1937
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1937 / MCMXXXVII
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969
lata: 1927 « 1932 « 1933 « 1934 « 1935 « 1936 « 1937 » 1938 » 1939 » 1940 » 1941 » 1942 » 1947
Rok 1937 ogłoszono[edytuj]
Wydarzenia w Polsce[edytuj]
- 10 stycznia – w obecności wiceministra komunikacji otwarto nowo wybudowane drogi o trwałej nawierzchni: Kraków – Wieliczka (12 km) oraz Kraków – Katowice (64 km).
- 17 stycznia – Stronnictwo Ludowe podjęło decyzję o strajku chłopskim.
- 21 stycznia – premiera filmu Pani minister tańczy.
- 28 stycznia – antysemickie ekscesy na Uniwersytecie Warszawskim i Politechnice Warszawskiej.
- 31 stycznia–2 lutego – w Radomiu odbył się XXIV Kongres PPS
- 5 lutego – rząd polski podjął decyzję o utworzeniu Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP).
- 8 lutego – lwowskie starostwo grodzkie zarządziło rozwiązanie oddziału Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela w tym mieście.
- 14 lutego – rozegrano pierwsze zawody na skoczni narciarskiej Skalite w Szczyrku.
- 21 lutego:
- powstał Obóz Zjednoczenia Narodowego.
- rozpoczął się III Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (zwyciężył radziecki pianista Jakow Zak).
- 1 marca – uruchomiono rozgłośnię radiową Warszawa II.
- 12 marca:
- Minister Spraw Wojskowych wydał rozkaz o utworzeniu oddziałów Obrony Narodowej.
- Jakow Zak z ZSRR został zwycięzcą III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.
- 20 marca:
- rozpoczęto budowę miasta i huty Stalowa Wola.
- premiera filmu Ordynat Michorowski.
- 31 marca – minister spraw wewnętrznych rozwiązał zdominowaną przez lewicę Radę Miejską Łodzi.
- 2 kwietnia – prezydent RP Ignacy Mościcki nadał pośmiertnie Karolowi Szymanowskiemu Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski.
- 7 kwietnia – w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie został pochowany Karol Szymanowski.
- 9 kwietnia – strajk generalny w Łodzi przeciwko rozwiązaniu przez rząd Rady Miejskiej zdominowanej przez lewicę.
- 18 kwietnia – policja zabiła 3 osoby i kilkanaście raniła podczas uroczystości historycznej w Racławicach.
- 20 kwietnia – premiera filmu Dorożkarz nr 13.
- 23 kwietnia – Sejm ustanowił dzień 11 listopada Świętem Niepodległości.
- 13 maja – po zabójstwie polskiego policjanta dokonanym przez Żyda doszło do pogromu w Brześciu nad Bugiem.
- 23 maja – z połączenia Gminy Polskiej i Związku Polaków powstała Gmina Polska Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.
- 26 maja – rozwiązanie przez rząd Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
- 1 czerwca – ustanowiono Herb Krakowa.
- 2 czerwca – Anthony Joseph Drexel Biddle został ambasadorem USA w Polsce.
- 20 czerwca – biskup Adam Sapieha podtrzymał swoją wcześniejszą decyzję o przeniesieniu trumny marszałka Piłsudskiego do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Tym razem o wstrzymanie akcji poprosił sam prezydent Mościcki.
- 22 czerwca:
- powołanie Związku Młodej Polski, organizacji młodzieżowej Obozu Zjednoczenia Narodowego.
- rozpoczął się tzw. konflikt wawelski, wywołany decyzją arcybiskupa krakowskiego Adama Stefana Sapiehy o przeniesieniu, wbrew woli władz państwowych, trumny ze zwłokami Marszałka Józefa Piłsudskiego z krypty św. Leonarda do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.
- 9 lipca – zakończono usypywanie Kopca Piłsudskiego w Krakowie.
- 14 lipca – koniec konfliktu wawelskiego o trumnę marszałka Piłsudskiego, którą 22 czerwca na polecenie biskupa Adama Sapiehy przeniesiono z krypty św. Leonarda do przygotowanej osobnej krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.
- 1 sierpnia:
- Stanisława Walasiewicz ustanowiła rekord Polski w biegu na 100 m wynikiem 11,6 s. (rekord ten przetrwał 25 lat, poprawiono go dopiero w 1962).
- uruchomiono pierwszą regularną linię autobusową w Sosnowcu.
- 15 sierpnia – Stronnictwo Ludowe proklamowało strajk chłopski.
- 19 sierpnia:
- 21 sierpnia – Wiesław Gąssowski ustanowił rekord Polski w biegu na 400 m wynikiem 48,3 s. (rekord ten przetrwał 17 lat, poprawiono go dopiero w 1954).
- 25 sierpnia – został zdławiony strajk chłopski. Tego dnia w Majdanie Sieniawskim na Podkarpaciu w starciach z policją zginęło 15 chłopów.
- 4 września – rektorzy szkół wyższych wprowadzili rozdział miejsc dla studentów Polaków i Żydów, tzw. getta ławkowe.
- 11 września – Kierownictwo Marynarki Wojennej wprowadziło jako obowiązujący termin okręt podwodny zamiast wcześniejszego łódź podwodna (zarządzenie KMW nr 722/Org. z 11 IX 1937 r.).
- 16 września – premiera filmu Znachor.
- 25 września – pierwszy raz odegrano Hejnał Płocka.
- 2 października – powstał Związek Lewicy Patriotycznej.
- 3 października – powstało Zjednoczenie Polskich Związków Zawodowych.
- 5 października – porozumienie polsko-niemieckie o tranzycie przez Pomorze.
- 10 października – powstało Stronnictwo Pracy (z połączenia Narodowej Partii Robotniczej i Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji), prezesem został Wojciech Korfanty.
- 16 października – powstał Klub Demokratyczny przekształcony w 1938 w Stronnictwo Demokratyczne.
- 19 października – uchwałą Walnego Zjazdu Związku Lekarzy Państwa Polskiego wprowadzono tzw. paragraf aryjski.
- 26 października – premiera filmu Dziewczęta z Nowolipek.
- 27 października:
- protest Rady Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warszawskiego przeciw bojówkarskim atakom prawicowych studentów.
- wprowadzono nowy wzór tablic rejestracyjnych.
- Październik – wprowadzenie getta ławkowego na niektórych polskich uczelniach wyższych.
- 11 listopada – pierwsze obchody Święta Niepodległości jako ustawowego święta państwowego.
- 25 listopada – podniesienie bandery na ORP „Błyskawica”.
- 27 listopada – Rada Ministrów wydała rozporządzenie o reaktywacji Legii Akademickiej.
- 8 grudnia – w Krynicy-Zdroju została uruchomiona pierwsza w kraju kolej linowo-terenowa na Górę Parkową.
- 15 grudnia:
- uruchomiono elektryczną linię kolejową Warszawa – Mińsk Mazowiecki.
- powstał klub sportowy Calisia Kalisz.
- 22 grudnia – rozwiązanie Socjalistycznej Partii Pracy.
Wydarzenia na świecie[edytuj]
- 1 stycznia – Anastasio Somoza García został dyktatorem Nikaragui.
- 2 stycznia – Włochy i Wielka Brytania zawarły porozumienie o wzajemnym poszanowaniu praw i interesów w rejonie Morza Śródziemnego.
- 3 stycznia – w Leeds odbyła się pierwsza konwencja science fiction.
- 7 stycznia – odbył się ślub przyszłej królowej Holandii Juliany i niemieckiego arystokraty Bernharda zu Lippe-Biesterfelda.
- 9 stycznia – wszedł do kin film animowany Don Donald, w którym Kaczor Donald wystąpił po raz pierwszy w głównej roli i ze zmienionym wizerunkiem.
- 11 stycznia – w USA ukazało się w sprzedaży pierwsze wydanie magazynu LOOK.
- 13 stycznia – ustanowiono honorowy tytuł Ludowego Artysty ZSRR.
- 19 stycznia – Howard Hughes przeleciał z Los Angeles do Nowego Jorku w czasie 7:28.25 s. (ustanawiając nowy rekord lotniczy).
- 20 stycznia – sędzia Sądu Najwyższego Charles Evans Hughes zaprzysiągł Franklina Delano Roosevelta na drugą kadencję jako prezydenta Stanów Zjednoczonych. Zmiana daty zaprzysiężenia prezydenta była związana z ratyfikacją w 1933 roku dwudziestej poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych.
- 23 stycznia – wielki terror: w Moskwie rozpoczął się proces siedemnastu przywódców komunistycznych, oskarżonych o udział w spisku rzekomo zorganizowanym przez Lwa Trockiego, a mającym na celu obalenie ustroju komunistycznego i zamordowaniu Józefa Stalina.
- 25 stycznia – w amerykańskim radiu NBC nadano pierwszy odcinek Guiding Light, najdłużej emitowanego serialu na świecie.
- 26 stycznia:
- w Michigan celebrowano 100-lecie przyłączenia stanu do Stanów Zjednoczonych.
- rząd III Rzeszy wydał Ustawę o Dużym Hamburgu, na mocy której pruskie miasta Altona, Harburg-Wilhelmsburg i Wandsbek oraz hamburski Bergedorf straciły swoją samodzielność i stały się częścią Hamburga z dniem 1 kwietnia 1937.
- 30 stycznia:
- Adolf Hitler ogłosił wycofanie podpisu Niemiec pod Traktatem wersalskim.
- wielki terror: w Moskwie zakończył się proces 17 czołowych komunistów oskarżonych o spiskowanie z Lwem Trockim przeciwko rządowi; 13 z nich zostało skazanych na karę śmierci.
- 31 stycznia:
- 5 lutego
- 8 lutego – hiszpańska wojna domowa: oddziały sił nacjonalistycznych, zdobyły miasto Málaga.
- 8-27 lutego – hiszpańska wojna domowa: nierozstrzygnięta bitwa nad rzeką Jarama.
- 11 lutego:
- zakończył się strajk okupacyjny w fabrykach General Motors, kiedy korporacja uznała Zjednoczony Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Samochodowego (ang. United Automobile Workers Union).
- w Japonii ustanowiono Order Kultury.
- 16 lutego – Wallace Hume Carothers opatentował syntetyczny polimer – Nylon.
- 19 lutego:
- w Australii doszło do katastrofy lotniczej w Parku Narodowym Lamington, pięć osób straciło życie.
- w Addis Abebie, w czasie ceremonii w pałacu cesarskim, dwóch nacjonalistów Erytrejskich dokonało nieudanego zamachu na gubernatora i wicekróla Rodolfo Grazianiego. Włoskie siły bezpieczeństwa otworzyły ogień do tłumu widzów i przez następne kilka tygodni, dokonały rzezi na Etiopczykach.
- ustanowiono flagę Holandii.
- 21 lutego:
- Liga Narodów zabroniła krajom postronnym udziału w hiszpańskiej wojnie domowej.
- amerykański wynalazca Waldo Waterman dokonał pierwszego udanego lotu latającym samochodem (Aerobile).
- 26 lutego – Jan Alfred Szczepański i Justyn Wojsznis dokonali pierwszego wejścia na Ojos del Salado, najwyższy (6893 m) wulkan na Ziemi (obecnie nieczynny), położony w Andach Środkowych, na granicy Argentyny i Chile.
- 27 lutego – podczas obrad plenum KC WKP aresztowano Mikołaja Bucharina i Aleksieja Rykowa; w ZSRR rozpoczął się kolejny etap czystek politycznych.
- 1 marca – Kyösti Kallio został prezydentem Finlandii.
- 4 marca – odbyła się 9. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 8 marca – hiszpańska wojna domowa: rozpoczęła się bitwa pod Guadalajarą.
- 12 marca – Aimo Cajander został po raz trzeci premierem Finlandii.
- 14 marca – papież Pius XI ogłosił encyklikę Mit brennender Sorge dotyczącą sytuacji Kościoła w III Rzeszy i potępiającą narodowy socjalizm.
- 15 marca – przy Cook County Hospital w Chicago utworzono pierwszy na świecie bank krwi.
- 16 marca:
- Davao na filipińskiej wyspie Mindanao uzyskało prawa miejskie.
- dokonano oblotu holenderskiego myśliwca Fokker G.I.
- 17 marca – w San Francisco ukazał się raport prywatnego detektywa Edwina Athertona dokumentujący wady i korupcję policji miejskiej.
- 18 marca:
- doszło do wybuchu gazu w szkole w miejscowości New London w stanie Teksas. Eksplozja pozbawiła życia 295 osób spośród uczniów i nauczycieli.
- założono klub piłkarski Neftçi Baku.
- 19 marca – papież Pius XI w encyklice Divini Redemptoris potępił antyreligijny charakter komunizmu.
- 21 marca:
- 23 marca – hiszpańska wojna domowa: zwycięstwo wojsk republikańskich w bitwie pod Guadalajarą.
- 26 marca:
- w mieście Crystal City w stanie Teksas plantatorzy szpinaku wystawili statuę głównego bohatera komiksu i postaci z amerykańskiego filmu animowanego Popeye.
- William Henry Hastie został pierwszym czarnoskórym sędzią Sadu Federalnego w USA.
- 1 kwietnia – Aden stał się kolonią brytyjską.
- 5 kwietnia – otwarto port lotniczy Praga-Ruzyně.
- 9 kwietnia – japoński samolot Kamikadze (九七式司令部偵察機 – Boski Wiatr – Mitsubishi Ki-15) wylądował na londyńskim lotnisku, był to pierwszy samolot japońskiej produkcji, który przyleciał do Europy.
- 10 kwietnia:
- zwodowano holenderski transatlantyk SS Nieuw Amsterdam.
- założono francuski klub piłkarski Nîmes Olympique.
- 12 kwietnia – Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych zawyrokował, że akt prawny zabezpieczający prawa robotników w sektorze prywatnym z 1935 r. (ang. National Labor Relations Act), jest zgodny z konstytucją.
- 17 kwietnia – w filmie animowanym pod tytułem Prosiaka Porky’ego Polowanie (ang. Porky’s Duck Hunt), w reżyserii Texa Avery’ego z serii Zwariowane melodie, zadebiutowała postać Kaczora Daffy’ego.
- 20 kwietnia – pożar w szkole podstawowej w miejscowości Kilingi-Nõmme w Estonii, pozbawił życia 17 osób i ranił 50.
- 21 kwietnia – założono chilijski klub piłkarski Universidad Católica Santiago.
- 26 kwietnia – hiszpańska wojna domowa: niemiecki Legión Cóndor zbombardował baskijską Guernikę; zginęło ponad 1600 osób.
- 27 kwietnia – premiera filmu Narodziny gwiazdy.
- 28 kwietnia – na przedmieściach Rzymu Benito Mussolini dokonał otwarcia największego włoskiego studia filmowego Cinecittà.
- 1 maja – we Francji w Paryżu doszło do strajku powszechnego.
- 2 maja – reprezentacja Polski w koszykówce mężczyzn zadebiutowała w Mistrzostwach Europy, przegrywając w Rydze z Francją 24:29.
- 3 maja:
- rewolucja hiszpańska: rozpoczęły się walki pomiędzy komunistami a anarchosyndykalistami, znane jako dni majowe w Barcelonie.
- amerykańska pisarka Margaret Mitchell otrzymała nagrodę Pulitzera za powieść Przeminęło z wiatrem.
- 6 maja:
- niemiecki sterowiec Hindenburg spłonął podczas cumowania na lotnisku w Lakehurst w amerykańskim stanie New Jersey. Zginęło 13 pasażerów i 22 członków załogi oraz główny członek załogi naziemnej, kapitan Ernst Lehmann.
- w Londynie otwarto Chelsea Bridge.
- 7 maja – hiszpańska wojna domowa: niemiecki Legión Cóndor wyposażony w samoloty Heinkel He 51 wylądował w Hiszpanii, by wspomagać oddziały falangi generała Francisco Franco.
- 8 maja – powołano metropolię ryską.
- 12 maja – w Londynie w Opactwie Westminsterskm odbyła się koronacja Jerzyego VI Windsora i jego małżonki Elżbiety.
- 17 maja – w mieście Solna pod Sztokholmem został otwarty Råsundastadion.
- 20 maja – dokonano oblotu brytyjskiego samolotu pasażerskiego i pocztowego de Havilland Albatross.
- 21 maja:
- sowiecka stacja polarna wybudowana na pływającej krze stała się pierwszą naukową placówką na Oceanie Arktycznym.
- w ramach akcji odwetowej za próbę zamachu na włoskiego gubernatora Rodolfo Grazianiego w Etiopii, włoskie oddziały dokonały masakry w klasztorze Debre Libanos, 297 mnichów zostało zamordowanych i 23 osoby świeckie.
- 22 maja – wielki terror: w Kujbyszewie, w czasie konferencji organizacji partyjnej Okręgu, pod zarzutem szpiegostwa i uczestnictwa w kontrrewolucyjnej organizacji został aresztowany marszałek Michaił Tuchaczewski.
- 26 maja:
- wielki terror: w ZSRR poinformowano o aresztowaniu pod sfabrykowanym zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec marszałka Michaiła Tuchaczewskiego.
- Egipt został członkiem Ligi Narodów.
- 27 maja – uroczyście otwarto most Golden Gate, łączący San Francisco z hrabstwem Main.
- 28 maja:
- Neville Chamberlain został premierem Wielkiej Brytanii.
- założono niemieckie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Volkswagen.
- 30 maja – hiszpańska wojna domowa: w czasie walk pomiędzy „Republikanami” i „Nacjonalistami”, hiszpański statek Ciudad de Barcelona został storpedowany.
- Maj – w Stanach Zjednoczonych bezrobocie osiągnęło poziom 7 mln osób.
- 3 czerwca:
- książę Windsoru Edward (do czasu abdykacji w 1936 roku król Edward VIII) poślubił we Francji Amerykankę Wallis Simpson.
- MS Batory został poważnie uszkodzony w wyniku pożaru w odległości 800 mil morskich od brzegów amerykańskich.
- 4 czerwca – Fumimaro Konoe został premierem Japonii.
- 8 czerwca:
- całkowite zaćmienie Słońca, którego czas przekroczył 7 minut (tak długiego nie było przez 800 lat), było widoczne z Oceanu Spokojnego i z Peru.
- we Frankfurcie odbyła się premiera kantaty scenicznej, skomponowanej przez Carla Orffa, pod tytułem Carmina Burana.
- 9 czerwca – działacze antyfaszystowscy Carlo i Nello Rosselli zostali zamordowani we Francji przez włoską bojówkę faszystowską.
- 11 czerwca – wielki terror: na rozkaz Józefa Stalina dokonano egzekucji ośmiu wysokich dowódców wojskowych, m.in. marszałka Michaiła Tuchaczewskiego.
- 13 czerwca – w Marsylii otwarto Stade Vélodrome.
- 14 czerwca – stan Pensylwania wprowadził Święto Flagi, jako święto stanowe, jedyny spośród stanów w USA.
- 15 czerwca – w Paryżu odbyła się premiera baletu Szach-mat Arthura Blissa.
- 21 czerwca – we Francji koalicyjny rząd Léona Bluma podał się do dymisji.
- 22 czerwca – Camille Chautemps został po raz trzeci premierem Francji.
- 23 czerwca – w ramach Hiszpańskiej Armii Ludowej utworzono „150 Brygadę Międzynarodową im. Jarosława Dąbrowskiego”.
- 1 lipca:
- w referendum w Wolnym Państwie Irlandzkim obywatele zaakceptowali nową konstytucję – 685,105 osób głosowało za konstytucją a 527,945 przeciw.
- pierwszy telefoniczny numer alarmowy na świecie został uruchomiony w Londynie. Kiedy abonent wykręcał 999, w centrali włączał się brzęczyk i pulsujące czerwone światło, aby zwrócić uwagę telefonistki.
- niemiecki pastor luterański i teolog Martin Niemöller został aresztowany przez Gestapo.
- 2 lipca:
- Amelia Earhart i nawigator Fred Noonan zniknęli po starcie z Nowej Gwinei podczas lotu dookoła świata.
- rozpoczęła czuwanie nieustająca warta żołnierska przy grobie nieznanego żołnierza na Narodowym Cmentarzu w Arlington koło Waszyngtonu.
- 5 lipca – padł rekord temperatury w Kanadzie, w miejscowości Yellow Grass odnotowano 45 °C.
- 6 lipca – hiszpańska wojna domowa: rozpoczęła się bitwa pod Brunete.
- 7 lipca – incydent na moście Marco Polo – początek wojny chińsko-japońskiej (przez niektórych dzień ten jest uważany za początek II wojny światowej w Azji).
- 8 lipca – Japonia wypowiedziała wojnę Chinom.
- 11 lipca – w Nowym Jorku, Amerykanin Elroy Robinson ustanowił rekord świata w biegu na 800 m wynikiem 1.49,6 s.
- 12 lipca – na paryskiej wystawie światowej pokazano obraz Pabla Picassa Guernica.
- 16 lipca – w katastrofie kolejowej w indyjskim mieście Patna zginęło 107 osób.
- 19 lipca – w Monachium została otwarta zorganizowana przez nazistów Wystawa sztuki zdegenerowanej.
- 21 lipca – Éamon de Valera zostaje wybrany prezydentem Irlandii.
- 22 lipca – Nowy Ład (New Deal): Senat Stanów Zjednoczonych głosuje przeciwko propozycji prezydenta Franklina D. Roosevelta by zwiększyć ilość sędziów w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych.
- 25 lipca – hiszpańska wojna domowa: zakończyła się bitwa pod Brunete.
- 28 lipca – w Belfaście Irlandzka Armia Republikańska (IRA) dokonała nieudanej próby zamachu bombowego na króla Jerzego VI Windsora.
- 30 lipca – Nikołaj Jeżow wydał rozkaz nr 00447 (na podstawie decyzji KC WKP(b) z 2 lipca 1937 r., z podpisem Stalina), w którym zarządzał masową likwidację „elementów antyradzieckich”. Na jego mocy od sierpnia 1937 do września 1938 r. wydano zaocznie ponad 700 tys. wyroków śmierci.
- 1 sierpnia – w Berlinie, sprinterka Stanisława Walasiewicz ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m (11,6 s.)
- 5 sierpnia – w ZSRR rozpoczęła się kampania mająca wyeliminować elementy antysowieckie, zwana Wielką Czystką. W następnym roku około 724 tys. osób zostało zamordowanych na skutek działalności komisji tzw. trzech (trojka), często komisje te wybierały swe ofiary ze względów etnicznych.
- 6 sierpnia – hiszpańska wojna domowa: artyleria falangistów ostrzelała Madryt.
- 10 sierpnia – w Tokio założono firmę Canon.
- 11 sierpnia:
- narkom spraw wewnętrznych Nikołaj Jeżow wydał rozkaz nr 00485; w zrealizowanej na jego podstawie tzw. „operacji polskiej” zamordowano ponad 110 tys. obywateli ZSRR polskiej narodowości.
- Salwador wystąpił z Ligi Narodów.
- 25 sierpnia – dokonano oblotu samolotu szturmowego Su-2.
- 26 sierpnia – wojna chińsko-japońska: japoński samolot ostrzelał samochód z ambasadorem brytyjskim podczas powietrznego rajdu na Szanghaj.
- 28 sierpnia – założono Toyota Motor Corporation.
- 2 września – tajfun, który nawiedził Hongkong pozbawił życia około 11 tys. osób.
- 5 września – hiszpańska wojna domowa: Falangiści zdobyli miasto Llanes.
- 7 września:
- CBS nadało dwuipółgodzinny koncert radiowy dla upamiętnienia zmarłego w lipcu George’a Gershwina.
- hiszpańska wojna domowa: zakończyła się bitwa pod Belchite.
- 21 września – w Londynie ukazała się powieść Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit or There and Back Again) autorstwa J.R.R. Tolkiena.
- 22 września – „biały emigrant”, przywódca Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego generał Jewgienij Miller został przez wysłanników Wydziału Zagranicznego GUBG uprowadzony z Paryża do ZSRR.
- 25 września – wojna chińsko-japońska: w bitwie o Pingxingguan, Komunistyczna Czerwona Armia pokonała siły japońskie.
- 26 września – rozpoczęła się seria półgodzinnych programów radiowych pod tytułem Cień (ang. The Shadow), Orson Welles wystąpił w roli tytułowej.
- 27 września – ostatni Tygrys żyjący na wyspie Bali zdechł. Był to najmniejszy z żyjących tygrysów.
- 1 października:
- w USA weszło w życie prawo (ang. Marijuana Tax Act), które było pierwszym krokiem do sankcji prawnych eliminujących używanie Marihuany.
- sędzia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Hugo Black, w przemówieniu radiowym, wyparł się związków z Ku Klux Klanem.
- 2 października – Szwadrony śmierci dyktatora Dominikany Rafaela Trujillo rozpoczęły rzeź około 20 tys. czarnoskórych imigrantów z Haiti.
- 3 października – wojna chińsko-japońska: japońska armia rozpoczęła ofensywę w kierunku miasta Nankin.
- 5 października – w Chicago prezydent Roosevelt wygłosił przemówienie (ang. Quarantine Speech), w którym wzywał do objęcia kwarantanną narody agresywne. Przemówienie to wzmocniło wśród Amerykanów postawę izolacjonizmu.
- 13 października – Niemcy w nocie dyplomatycznej do Brukseli zagwarantowali nienaruszalność i integralność terytorialną Belgii, pod warunkiem, że Belgia nie podejmie żadnej akcji militarnej pod adresem Niemiec.
- 15 października – ukazała się powieść Ernesta Hemingwaya Mieć i nie mieć (ang. To Have and Have Not). Na podstawie powieści w roku 1944 został nakręcony film Mieć i nie mieć.
- 17 października – Hyzio, Dyzio i Zyzio, siostrzeńcy Kaczora Donalda, po raz pierwszy pojawili się w gazetowym pasku komiksowym.
- 21 października:
- hiszpańska wojna domowa: całe północne wybrzeże Hiszpanii znalazło się w rękach Falangistów.
- Roberto María Ortiz został wybrany prezydentem Argentyny.
- 27 października – hiszpańska wojna domowa: siły republikańskie podpaliły zapasy paliw w mieście Gijón, wycofując się przed nacierającymi Falangistami.
- 3 listopada – na mocy orzeczenia „trójki” NKWD rozstrzelano Wołodymyra Czechiwskogo, byłego premiera Ukraińskiej Republiki Ludowej.
- 5 listopada:
- w Kancelarii Rzeszy odbyło się ściśle tajne zebranie, na którym Adolf Hitler przedstawił swój plan powiększenia przestrzeni życiowej dla Niemców.
- hiszpańska wojna domowa: w miejscowości Piedrafita de Babia pobliżu miasta León 35 tys. osób wspierających siły republikańskie zostało zamordowanych.
- 6 listopada – Włochy dołączyły do paktu antykominternowskiego.
- 9 listopada – wojna chińsko-japońska: armia japońska zdobyła Szanghaj.
- 10 listopada:
- brazylijski prezydent Getúlio Vargas ogłosił Estado Novo (Nowy Kraj), nazwę nowego rządu. Od tego momentu stał się dyktatorem Brazylii do roku 1945.
- w Gruzji otwarto Muzeum Józefa Stalina.
- 14 listopada – Japończycy zdobywają Szanghaj.
- 21 listopada – w Leningradzie odbyła się premiera V symfonii Dymitra Szostakowicza.
- 26 listopada – w Moskwie został rozstrzelany Peldżidijn Genden, były premier Mongolskiej Republiki Ludowej.
- 28 listopada – Józef Stalin podpisał wniosek o rozwiązanie Komunistycznej Partii Polski.
- 11 grudnia – Włochy wycofały się z Ligi Narodów.
- 12 grudnia:
- doszło do incydentu zbrojnego, kiedy to została zbombardowana kanonierka amerykańska USS Panay na rzece Jangcy koło Nankinu przez japońskie samoloty.
- odbyły się wybory do Rady Najwyższej ZSRR.
- 13 grudnia – wojna chińsko-japońska: armia japońska zdobyła Nankin, który stał się stolicą marionetkowego państwa chińskiego. Wojska dokonały masakry ludności cywilnej, w ciągu trzech miesięcy zamordowano ponad 300 tys. osób.
- 15 grudnia – hiszpańska wojna domowa: rozpoczęła się bitwa o Teruel.
- 21 grudnia – w amerykańskich kinach można było obejrzeć film animowany pełnometrażowy produkcji wytwórni Walta Disneya pod tytułem Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków.
- 22 grudnia – otwarto Tunel Lincolna łączący nowojorski Manhattan z New Jersey.
- 25 grudnia – w wieku 70 lat, legendarny dyrygent Arturo Toscanini dyrygował Orkiestrą Symfoniczną NBC w koncercie radiowym. Był to pierwszy występ dyrygenta z tą orkiestrą, który zapoczątkował 17-letnie występy. W pierwszym koncercie Toskanini dyrygował utwory Vivaldiego, Mozarta, Brahmsa. Miliony osób wysłuchało tego koncertu radiowego łącznie z prezydentem Franklinem Delano Rooseveltem.
- 28 grudnia – Octavian Goga został premierem Rumunii.
- 29 grudnia – Irlandia przyjęła konstytucję; de facto państwo stało się republiką, choć oficjalnie dopiero w 1949.
Urodzili się[edytuj]
- 1 stycznia
- Adam Wiśniewski-Snerg, polski pisarz science fiction (zm. 1995)
- Mirosława Lombardo, polska aktorka
- Janusz Michałowski, polski aktor
- 2 stycznia – Martin Lauer, niemiecki lekkoatleta
- 3 stycznia
- Tania Aszot-Harutunian, irańska pianistka
- Gernot Böhme, niemiecki filozof
- Zygmunt Konieczny, polski kompozytor muzyki teatralnej i muzyki filmowej
- Glen A. Larson, amerykański scenarzysta i producent filmowy (zm. 2014)
- Jerzy Mikułowski Pomorski, polski socjolog i nauczyciel akademicki
- Andrzej Ramlau, polski operator filmowy
- 4 stycznia
- Dyan Cannon, amerykańska aktorka, reżyser, scenarzystka, montażystka i producent filmowy
- Mariusz Walter, polski reporter i reżyser
- 6 stycznia
- Luigi Arienti, włoski kolarz
- Paolo Conte, włoski kompozytor i śpiewający autor
- 7 stycznia – Anna Borowiec, polska aktorka
- 8 stycznia – Shirley Bassey, brytyjska piosenkarka
- 10 stycznia – Natalia Piekarska-Poneta, polska poetka
- 11 stycznia:
- Henryk Boukołowski, polski aktor i reżyser
- Francis Palmade, francuski sędzia rugby
- 12 stycznia
- Marie Dubois, francuska aktorka (zm. 2014)
- Shirley Eaton, brytyjska aktorka
- 13 stycznia
- George Reisman, ekonomista amerykański
- Eulogiusz (Smirnow), rosyjski duchowny prawosławny
- 14 stycznia – Marian Janowski, polski burmistrz, działacz społeczny i samorządowy
- 15 stycznia
- Margaret O’Brien, amerykańska aktorka dziecięca
- Zofia Gładyszewska, polska aktorka filmowa i dubbingowa
- 16 stycznia
- Francis George, amerykański duchowny katolicki, kardynał (zm. 2015)
- Marceli Klimkowski, polski psycholog
- 18 stycznia
- Yukio Endō (jap. 遠藤 幸雄), japoński gimnastyk (zm. 2009)
- John Hume, północnoirlandzki polityk, laureat pokojowej Nagrody Nobla
- Dieter Lindner, niemiecki lekkoatleta
- David Mech, amerykański biolog
- 19 stycznia – Zbigniew Jóźwik, doktor nauk, przyrodnik, artysta grafik, bibliofil i polarnik z Lublina
- 20 stycznia
- Bailey Howell, amerykański koszykarz
- Jarosława Jóźwiakowska, polska siatkarka i lekkoatletka
- Albert-Marie de Monléon, francuski duchowny katolicki
- 21 stycznia
- Zbigniew Bargielski, polski kompozytor
- Christian de Chalonge, francuski reżyser i scenarzysta
- 22 stycznia – Al Kasha, amerykański kompozytor
- 25 stycznia
- Jerzy Kostro, polski szachista
- Marek Starowieyski, polski duchowny katolicki
- 27 stycznia
- Youhanna Golta, egipski duchowny katolicki
- David Yallop, brytyjski pisarz
- 28 stycznia – Jerzy Jóźwiak, polski polityk
- 29 stycznia – Arnold Belgardt, rosyjski kolarz
- 30 stycznia
- Vanessa Redgrave, brytyjska aktorka, zdobywczyni Oscara
- Boris Spasski (ros. Борис Васильевич Спасский), rosyjski szachista
- 31 stycznia
- Philip Glass, amerykański kompozytor
- Suzanne Pleshette, amerykańska aktorka (zm. 2008)
- 1 lutego
- Audrys Bačkis, litewski duchowny katolicki, kardynał
- Don Everly, amerykański śpiewak rock and rolla
- 2 lutego
- Leszek Arent, polski koszykarz, trener (zm. 2016)
- Eric Arturo del Valle, polityk panamski (zm. 2015)
- Carl R. Hagen, amerykański fizyk teoretyczny pochodzenia norweskiego
- 3 lutego
- Jacques Barrot, francuski polityk (zm. 2014)
- Mirosław Dakowski, polski fizyk
- 4 lutego
- Galina Jermołajewa, rosyjska kolarka
- Piergiuseppe Vacchelli, włoski duchowny katolicki
- 5 lutego
- Rolf Bock, niemiecki trener piłkarski
- Gaston Roelants, belgijski lekkoatleta, długodystansowiec
- 6 lutego – Wiesław Ochman, polski śpiewak operowy
- 8 lutego – Bronisław Łagowski, polski filozof, eseista i publicysta
- 9 lutego – Józef Smaga, polski rusycysta, nauczyciel akademicki
- 10 lutego – Roberta Flack, wokalistka amerykańska śpiewająca jazz, soul i folk
- 11 lutego
- Maciej Kossowski, polski piosenkarz i kompozytor muzyki
- Maryse Condé, karaibska pisarka
- 12 lutego – Charles Dumas, amerykański lekkoatleta (zm. 2004)
- 13 lutego
- Anna Malewicz-Madey, polska śpiewaczka operowa
- Sigmund Jähn, niemiecki kosmonauta
- 14 lutego
- Carlos Campos, chilijski piłkarz
- John MacGregor, brytyjski polityk
- Márta Rudas, węgierska lekkoatletka, oszczepniczka
- 15 lutego
- Raymundo Damasceno Assis, brazylijski duchowny katolicki, kardynał
- Henryk Pająk, polski pisarz
- 16 lutego
- Paul Bailey, brytyjski pisarz
- Bohdan Gonsior, polski szpadzista
- 17 lutego
- Bolesław Faron, polski historyk
- Wanda Koczeska, polska aktorka (zm. 2008)
- Willi Koslowski, niemiecki piłkarz
- 18 lutego – Damir Jadgarow, radziecki i uzbecki polityk
- 19 lutego – Krzysztof Karasek, polski poeta
- 20 lutego
- Robert Huber, niemiecki biochemik, laureat Nagrody Nobla
- Karol Tarnowski, polski filozof
- Nancy Wilson, amerykańska wokalistka
- 21 lutego
- Ron Clarke, australijski lekkoatleta (zm. 2015)
- Harald V Norweski, król Norwegii
- Marek Wawrzkiewicz, polski poeta, dziennikarz i tłumacz
- 22 lutego
- Edward Leja, polski fizyk (zm. 2009)
- Kazimierz Olesiak, polski polityk
- 25 lutego – Tom Courtenay, angielski aktor
- 27 lutego
- Barbara Babcock, amerykańska aktorka
- Ricardo Estarriol, hiszpański dziennikarz
- Mirosław Zbigniew Wojalski, polski krajoznawca, autor kilkunastu książek o dziejach i zabytkach Łodzi
- 2 marca
- Abd al-Aziz Buteflika, polityk algierski, prezydent Algierii
- Katarzyna Piskorska, polska artystka rzeźbiarka i medalierka (zm. 2010)
- 4 marca – Jurij Sienkiewicz, radziecki lekarz pochodzenia polskiego, naukowiec i podróżnik, prezenter telewizyjny, autor książek (zm. 2003)
- 6 marca – Walentina Tierieszkowa, radziecka kosmonautka
- 8 marca
- Juvénal Habyarimana, rwandyjski polityk i wojskowy (zm. 1994)
- Zofia Helman, polska muzykolog
- 9 marca – Ryszard Cieślak, polski aktor (zm. 1990)
- 10 marca – Bernadetta Matuszczak, polska kompozytorka
- 11 marca
- Lorne Loomer, kanadyjski wioślarz
- Aleksandra Zabielina, rosyjska florecistka
- 14 marca – Gerhart Lippert, niemiecki aktor
- 15 marca – Andrzej Zawiślak, polski polityk (zm. 2015)
- 16 marca
- William Lester Armstrong, amerykański polityk (zm. 2016)
- Salvatore Di Cristina włoski duchowny katolicki, arcybiskup Monreale
- Attilio Nicora, włoski duchowny katolicki, kardynał
- 18 marca
- Rudi Altig, niemiecki kolarz (zm. 2016)
- Laurens Jan Brinkhorst, holenderski polityk
- 19 marca
- Elżbieta Dzikowska, polska historyk, sinolog, podróżniczka i reżyser
- Egon Krenz, niemiecki działacz państwowy
- 20 marca
- Krzysztof Kowalewski, polski aktor
- Lois Lowry, amerykański pisarka
- Jerry Reed, amerykański gitarzysta i aktor (zm. 2008)
- Helmut Recknagel, niemiecki skoczek narciarski
- 22 marca
- Angelo Badalamenti, amerykański kompozytor
- Winfried Böhm, niemiecki pedagog i filozof
- Armin Hary, zachodnioniemiecki lekkoatleta
- 23 marca – Robert Gallo, amerykański lekarz
- 24 marca – Merkur Bozgo, albański aktor
- 26 marca
- Wayne Embry, amerykański koszykarz
- Roger Gries, amerykański duchowny katolicki
- Ahmad Kuraj, polityk palestyński
- 28 marca – Józef Beker, polski kolarz
- 30 marca
- Warren Beatty, amerykański aktor i reżyser
- Stanley Wojcicki, amerykański fizyk polskiego pochodzenia
- 31 marca – Herbert Ninaus, piłkarz austriacki (zm. 2015)
- 1 kwietnia – Mohammad Hamid Ansari, indyjski naukowiec, dyplomata, polityk
- 2 kwietnia
- Frank Covelli, amerykański lekkoatleta
- Paul E. Kanjorski, amerykański polityk pochodzenia polskiego
- 3 kwietnia
- Maciej Wierzyński, polski dziennikarz telewizyjny
- Aleksandra Zawieruszanka, polska aktorka
- 4 kwietnia – Lajos Portisch, węgierski szachista
- 5 kwietnia
- Colin Powell, generał, pierwszy czarnoskóry szef amerykańskiej dyplomacji
- Elżbieta Kępińska, polska aktorka
- Andrzej Schinzel, polski matematyk
- 6 kwietnia
- Karsten Friedrich Hoppenstedt, niemiecki polityk
- Billy Dee Williams, amerykański aktor i scenarzysta
- 9 kwietnia – Marek Walczewski, polski aktor (zm. 2009)
- 10 kwietnia – Bella Achmadulina, rosyjska poetka (zm. 2010)
- 11 kwietnia – Jill Gascoine, brytyjska aktorka, pisarka
- 12 kwietnia – Igor Wołk, rosyjski kosmonauta i pilot-oblatywacz
- 13 kwietnia – Ryszard Stachowski, polski psycholog
- 15 kwietnia – Hussein el-Husseini, libański polityk
- 17 kwietnia – Ferdinand Piëch, austriacki przemysłowiec
- 18 kwietnia
- Joaquim Carvalho, portugalski piłkarz, bramkarz
- Jan Kaplický, czeski architekt (zm. 2009)
- 19 kwietnia
- Joseph Estrada, polityk i aktor filipiński
- Florian Pełka, polski jezuita
- Branimir Šćepanović, serbski pisarz
- Klaus Thunemann, niemiecki fagocista, pedagog
- 20 kwietnia
- Krystyna Rodowska, polska poetka, tłumaczka literatury pięknej, krytyk literacki
- George Takei, amerykański aktor
- 21 kwietnia – Józef Poklewski, polski historyk
- 22 kwietnia – Jack Nicholson, amerykański aktor
- 23 kwietnia – Franco Gallo, włoski prawnik, polityk
- 26 kwietnia
- Jean-Pierre Beltoise, francuski motocyklista i kierowca rajdowy (zm. 2015)
- Jan Pietrzak, polski satyryk, aktor i piosenkarz
- 27 kwietnia – Sandy Dennis, amerykańska aktorka filmowa i teatralna, nagrodzona Oscarem (zm. 1992)
- 28 kwietnia
- Saddam Husajn (arab. صدام حسين عبد المجيد التكريتي), iracki polityk, były dyktator (stracony w 2006)
- Giacomo Rizzolatti, włoski neurofizjolog
- 29 kwietnia – Lluís Martínez Sistach, hiszpański duchowny katolicki, arcybiskup Barcelony, kardynał
- 3 maja – Hans Cieslarczyk, niemiecki piłkarz
- 4 maja
- Ron Carter, amerykański kontrabasista jazzowy
- Krzysztof Kalczyński, polski aktor
- 5 maja – Trần Đức Lương, wietnamski polityk, prezydent
- 6 maja – Rubin Carter, czarnoskóry bokser wagi średniej, oskarżony o potrójne morderstwo i skazany na karę dożywocia podczas kontrowersyjnego procesu w 1967 roku (zm. 2014)
- 8 maja
- Jerzy Hołowiecki, polski lekarz
- Thomas Pynchon, amerykański pisarz
- Hanna Rek, polska piosenkarka
- Štefan Závacký, słowacki taternik, przewodnik tatrzański i ratownik górski
- 9 maja – Rafael Moneo, hiszpański architekt
- 10 maja – Tamara Press, lekkoatletka radziecka
- 11 maja
- Dieter Grimm, niemiecki prawnik
- Ewa Wawrzoń, polska aktorka
- Zygmunt Zgraja, polski wirtuoz harmonijki ustnej
- 12 maja
- George Carlin, amerykański komik, aktor i laureat nagrody Grammy (zm. 2008)
- Susan Hampshire, brytyjska aktorka
- 13 maja
- Zohra Lampert, amerykańska aktorka
- Antonio Rada, piłkarz kolumbijski (zm. 2014)
- Roger Zelazny, amerykański pisarz (zm. 1995)
- 14 maja – Vic Flick, brytyjski gitarzysta
- 15 maja
- Madeleine Albright, amerykańska dyplomatka, sprawowała funkcję 64. amerykańskiego sekretarza stanu
- Manuel Astorga, piłkarz chilijski
- Trini Lopez, amerykańsko-meksykański piosenkarz i gitarzysta
- 16 maja
- Yvonne Craig, amerykańska aktorka i tancerka (zm. 2015)
- Antonio Rattín, piłkarz argentyński
- 18 maja
- Brooks Robinson, amerykański beseballista
- Jacques Santer, polityk luksemburski, przewodniczący Komisji Europejskiej
- Barbara Wachowicz, polska pisarka
- 19 maja
- Zygmunt Bielawski, polski aktor, dyrektor teatru (zm. 2006)
- Vittorio Prodi, włoski fizyk, polityk
- 22 maja – Hubert Orłowski, polski germanista
- 24 maja
- Janusz Małłek, polski historyk
- Archie Shepp, afroamerykański muzyk
- 26 maja – Livio Trapè, włoski kolarz
- 27 maja – Andriej Bitow, rosyjski pisarz
- 29 maja
- Alois Kothgasser, austriacki duchowny katolicki
- Irmin Schmidt, niemiecki muzyk i kompozytor
- Alwin Schockemöhle, niemiecki jeździec
- 30 maja – Walter Hurley, amerykański duchowny katolicki
- 31 maja – Robin Ramsay, australijski aktor
- 1 czerwca – Morgan Freeman, amerykański aktor, reżyser, zdobywca Oscara
- 2 czerwca
- Rosalyn Higgins, niemiecka prawniczka
- Sally Kellerman, amerykańska aktorka
- 3 czerwca
- Bogusław Fornalczyk, polski kolarz
- Jean-Pierre Jaussaud, francuski kierowca wyścigowy
- Robert Joseph Shaheen, amerykański duchowny katolicki
- 5 czerwca – Hélène Cixous, francuska filozof, pisarka, feministka
- 7 czerwca – Zdzisław Kudła, polski reżyser, scenarzysta, scenograf, twórca filmów animowanych
- 10 czerwca – Luciana Paluzzi, włoska aktorka
- 11 czerwca
- David Mumford, amerykański matematyk
- Rino Marchesi, włoski piłkarz
- Robin Warren, australijski lekarz i naukowiec, laureat Nagrody Nobla
- 12 czerwca
- Joël de Rosnay, francuski biolog molekularny, informatyk, pisarz
- Antoni Grabowski, polski rzeźbiarz, pedagog
- 13 czerwca – Erich Ribbeck, niemiecki piłkarz
- 14 czerwca – Jørgen Leth, duński reżyser
- 15 czerwca
- Curtis Cokes, amerykański bokser
- Félix del Blanco Prieto, hiszpański duchowny kstolicki, arcybiskup, nuncjusz apostolski
- Anna Hazare, indyjski działacz społeczny
- Waylon Jennings, amerykański piosenkarz muzyki country i gitarzysta (zm. 2002)
- 16 czerwca – Symeon II, ostatni car Bułgarii
- 17 czerwca – Arthur Schmidt, amerykański montażysta filmowy
- 18 czerwca
- Del Harris, amerykański trener koszykówki
- Jay Rockefeller, amerykański polityk
- Witalij Żołobow, radziecki pułkownik-inżynier, kosmonauta
- 19 czerwca
- Ernesto Contreras, argentyński kolarz
- André Glucksmann, francuski pisarz i filozof żydowskiego pochodzenia (zm. 2015)
- 23 czerwca
- Martti Ahtisaari, fiński polityk, dyplomata ONZ, prezydent Finlandii, laureat Nagrody Nobla
- Elza Soares, brazylijska piosenkarka
- 24 czerwca – Anita Desai, indyjska pisarka
- 25 czerwca
- Nawwaf al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah, szejk Kuwejtu, następca tronu
- Ben Fayot, luksemburski polityk
- Stanisław Majorek, polski trener piłki ręcznej
- Keizō Obuchi (jap. 小渕 恵三), japoński polityk, premier Japonii (zm. 2000)
- Gerald Wiesner, kanadyjski duchowny katolicki
- Baron Wolman, amerykański fotograf
- 26 czerwca
- Marian Banasiewicz, polski rzeźbiarz
- Robert C. Richardson, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2013)
- 28 czerwca
- Romano Sgheiz, włoski wioślarz
- Jeorjos Zaimis, grecki żeglarz sportowy
- 30 czerwca
- Giovanni Battista Morandini, włoski duchowny katolicki
- Hiltrud Kier, austriacka historyk
- 1 lipca – Krzysztof Rau, polski reżyser
- 3 lipca – Tom Stoppard, brytyjski dramaturg i scenarzysta
- 4 lipca
- Richard Rhodes, amerykański historyk, dziennikarz i publicysta
- Sonja Haraldsen, żona króla Norwegii Haralda V, królowa Norwegii
- Bogdan Wojtuś, polski biskup katolicki
- 6 lipca
- Władimir Aszkenazy (ros. Владимир Давидович Ашкенази), rosyjski pianista i dyrygent
- Ned Beatty, amerykański aktor
- 7 lipca
- Tung Chee Hwa, szef władz wykonawczych Specjalnego Regionu Administracyjnego ChRL (Hongkong)
- Héctor González, piłkarz kolumbijski
- 9 lipca – David Hockney, angielski malarz, rysownik, grafik, fotograf oraz scenograf
- 11 lipca – Bai Xianyong, chiński pisarz
- 12 lipca
- Bill Cosby, amerykański aktor
- Lionel Jospin, francuski polityk socjalistyczny, premier Francji
- Fritz Kehl, szwajcarski piłkarz
- 14 lipca
- Teresa Lipowska, polska aktorka
- Yoshirō Mori, japoński polityk, premier Japonii
- 17 lipca – Stanisław Tym, polski aktor, satyryk, reżyser
- 18 lipca
- Jacek Fedorowicz, polski aktor i satyryk
- Roald Hoffmann, chemik amerykański, pochodzenia polsko-żydowskiego, laureat Nagrody Nobla
- Hunter S. Thompson, amerykański autor książek i dziennikarz (zm. 2005)
- 20 lipca
- Czesław Deptuła, polski historyk
- Ken Ogata, japoński aktor (zm. 2008)
- 21 lipca – Zygmunt Andrzej Heinrich, polski taternik, himalaista (zm. 1989)
- 22 lipca – Karol Daniel Kadłubiec, polski etnograf i historyk sztuki
- 24 lipca – George Young, amerykański lekkoatleta, długodystansowiec
- 25 lipca
- Krystyna Loska, polska spikerka i prezenterka telewizyjna
- Colin Renfrew, brytyjski archeolog
- 27 lipca
- Anna Dawson, brytyjska aktorka komediowa
- Don Galloway, amerykański aktor (zm. 2009)
- 28 lipca – Francis Veber, francuski reżyser
- 29 lipca – Daniel McFadden, ekonomista amerykański, laureat Nagrody Nobla
- 31 lipca
- Olof Johansson, szwedzki polityk
- Edyta Piecha, piosenkarka rosyjska
- 2 sierpnia
- Garth Hudson, kanadyjski muzyk, pianista i saksofonista
- Jacob Oudkerk, holenderski kolarz
- 3 sierpnia
- Steven Berkoff, brytyjski aktor
- Andrés Gimeno, tenisista hiszpański
- Małgorzata Prażmowska, polska aktorka
- 4 sierpnia – John Tormey, amerykański aktor
- 5 sierpnia
- Gordon Johncock, amerykański kierowca wyścigowy
- Manuel Pinto da Costa, polityk Wysp Świętego Tomasza i Książęca
- 6 sierpnia – Charlie Haden, amerykański kontrabasista (zm. 2014)
- 8 sierpnia – Dustin Hoffman, amerykański aktor filmowy
- 9 sierpnia – Irena Kownas, polska aktorka
- 11 sierpnia – Dieter Kemper, niemiecki kolarz
- 14 sierpnia – Renzo Piano, włoski architekt, laureat Nagrody Pritzkera
- 15 sierpnia
- Edward Frankowski, polski duchowny katolicki
- Boungnang Vorachith, laotański polityk
- 16 sierpnia – Lorraine Gary, brytyjska aktorka
- 17 sierpnia
- Andrzej Czechowicz, polski agent
- Paul Walsh, amerykański duchowny katolicki (zm. 2014)
- 18 sierpnia – Edward Stachura, polski poeta (zm. 1979)
- 20 sierpnia – Andriej Konczałowski, rosyjski reżyser i scenarzysta
- 21 sierpnia
- Donald Dewar, szkocki polityk (zm. 2000)
- Robert Stone, amerykański pisarz (zm. 2015)
- 22 sierpnia – Francesco Musso, włoski bokser
- 23 sierpnia – Ewa Thompson, polsko-amerykańska literaturoznawczyni
- 26 sierpnia – Stanisław Mossakowski, polski historyk sztuki
- 27 sierpnia
- Iwaniczka Georgiewa, bułgarska historyk, etnolog
- Tommy Sands, amerykański aktor, piosenkarz
- Jay Silvester, amerykański lekkoatleta, dyskobol
- 28 sierpnia – Tony Marchant, australijski kolarz
- 30 sierpnia
- Domenico De Lillo, włoski kolarz
- Bruce McLaren, nowozelandzki inżynier, kierowca wyścigowy (zm. 1970)
- 2 września
- Willi Giesemann, niemiecki piłkarz
- Monika Taubitz, pochodząca ze Śląska niemiecka poetka i pisarka
- Peter Ueberroth, amerykański działacz sportowy
- 4 września – Dawn Fraser, australijska pływaczka
- 5 września
- William Devane, amerykański aktor
- Antonio Valentín Angelillo, argentyński piłkarz
- 6 września
- Jerzy Bińczycki, polski aktor (zm. 1998)
- Janusz Kurczab, polski szermierz, taternik i alpinista (zm. 2015)
- 7 września
- Erwin Josef Ender, niemiecki arcybiskup, nuncjusz apostolski w Niemczech
- Oleg Łobow, rosyjski polityk
- Edward Rogala, polski generał
- 10 września:
- Jared Diamond, amerykański biolog
- Refa’el Ederi, izraelski polityk
- 11 września:
- Robert Crippen, amerykański astronauta
- Iosif Kobzon, rosyjski piosenkarz i pedagog
- Paola Ruffo di Calabria, królowa Belgii
- Tomas Venclova, litewski poeta, eseista, publicysta, badacz i tłumacz literatury pięknej
- 13 września
- Don Bluth, amerykański reżyser
- Gene Guarilia, amerykański koszykarz
- 15 września
- Robert Emerson Lucas, ekonomista amerykański, laureat Nagrody Nobla
- Józef Puglisi, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1993)
- Wiktor Romanow, rosyjski kolarz
- Fernando de la Rúa, argentyński polityk, prezydent Argentyny
- 17 września
- Orlando Cepeda, portorykański baseballista
- Urszula Mazurek, polska harfistka
- 18 września
- Frank Tracy Griswold, amerykański duchowny anglikański, biskup Chicago i prymas Kościoła Episkopalnego w Stanach Zjednoczonych
- George Martin, hiszpański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy
- 20 września – Stefan Siczek, polski biskup katolicki (zm. 2012)
- 22 września – Marian Gołębiewski, polski arcybiskup katolicki
- 25 września – Kyösti Toivonen, fiński polityk
- 28 września – Heinz Hornig, niemiecki piłkarz
- 29 września – Antonio Bailetti, włoski kolarz
- 30 września
- Jurek Becker, niemiecki pisarz (zm. 1997)
- Gary Hocking, rodezyjczyk kierowca motocyklowy i wyścigowy (zm. 1962)
- Wałentyn Sylwestrow, ukraiński kompozytor
- 1 października
- Peter Stein, niemiecki reżyser
- Ryszard Szafirski, polski wspinacz, alpinista i ratownik górski
- 2 października
- Krystyna Mrugalska, polska pedagog i działaczka społeczna
- Daniel Francis Walsh, amerykański duchowny katolicki
- 4 października
- Jackie Collins, brytyjska pisarka (zm. 2015)
- Wojciech Łazarek, polski trener piłkarski
- Urszula Trawińska-Moroz, polska śpiewaczka operowa (sopran)
- Franz Vranitzky, austriacki ekonomista i polityk
- 5 października – Ollan Cassell, amerykański lekkoatleta
- 6 października – Mario Capecchi, amerykański genetyk pochodzenia włoskiego, laureat Nagrody Nobla
- 7 października – Maria Szyszkowska, filozof, polska działaczka polityczna
- 9 października – Jerzy Maria Nowak,polski dyplomata
- 10 października – Henry Mansell, amerykański duchowny katolicki
- 11 października
- Bobby Charlton, angielski piłkarz
- Ron Leibman, amerykański aktor
- 13 października
- Sami Frey, francuski komik i aktor
- Jan Jagielski, polski działacz społeczny
- 14 października – Bandzragczijn Dzunduj, mongolski biegacz narciarski, olimpijczyk
- 15 października
- Marek Kępiński, polski aktor
- Tatjana Tałyszewa, rosyjska lekkoatletka
- 16 października – Alicja Boniuszko, polska tancerka
- 17 października – Muho Asllani, albański polityk
- 19 października – Teresa Ciepły, polska lekkoatletka, trzykrotna medalistka olimpijska, rekordzistka świata i Europy (zm. 2006)
- 20 października – Wanda Jackson, amerykańska piosenkarka
- 21 października – Joseph Latino, amerykański duchowny katolicki
- 22 października – Stanisław Waszczyński, polski duchowny katolicki
- 23 października – Jean-Pierre Cot, francuski polityk
- 25 października
- Jozef Jankech, słowacki trener piłkarski
- Sylwester Kaczyński, polski bokser
- 28 października
- Graham Bond, angielski muzyk, saksofonista, organista i wokalista, prekursor jazz-rocka (zm. 1974)
- Lenny Wilkens, amerykański koszykarz
- 29 października
- Bierta Kołokolcewa, rosyjka łyżwiarka szybka
- Alan Peacock, angielski piłkarz
- 30 października
- John Dunne, amerykański duchowny katolicki
- Claude Lelouch, francuski reżyser
- 2 listopada – Barbara Borys-Damięcka, polska reżyser teatralna i telewizyjna
- 3 listopada – Konstantyn Ciciszwili, polski scenarzysta, reżyser teatralny i filmowy pochodzenia żydowsko-gruzińskiego
- 5 listopada – Harris Yulin, amerykański aktor
- 6 listopada
- Wadim Bakatin, rosyjski polityk, szef KGB
- Joe Warfield, amerykański aktor i reżyser teatralny
- 8 listopada
- Peter Brabrook, angielski piłkarz
- Jan Kociniak, polski aktor (zm. 2007)
- 9 listopada – Maciej Prus, polski reżyser i aktor teatralny
- 11 listopada – German (Timofiejew), rosyjski duchowny katolicki
- 12 listopada – Richard Truly, amerykański astronauta
- 13 listopada
- Adam Holender, polski operator filmowy
- Stanisław Oślizło, polski piłkarz
- 15 listopada
- Carl Bertelsen, piłkarz duński
- Yaphet Kotto, amerykański aktor
- 16 listopada – Krystyna Starczewska, polska polonistka, filozof, etyk i pedagog
- 21 listopada
- Bernard Bot, holenderski polityk
- Marlo Thomas, amerykańska aktorka
- 22 listopada
- Edward Hulewicz, polski piosenkarz
- Nikołaj Kapustin, ukraiński kompozytor i pianista
- 23 listopada
- Karl Mildenberger, niemiecki bokser
- Karol Modzelewski, polski historyk, działacz polityczny
- 26 listopada
- Boris Jegorow (ros. Борис Борисович Егоров), kosmonauta radziecki (zm. 1994)
- Léo Lacroix, francuski narciarz
- Andrzej Zieliński, polski polityk, minister kultury
- 28 listopada – Stanisław Mańkowski, polski inżynier
- 30 listopada
- Jesús del Muro, meksykański piłkarz
- Frank Ifield, brytyjski piosenkarz
- Ridley Scott, brytyjski reżyser
- Dragoslav Šekularac, serbski piłkarz, trener
- 1 grudnia
- Saeeduzzaman Siddiqui, pakistański prawnik
- Vaira Vīķe-Freiberga, łotewska polityk, prezydent Łotwy
- 2 grudnia – Brian Lumley, pisarz angielski
- 4 grudnia
- Lois Jackman, australijska lekkoatletka
- William Lombardy, amerykański szachista
- Donnelly Rhodes, kanadyjski aktor
- 5 grudnia – Guy Thomazeau, francuski duchowny katolicki
- 7 grudnia
- Thad Cochran, amerykański polityk
- Kenneth Colley, brytyjski aktor
- Paweł Trybalski, polski malarz
- 10 grudnia – Karel von Schwarzenberg, działacz ruchu obrony praw człowieka, minister spraw zagranicznych Czech
- 12 grudnia
- Michael Jeffery, australijski działacz państwowy
- Joop van Oosterom, holenderski szachista
- 15 grudnia – Roman Lentner, polski piłkarz
- 18 grudnia – Janusz Onyszkiewicz, polski polityk, matematyk, alpinista i speleolog, minister obrony narodowej w latach 1997–2000
- 19 grudnia
- Barry Mazur, amerykański matematyk
- Albert Moses, brytyjski aktor, reżyser i producent telewizyjny
- 21 grudnia
- Jane Fonda, amerykańska aktorka
- Dawid Lewi, izraelski polityk
- 22 grudnia – Giuseppe Nazzaro, włoski arcybiskup, Kustosz Ziemi Świętej, wikariusz apostolski Aleppo (zm. 2015)
- 23 grudnia
- Maja Komorowska, polska aktorka
- Timothy McDonnell, amerykański duchowny katolicki
- 24 grudnia
- Hansruedi Führer, piłkarz szwajcarski
- Kazimierz Górny (biskup), polski biskup katolicki
- 25 grudnia – Maung Aye, birmański wojskowy i polityk
- 26 grudnia
- John Horton Conway, angielski matematyk
- Gnassingbé Eyadéma, polityk Togo, prezydent tego państwa (zm. 2005)
- Teresa Kubiak, polska śpiewaczka
- 28 grudnia – Ratan Tata, indyjski biznesmen, prezes Tata Motors
- 29 grudnia
- Maumun ̓Abdul Gajum, maledwiski polityk, prezydent Malediwów
- Anna Jekiełek, polska scenografka, kostiumografka, dekoratorka wnętrz
- 30 grudnia – Gordon Banks, angielski piłkarz
- 31 grudnia
- Awram Herszko, izraelski biolog, laureat Nagrody Nobla
- Anthony Hopkins, brytyjski aktor
Zmarli[edytuj]
- 6 stycznia – Andrzej Bessette, kanadyjski zakonnik ze Zgromadzenia Świętego Krzyża, święty katolicki (ur. 1845)
- 12 stycznia – Wiktoria Valverde González, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1888)
- 18 stycznia:
- Jakub Hilary Barbal Cosan, hiszpański lasalianin, męczennik, święty katolicki (ur. 1898)
- Honorata Leszczyńska, polska aktorka teatralna (ur. 1864)
- 28 stycznia – Maria Luiza Montesinos Orduña, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1901)
- 5 lutego – Lou Andreas-Salomé (ros. Луиза Густавовна Саломе), rosyjska arystokratka, pisarka i psychoanalityczka (ur. 1861)
- 7 lutego – Elihu Root, amerykański prawnik i polityk, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1845)
- 11 lutego – Piotr Maldonado Lucero, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (ur. 1882)
- 14 lutego – Wincenty Vilar David, hiszpański inżynier, działacz społeczny, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1889)
- 15 lutego – Vincenzo Lancia, włoski konstruktor i producent samochodów (ur. 1881)
- 12 marca:
- Antonina Leśniewska, polska farmaceutka (ur. 1866)
- Charles-Marie Widor, francuski organista, kompozytor i nauczyciel akademicki (ur. 1844)
- 15 marca – H. P. Lovecraft, amerykański pisarz (ur. 1890)
- 17 marca – Austen Chamberlain, polityk brytyjski, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1863)
- 29 marca – Karol Szymanowski, polski kompozytor, pianista, pedagog i krytyk muzyczny (ur. 1882)
- 3 kwietnia – Maria Teresa Casini, włoska zakonnica, założycielka Oblatek Najświętszego Serca Jezusa, błogosławiona katolicka (ur. 1864)
- 13 kwietnia – Izabela Calduch Rovira, hiszpańska klaryska kapucynka, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1882)
- 19 kwietnia – Sigurd Agrell, szwedzki poeta, badacz run i innych znaków tajemnych, slawista (ur. 1881)
- 25 kwietnia – Michał Drzymała, chłop wielkopolski znany z oporu przeciwko niemieckiemu rugowaniu Polaków z ziemi (ur. 1857)
- 27 kwietnia – Antonio Gramsci, włoski działacz komunistyczny, teoretyk marksizmu, filozof (ur. 1891)
- 3 maja – Wacław Tokarz, polski historyk powstań narodowych i wojskowości, profesor UJ i UW (ur. 1873)
- 9 maja – Walter Mittelholzer, szwajcarski pionier lotnictwa, fotograf, podróżnik i pisarz (ur. 1894)
- 23 maja – John D. Rockefeller, amerykański przedsiębiorca (ur. 1839)
- 28 maja – Alfred Adler, austriacki psychiatra, psycholog i pedagog (ur. 1870)
- 2 czerwca – Louis Vierne, organista i kompozytor francuski (ur. 1870)
- 7 czerwca – Jean Harlow, amerykańska aktorka (ur. 1911)
- 10 czerwca – Robert Borden, polityk kanadyjski, premier Kanady (ur. 1854)
- 11 czerwca – Michaił Tuchaczewski (ros. Михаил Николаевич Тухачевский), dowódca radziecki (ur. 1893)
- 18 czerwca – Gaston Doumergue, francuski polityk, minister spraw zagranicznych, premier i prezydent Francji (ur. 1863)
- 19 czerwca – James Matthew Barrie, szkocki dramaturg i powieściopisarz (ur. 1860)
- 2 lipca – Amelia Earhart, amerykańska pilotka, dziennikarka i poetka (ur. 1897)
- 11 lipca – George Gershwin, kompozytor i pianista amerykański (ur. 1898)
- 15 lipca – Yngve Lindqvist, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (ur. 1897)
- 20 lipca – Guglielmo Marconi, włoski fizyk i inżynier, laureat Nagrody Nobla w 1909 roku (ur. 1874)
- 11 sierpnia – Edith Wharton, amerykańska pisarka (ur. 1862)
- 16 sierpnia – Carl August Kronlund, szwedzki curler (ur. 1865)
- 29 sierpnia – Otto Ludwig Hölder, niemiecki matematyk (ur. 1859)
- 2 września – baron Pierre de Coubertin, inicjator nowożytnych igrzysk olimpijskich (ur. 1863)
- 3 września – Emil Lindh, fiński żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1867)
- 6 września – Ruth Hale, brytyjska alpinistka (ur. 1900)
- 14 września – Tomáš Masaryk, pierwszy i najdłużej urzędujący prezydent Czechosłowacji (ur. 1850)
- 15 września – Olaf Finsen, farerski farmaceuta i polityk, brat Nielsa Ryberga Finsena (ur. 1859)
- 26 września – Bessie Smith, amerykańska pieśniarka bluesowa (ur. 1894)
- 29 września – Ray Ewry, amerykański lekkoatleta (ur. 1873)
- 13 października – József Déry, węgierski taternik, działacz turystyczny, turysta i sędzia (ur. 1865)
- 15 października – Eino Sandelin, fiński żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1864)
- 16 października – Jean de Brunhoff, francuski autor literatury dziecięcej i ilustrator (ur. 1899)
- 19 października – Ernest Rutherford, chemik i fizyk z Nowej Zelandii, laureat Nagrody Nobla (ur. 1871)
- 26 października – gen. Józef Dowbor-Muśnicki, dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji, dowódca powstania wielkopolskiego (ur. 1867)
- 29 października – Percy Almstedt, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1888)
- 9 listopada – Ramsay MacDonald, polityk brytyjski pochodzenia szkockiego, premier Wielkiej Brytanii (ur. 1866)
- 23 listopada – George Albert Boulenger, brytyjski zoolog pochodzenia belgijskiego (ur. 1858)
- 3 grudnia – Attila József, węgierski poeta (ur. 1905)
- 9 grudnia
- Nils Gustaf Dalén, szwedzki wynalazca, laureat Nagrody Nobla (ur. 1869)
- Andrzej Strug, właściwie Tadeusz Gałecki, polski pisarz, działacz PPS (ur. 1871)
- 20 grudnia – Erich Ludendorff, niemiecki generał (ur. 1865)
- 21 grudnia – Frank Billings Kellogg, polityk amerykański, dyplomata, sekretarz stanu (ur. 1856)
- 28 grudnia – Maurice Ravel, francuski kompozytor i pianista (ur. 1875)
- data dzienna nieznana:
- Andrij Babiuk, ukraiński dziennikarz, publicysta (ur. 1896)
- Mychajło Baran, ukraiński polityk (ur. 1884)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj]
- 17 maja – zakrycie Merkurego przez Wenus[1]
- 8 czerwca – całkowite zaćmienie Słońca, jedno z najdłuższych w XX wieku: 7m04s na Oceanie Spokojnym
Nagrody Nobla[edytuj]
- z fizyki – Clinton Davisson, George Thomson
- z chemii – Walter Haworth, Paul Karrer
- z medycyny – Albert von Szent-Gyorgyi
- z literatury – Roger Martin du Gard
- nagroda pokojowa – Robert Cecil of Chelwood
Święta ruchome[edytuj]
- Tłusty czwartek: 4 lutego
- Ostatki: 9 lutego
- Popielec: 10 lutego
- Niedziela Palmowa: 21 marca
- Wielki Czwartek: 25 marca
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 26 marca
- Wielki Piątek: 26 marca
- Wielka Sobota: 27 marca
- Wielkanoc: 28 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 29 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 6 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 16 maja
- Boże Ciało: 27 maja
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ Stanisław Robert Brzostkiewicz: Wenus – siostra Ziemi. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza księgarnia”, 1989, s. 124. ISBN 83-10-09257-1.
