στον Ατλαντικό, ήταν πολύ μεγάλη για να αφήσει ασυγκίνητη τη Γερμανία.
Πράγματι, στις 9 Απριλίου του 1940 η Γερμανία επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στο Όσλο, στο Νάρβικ και σε άλλες Νορβηγικές πόλεις. Ο Νορβηγικός στρατός, με τη βοήθεια Βρετανικών, Γαλλικών και Πολωνικών στρατευμάτων, αντιστάθηκε στην εισβολή για δύο περίπου μήνες, οπότε αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει στις 7 Ιουνίου. Η κυβέρνηση και ο βασιλέας της χώρας διέφυγαν καταφεύγοντας στο Λονδίνο.
Το 1942 οι δυνάμεις κατοχής εγκατέστησαν στη χώρα φιλοναζιστική κυβέρνηση, με ηγέτη τον Βίντκουν Κουίσλιγκ, η οποία βρήκε κάποια υποστήριξη από τη πλευρά των Νορβηγών. (Ο όρος Κουίσλινγκ χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για προδότες που κυβερνούν τη χώρα τους ως μαριονέτες ξένων δυνάμεων). Γενικότερα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, υπήρξε διχασμός στη χώρα, καθώς αντιστασιακά κινήματα συνυπήρξαν με ένα ρεύμα υποστήριξης προς τη Γερμανία.
Η κατοχή της χώρας έληξε το 1945 με την παράδοση των Γερμανικών στρατευμάτων στις 8 Μαΐου.

Μεταπολεμική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σαν συνέπεια της αποτυχίας της να παραμείνει ουδέτερη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Νορβηγία εγκατέλειψε την αρχή της ουδετερότητας και προσχώρησε στο ΝΑΤΟ το 1949. Την περίοδο αυτή υπήρξε τεράστια οικονομική ανάπτυξη, κυρίως χάρη στην ανακάλυψη πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε ένα εκτεταμένο κράτος κοινωνικής πρόνοιας. Η χώρα μέχρι και σήμερα παραμένει έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αποφασίστηκε με δημοψηφίσματα το 1972 και το 1994.

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της Νορβηγίας

Δορυφορική εικόνα (2/2003)

Φιόρδ στη Νορβηγία

Το νορβηγικό τοπίο είναι σε γενικές γραμμές ορεινό. Το ψηλότερο σημείο της χώρας είναι η κορυφή του όρους Γκαλντεπίγκεν, στα 2.469 μέτρα. Στις κορυφές των βουνών υπάρχουν μόνιμοι παγετώνες ενώ το βασικό χαρακτηριστικό της εκτεταμένης ακτογραμμής (με μήκος 21.925 χιλιόμετρα) είναι τα φιόρδ και τα πολλά μικρά ή μεγαλύτερα νησιά.
Τα φιόρδ είναι κόλποι με απότομες ακτές, που εισέρχονται στη στεριά σε βάθος, συνήθως, μερικών δεκάδων χιλιομέτρων. Οι διαμορφώσεις αυτές είναι προϊόν διάβρωσης του εδάφους από παγετώνες προηγούμενων Γεωλογικών περιόδων. Τα φιόρδ είναι διεθνώς από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της χώρας και θεωρούνται από πολλούς σήμα κατατεθέν της Νορβηγίας, αν και βρίσκονται και σε άλλες περιοχές του βορρά (π.χ. Σκοτία, Ισλανδία, Καναδάς).
Το κλίμα της Νορβηγίας είναι σχετικά ήπιο στις ακτές, αναλογικά με τη γεωγραφική θέση της χώρας βέβαια, εξαιτίας του θερμού Ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού, που φθάνει στις ακτές της χώρας στα δυτικά. Ωστόσο, στην ηπειρωτική χώρα και, κυρίως στο βορρά, οι καιρικές συνθήκες μπορεί να είναι αρκετά έντονες, με δριμύ ψύχος και δυνατούς ανέμους. Το καλοκαίρι, είναι δροσερό κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί μερικές φορές η θερμοκρασία στο Όσλο να ξεπεράσει τους 20 βαθμούς Κελσίου. Τις βραδινές και πρωινές ώρες, κάνει συνήθως ψύχρα και η θερμοκρασία βρίσκεται γύρω στους 10 βαθμούς Κελσίου.
Το βόρειο μέρος της χώρας είναι γνωστό και ως Γη του Ήλιου του μεσονυκτίου. Οι περιοχές αυτές έχουν αρκετά μεγάλο Γεωγραφικό πλάτος και βρίσκονται εντός του αρκτικού κύκλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το καλοκαίρι ο ήλιος να μη δύει ποτέ, ενώ το χειμώνα η περιοχή να παραμένει στο σκοτάδι σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Στο βορειότερο κομμάτι της χώρας βρίσκεται ένα μικρό νησί με το όνομα Μαγκερόγια, το οποίο συνδέεται υποθαλάσσια με το υπόλοιπο τμήμα της χώρας. Εκεί βρίσκεται το Βόρειο Ακρωτήριο, το βορειότερο χερσαίο άκρο της Ευρώπης.

Διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πολίτευμα της χώρας είναι Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ο βασιλικός οίκος είναι παρακλάδι του οίκου των Γκλύξμπουργκ, με καταγωγή από τη Γερμανία. Ο ρόλος των βασιλέων στη πολιτική είναι περιορισμένος και είναι περισσότερο εθιμοτυπικός, ενώ ο βασιλέας λειτουργεί κυρίως ως εθνικό σύμβολο.

Το κοινοβούλιο της Νορβηγίας

Η κυβέρνηση της χώρας έχει επικεφαλής τον πρωθυπουργό. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση επισήμως διορίζονται από τον βασιλέα. Ουσιαστικά όμως ο βασιλέας διορίζει στις παραπάνω θέσεις αυτούς που έχουν την υποστήριξη του κοινοβουλίου. Το κοινοβούλιο (Στόρτινγκ) έχει 165 μέλη που εκλέγονται κάθε 4 χρόνια από 19 εκλογικές περιφέρειες (οι 19 νομοί της χώρας) με απλή αναλογική.

Στις εκλογές του 2009 κέρδισε ο κυβερνών κεντροαριστερός συνασπισμός με πρωθυπουργό το Γενς Στόλτενμπεργκ (Εργατικό Κόμμα, Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα και Κεντρώο Κόμμα), εξασφαλίζοντας 86 έδρες στο Κοινοβούλιο [1] επί συνόλου 169 εδρών, με την αντιπολίτευση (κεντρώοι και συντηρητικοί) να καταλαμβάνουν 83 έδρες.

Εκλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δικαίωμα ψήφου παρέχεται στα άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω.

Βουλευτικές εκλογές 2013[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έπειτα από τις βουλευτικές εκλογές του 2013, πρωθυπουργός ανέλαβε η Έρνα Σόλμπεργκ.Η Κεντροδεξιά πέτυχε νίκη στις εκλογές.^[6]

Κόμματα		Ψήφοι			Έδρες
Κόμματα		#	%	∆pp	#	∆#	%
	Εργατικό Κόμμα (Arbeiderpartiet)	874.769	30,8	−4,5	55	−9	32,5
	Συντηρητικό Κόμμα (Høyre)	760.232	26,8	+9,6	48	+18	28,4
	Κόμμα Προόδου (Fremskrittspartiet)	463.560	16,3	−6,6	29	−12	17,2
	Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (Kristelig Folkeparti)	158.475	5,6	0,0	10	0	5,9
	Κόμμα Κέντρου(Senterpartiet)	155.357	5,5	−0,7	10	−1	5,9
	Φιλελεύθερο Κόμμα (Venstre)	148.275	5,2	+1,4	9	+7	5,3
	Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα (Sosialistisk Venstreparti)	116.021	4,1	−2,1	7	−4	4,1
	Κόμμα των Πρασίνων (Miljøpartiet De Grønne)	79.152	2,8	+2,4	1	+1	0,6

	Ερυθρό Κόμμα (Rødt)	30.751	1,1	−0,3	0	0
	Οι Χριστιανοί (De Kristne)	17.731	0,6	+0,6	0	0
	Κόμμα των Συνταξιούχων (Pensjonistpartiet)	11.865	0,4	0,0	0	0
	Κόμμα των Πειρατών (Piratpartiet)	9.869	0,3	+0,3	0	0
	Παράκτιο Κόμμα (Kystpartiet)	3.311	0,1	−0,1	0	0
	Δημοκράτες στη Νορβηγία (Demokratene i Norge)	2.214	0,1	+0,1	0	0
	Κόμμα Χριστιανικής Ενότητας (Kristent Samlingsparti)	1.722	0,1	−0,1	0	0
	Φιλελεύθερο Κόμμα του Λαού (Det Liberale Folkeparti)	909	0,0	0,0	0	0
	Κομμουνιστικό Κόμμα της Νορβηγίας (Norges Kommunistiske Parti)	611	0,0	0,0	0	0
	Νοσοκομείο στο Alta (Sykehus til Alta)	467	0,0	0,0	0	0
	Κόμμα της Κοινωνίας (Samfunnspartiet)	295	0,0	0,0	0	0
	LoVeSe (Folkeliste mot oljeboring i Lofoten, Vesterålen og Senja)	268	0,0	0,0	0	0
	Η Δύναμη του Λαού (Folkemakten)	175	0,0	0,0	0	0

	κεντροδεξιός συνασπισμός (Συντηρητικό Κόμμα, Κόμμα Προόδου, Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, Φιλελεύθερο Κόμμα)	1.530.542	54,0	+4,4	96	+13	56,8
	ερυθροπράσινος συνασπισμός (Εργατικό Κόμμα, Κόμμα Κέντρου, Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα)	1.146.147	40,4	−7,3	72	−14	42,6

Σύνολο		2.836.029	100,0	–	169	–	100,0
	Λευκά	12.874	0,5	+0,1
	Άκυρα	3.255	0,1	0,0
Συμμετοχή		2.851.014	78,3	+1,9
Εκλογικό σώμα		3.641.753
Πηγή: KRD

Διοικητική διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Νορβηγία διαιρείται σε 19 κομητείες^[7] που ονομάζονται fylker (ενικός fylke) και 433 δήμους που ονομάζονται kommuner (ενικός kommune). Τα Fylke και kommune μεταφράζονται ως Νομός (ή Κομητεία) και Δήμος.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Νορβηγική οικονομία είναι μία ιδιαίτερα επιτυχημένη μορφή μεικτής οικονομίας με το κράτος να ελέγχει κάποιους ζωτικούς τομείς. Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας κορυφώθηκε το 2000 με ποσοστό ανάπτυξης 2.7%, σε σχέση με το 0.8% του 1999 και το 1.3% του 2001. Τη χρονιά εκείνη (2000) η κυβέρνηση της χώρας προχώρησε σε μερική ιδιωτικοποίηση της κρατικής εταιρίας πετρελαίου (Στατόιλ) διατηρώντας το 67% των μετοχών της εταιρίας που διαχειρίζεται το Υπουργείο Πετρελαίου και Ενέργειας της χώρας^[8]

Εξέδρα άντλησης πετρελαίου

Ο τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι ο σημαντικότερος της νορβηγικής οικονομίας, αφού το 1999 απέφερε το 35% των εξαγωγών. Τη χρονιά εκείνη, μάλιστα, μόνο η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία εξήγαγαν περισσότερο πετρέλαιο. Η χώρα διαθέτει άφθονους και άλλους φυσικούς πόρους όπως δάση και ορυκτά.
Σημαντικό τμήμα του πληθυσμού ασχολείται και με την αλιεία, π.χ. του βακαλάου και σολωμού. Οι Νορβηγοί αποφάσισαν να μείνουν έξω από την Ε.Ο.Κ. και έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση με δημοψηφίσματα το 1972 και το 1994 αντίστοιχα. Πάντως η Νορβηγία, όπως και η Ισλανδία και το Λίχτενσταϊν, συμμετέχει στην κοινή αγορά μέσω της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης.
Οι κάτοικοι της χώρας έχουν, κατά πολλούς, το υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης σε όλο τον κόσμο, σε μεγάλο βαθμό χάρη στο πετρέλαιο. Ωστόσο, ο φυσικός αυτός πόρος πρόκειται να εξαντληθεί σε μερικές δεκαετίες. Προκειμένου να αμβλυνθούν οι συνέπειες του γεγονότος αυτού στο μέλλον, μεγάλα ποσά από τα κέρδη από το πετρέλαιο επενδύονται από κρατικούς φορείς στο εξωτερικό.

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πληθυσμός της Νορβηγίας είναι 5.213.985^[2] κάτοικοι (εκτίμηση 1-1-2016). Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Νορβηγικής καταγωγής, ενώ στο βόρειο μέρος της χώρας υπάρχει και πληθυσμός Λαπώνων. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε έντονη μετανάστευση προς τη χώρα, κυρίως Σουηδών, Δανών, Βιετναμέζων και Πακιστανών. Έτσι, το ποσοστό των μεταναστών στη χώρα φθάνει το 7,3% (2003).

Θρησκεία και Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων είναι Λουθηρανοί Χριστιανοί και ανήκουν στην Εκκλησία της Νορβηγίας.

Η Νορβηγική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα της χώρας, με δύο μορφές: Τις διαλέκτους Bokmål και Nynorsk, οι οποίες δεν διαφέρουν σημαντικά. Υπάρχει, ακόμα, η ανεπίσημη διάλεκτος Riksmål, που είναι επίσης παρόμοια, και είναι μία γλώσσα ενδιάμεση της διαλέκτου Bokmål και της Δανέζικης γλώσσας. Η τελευταία αυτή διάλεκτος και η Bokmål είναι η γραπτή γλώσσα από περίπου το 90% του πληθυσμού. Ακόμα οι Σαάμι (Λάπωνες) στο βορρά μιλούν την εντελώς διαφορετική Σααμική γλώσσα, που είναι αναγνωρισμένη ως επίσημη γλώσσα σε ορισμένες περιοχές.