13 Шорыкйол

13 Шорыкйол — григориан кечышот почеш идалыкын 13-шо кечыже. Идалык пытыме марте 352 (кужемдыме ийлаште 353) кече кодеш.

Пайрем-влак

• Россий савыктышын кечыже (Россий печать кече).
• Литвасе эрыкым аралыше-влакын кечышт.

Лӱмгече

• Католик-влакын: Иларий,Мунго.
• Христиан-влакын: Вусирис, Гавдентий, Гаий, Геласий, Досифей, Ириней, Мартина, Мелания, Михаил, Нема, Олимпиодор, Пётр, Саламин

Мо лийын

XIX курым марте

• 1703 ий - Моско олаште "Петербургские ведомости" газетын икымше номерже савыкталтын. Российын икымше газетыже лийын. Тиде событийлан 1992 ийыште Российыште Савыктышын кечыже пайремым пеҥгыдемденыт.

XIX курым

• 1813 ий - Александр I кугыжан вуйлатыме император сарзе войскаже Михаил Илларионович Кутузовын вуйлатымыж почеш НЕман эҥерым вонченыт. Европам НАполеонын армийже дечын эрыктымаш тӱҥалын.
• 1840 ий- Нью Йорк ола гычын американ флаг йымалне кайыше "Левингстон" пароход туткарыш логалын. Кугу пожарлан кӧра 140 еҥын ӱмыржо лугыч лийын.
• 1898 ий - француз возышо Эмиль Золя француз Правительствылан Дрейфусын пашаж шотышто вуйшиймашым колтен.

XX курым

• 1905 ий- Рига олаште пашазе-влакын пуламырлан кӧра шуко еҥым пуштыныт.
• 1915 ий - Италийысе Авецанно воктене мланде чытырнымаш лийын. 30 тӱжем утла ен колен.
• 1935 ий - Саарский областьыште референдум эртен. Тушто Германий деке ушнаш пунчалым пеҥгыдемденыт.
• 1945 ий - Совет Армий фашист Германий ваштареш Эрвел Прусский операцийым тӱҥалын.
• 1953 ий - СССРыште "Дело врачей" шотышто арестоватлымаш тӱҥалеш.
• 1970 ий - Нигерийыште граждан сар мучашлалтын.
• 1990 ий - Арменийысе БАку олаште пуламыр тӱҥалын.
• 1991 ий - Россий сарзе вий штурм дене Вильнюсысо телестудийым налеш. Литваште Эрыкым аралыше-влакын кечышт семын палемдалтеш.

XXI курым

• 2001 - Сальвадорышто мланде чытырнымаш лийын.
• 2007 ий - Моско оласе Донской монастырьыште генерал Каппельын капшым тойымо.
• 2010 ий - Гаитиште шучко мланде чытырнымаш лийын.

Тыгак ончо: Категорий:13 Шорыкйол Мо лийын

Кӧ шочын

XIX курым марте

• 1779 - Елизавета Павловна, руш императрица, Александр I пелашыже.

XIX курым

• 1827 - Николай Бекетов, химий динамикын, физический химийым негызлыше шанчыеҥ.
• 1807 - Алексей Дмитриевич Галахов, руш литературын историкше.
• 1859 - Морис Палеолог († 1944), француз дипломат, Октябрь революций годым Российыш француз посол лийын.
• 1864 - Вильгельм Вин, немецкий физик, 1911 ийыште Нобелевский премийын лауреатше.
• 1872 - Георгий Иванович Гурджиев, кавказ философ-мистик
• 1878 - Шульгин, Василий Витальевич, русский националист , публицист. Россий Империй Кугыжаныш Думын депутатше,монархист Ошо -влакын лидерже.
• 1883 - Васильев, Валериан Михайлович (Ӱпымарий), учёный-энциклопедист, филологий наука доктор (1961 колен).
• 1898 - Василий Васильевич Ванин, руш совет театр да кинон СССр калык артист.
• 1899 - Лев Владимирович Кулешов, советский кинорежиссёр, кинотеоретик

XX век

• 1903 - Загайнов, Василий Федорович, Совет Ушем Герой (1943 колен).
• 1918 - Столяров, Василий Степанович (Василий Юксерн), литератор да мер пашаеҥ, Марий АССР-ын калык писательже, МАССР Кугыжаныш премий лауреат, Йошкар-Олан почетан гражданинже (1998 колен).
• 1918 - Чегаев, Василий Федорович (Чалай Васлий), поэт (1979 колен).
• 1924 - Пауль Фейерабенд, американ философ шанчын методолгошо.
• 1927 - Ги Мумину- француз сӱретче, возышо.
• 1931 - Аркадий Вайнер, возышо
• 1937 - Ариадна Всеволодовна Шенгелая, совет грузийын киноактрисыже.
• 1954 - Алексей Глызин, руш эстраде мурызо.
• 1966 - Патрик Демпси, американ актёр, режиссёр.
• 1969 - Стивен Хендри Шотландийысе снукерист, тӱнямбал чемпион.
• 1977 - Орландо Блум, англичан актёр.

Тыгак ончо: Категорий:13 Шорыкйол Кӧ шочын

Кӧ колен

XX курым марте

• 1599 — Эдмунд Спенсер английысе Возрождений пагытын поэтше.
• 1869 — Павел Обухов, металлург, пушка проектым ыштен,Обуховский заводым негызлыше

XX курым

• 1904 — Василий Львович Величко, руш писатель, публицист, литератор.
• 1906 — Александр Степанович Попов, руш физик-изобретатель, "Радион ачаже"
• 1909 — Иван Забелин, руш историк, археолог.
• 1910 — Эндрю Джексон Дэвис, шинчанужшо, американ спиритизмым негызлен
• 1916 — Сергей Уточкин, руш воздухоплаваний шанчын пионерже.
• 1923 — Теодюль Рибо, француз академик , психолог.
• 1941 — Джеймс Джойс,Ирландийысе возышо.
• 1948 — Соломон Михайлович Михоэлс, кугыжаныш еврей театр вуйлатыше
• 1978 — Морис Карем, Бельгийысе поэт, 60 наре почеламут сборникын авторжо.
• 1982 — Марсель Камю, француз режиссер, сценарист.
• 1987 — Анатолий Васильевич Эфрос, театр режиссёр
• 1987 — Игорь Владимирович Ильинский, кино да театр актёр, СССР калык артист.
• 1988 — Цзян Цзинго, Тайвань калык еҥ

Тыгак ончо: Категорий:13 Шорыкйол Кӧ колен

Калык пале

Васлийын касше.

• Васлийын кастене кава шӱдыран саска емыж лыҥ лиеш.
• Васлийын йӱдым мардеж кечывалвел могырым пуа гын, идалык шокшо да вӱдыжго лиеш, касвел могырым — шӧр да кол шуко лиеш, эрвел могырым — олма лектышым вучыман.
• Тиде кечын лум лумеш да леве — кеҥеж ночко лиеш.
• Пушеҥгыште пӧрш шуко — мӱй тич лиеш.

	13 Шорыкйол Викиклатыште?