Румынія

Румынія
рум.: Romania

Сцяг Румыніі Герб Румыніі
Гімн: «Deșteaptă-te, române!»
Заснавана	5 лютага 1859
Дата незалежнасці	21 мая 1877 (ад Асманскай імперыі)
Афіцыйная мова	Румынская
Сталіца	Бухарэст
Найбуйнейшыя гарады	Бухарэст, Ясы, Цімішаара, Канстанца, Галац
Форма кіравання	Прэзідэнцка-парламенцкая рэспубліка
Прэзідэнт Прэм'ер-міністр Старшыня Сенату Старшыня Палаты Дэпутатаў	Клаўс Яханіс Віктар Понта Кэлін Папеску-Тэрычану Валерыу Згоня
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	83-я ў свеце 238.391 км² 3
Насельніцтва • Ацэнка (2014) • Перапіс (2011) • Шчыльнасць	19.942.642 чал. (58-я) 20.121.641 чал. 84,4 чал./км²  (118-я)
ВУП (ППЗ)   • Разам (2013)   • На душу насельніцтва	$372,017 млрд  (46-ы) $18.365  (61-ы)
ВУП (намінал)   • Разам (2013)   • На душу насельніцтва	$191,581 млрд  (51-ы) $9.607  (72-ы)
ІРЧП (2013)	0,785 (высокі) (54-ы)
Этнахаронім	Румыны
Валюта	Румынскі лей (RON)
Інтэрнэт-дамены	.ro, .eu
Код ISO	RO
Тэлефонны код	+40
Часавы пояс	+2

Румы́нія (рум.: România [romɨˈni.a]) — краіна, якая знаходзіцца ў паўночна-заходняй частцы Балканскага паўвострава ў паўднёва-ўсходняй Еўропе. Паводле дадзеных перапісу 2015 года насельніцтва Румыніі складае больш за 19 млн. жыхароў. Сталіца краіны, горад Бухарэст з насельніцтвам каля двух мільёнаў чалавек, з'яўляецца адным з найбуйнейшых гарадоў Еўропы паводле колькасці насельніцтва.

Румынія мае сухапутныя межы з Украінай на поўначы і ўсходзе, Малдовай на паўночным усходзе, Балгарыяй на поўдні, Сербіяй на паўднёвым захадзе і Венгрыяй на захадзе. На ўсходзе краіна абмываецца Чорным морам. Рака Дунай, другая па працягласці рака ў Еўропе, бярэ пачатак у Германіі і цячэ на паўднёвы ўсход 2857 км, праходзячы праз дзесяць краін да ўпадзення ў Дэльту Дуная ў Румыніі. Карпацкія горы і іх найвышэйшая кропка, гара Малдавяну высатой у 2544 м, перасякаюць краіну з поўначы на паўднёвы захад.

Сучасная Румынія ўзнікла ў межах старажытнарымскай правінцыі Дакіі і была сфармавана ў 1859 годзе праз асабістую унію дунайскіх княстваў Малдавіі і Валахіі. Новая дзяржава прыняла афіцыйную назву «Румынія» ў 1866 годзе і атрымала незалежнасць ад Асманскай імперыі ў 1877 годзе. У канцы Першай сусветнай вайны да суверэннага Каралеўства Румынія далучыліся Трансільванія, Букавіна і Бесарабія. У Другой сусветнай вайне Румынія ваявала на баку Нацысцкай Германіі да 1944 года, пасля чаго далучылася да Саюзнікаў і была акупаваная войскамі СССР. Пасля вайны краіна страціла тэрыторыі, а таксама стала сацыялістычнай дзяржавай і членам Варшаўскай дамовы. Пасля рэвалюцыі 1989 года Румынія пачала пераход да дэмакратычнага ладу і капіталістычнай рынкавай эканомікі.

Пасля хуткага эканамічнага росту ў пачатку 2000-х гадоў Румынія мае эканоміку, заснаваную пераважна на сферы паслуг, а таксама з'яўляецца вытворцам і экспарцёрам машын і электрычнай энергіі з удзелам такіх кампаній як «Dacia» і «OMV Petrom S.A.». Дзяржава з'яўляецца многіх міжнародных арганізацый, уключаючы Арганізацыю Аб'яднаных Нацый, НАТА (з 2004 года) і Еўрапейскага Саюза (з 2007 года). Значная большасць насельніцтва ідэнтыфікуе сябе як праваслаўныя хрысціяне і выкарыстоўвае румынскую мову. Маючы багатую культурную гісторыю, Румынія была домам уплывовых мастакоў, музыкаў, вынаходнікаў, спартсменаў, а таксама мае мноства турыстычных славутасцяў.

Этымалогія

Назва краіны паходзіць ад лац.: romanus — «рымскі».

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Румыніі

Дзяржаўны лад і палітыка

Асноўны артыкул: Дзяржаўны лад і палітыка Румыніі

Главой рэспублікі з'яўляецца прэзідэнт, вышэйшы заканадаўчы орган — двухпалатны Парламент.

Выканаўчая ўлада

Дзеючы прэзідэнт Румыніі Клаус Яханіс.

Асноўны артыкул: Прэзідэнт Румыніі

Заканадаўчая ўлада

Асноўны артыкул: Парламент Румыніі і Прэм'ер-міністр Румыніі

Дыяграмы, якія паказваюць партыйны склад сената і палаты дэпутатаў склікання 2012 года адпаведна. Каляровыя часткі адлюстроўваюць прапорцыі прадстаўніцтва партый. Адпаведнасць колеру пэўнай партыі паказана ў табліцы ўнізе.
Колер	Партыя	Месцаў у сенаце	Месцаў у палаце дэпутатаў
	Сацыял-дэмакратычная партыя	63	132
	Нацыянальная ліберальная партыя	53	113
	Альянс лібералаў і дэмакратаў	14	23
	Дэмакратычны альянс венграў у Румыніі	7	16
	Этнічныя меншасці	0	17
	Незалежныя	20	56

Знешняя палітыка

Асноўны артыкул: Знешняя палітыка Румыніі

Беларуска-румынскія адносіны

20 снежня 1991 Румынія прызнала незалежнасць Рэспублікі Беларусь і 14 лютага 1992 года былі ўсталяваныя дыпламатычныя адносіны паміж дзвюма краінамі. У 1992 годзе Румынія адкрыла пасольства ў Мінску. Яго кіраўніцтва забяспечваецца на ўзроўні часовага паверанага ў справах. У 1994 годзе Рэспубліка Беларусь адкрыла ў Бухарэсце генеральнае консульства, якое ў 1995 годзе было пераўтворана ў пасольства.

Адміністрацыйны падзел

Асноўны артыкул: Адміністрацыйны падзел Румыніі

Фізіка-геаграфічная характарыстыка

Геаграфічнае становішча

Сербія Венгрыя Славакія Балгарыя Польшча Украіна Малдова Украіна РУМЫНІЯ Чорнае мора р.Дунай БУХАРЭСТ Клуж-Напока Тымішаара Ясы Канстанца Краёва Брашоў Галац Плаешці Арадзя Брэіла Арад Пітэшць Сібіу Бакэў Тыргу-Мурэш Бакэў Джурджу Мангалія Тулча г.Малдавяну

Насельніцтва

Асноўны артыкул: Насельніцтва Румыніі

Гарады

Асноўны артыкул: Гарады Румыніі

Мовы

Асноўны артыкул: Румынская мова і Мовы Румыніі

Рэлігійны склад

Асноўны артыкул: Рэлігія ў Румыніі

Вядомыя асобы

• Нікалае Чаўшэску
• Джорджэ Энеску
• Міхай Эмінеску

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (Т. 13).