Швейцария Конфедерациясе
|
|||||
Швейцария милли һимны | |||||
Рәсми телләр | Alman tele[1], Итальян теле[1] һәм француз теле[1] | ||||
Башкала | Берн[2] | ||||
{{{Җитәкчеләр вазифалары}}} | {{{Җитәкчеләр}}} | ||||
Халык саны • Бәя • Халык тыгызлыгы |
8 211 700±100 кеше (сентябрь 2014)[3] кеше |
||||
ТЭП (номинал) • Барлыгы • Кеше башына |
701 037 135 966±1 АКШ доллары[4] $ |
||||
КПҮИ | 0,809, 0,815, 0,831[5], 0,846, 0,888[5], 0,904, 0,924[5], 0,925[5], 0,927[5], 0,928[5] һәм 0,93[5] | ||||
Акча берәмлеге | Швейцария франкы[d][6] | ||||
Интернет-домен | .ch[7][8] | ||||
ISO коды | CH | ||||
ХОК коды | SUI | ||||
Телефон коды | +41 | ||||
Сәгать кушаклары | Үзәк Аурупа вакыты[d], UTC+01:00, UTC+02:00 һәм Europe/Zurich[d] | ||||
Балигъ булу яше | 18 лет |
Швейца́рия (алм. die Schweiz, фр. la Suisse, итал. Svizzera, ром. Svizra, төр. İsviçre, рәсми исеме – Швейца́рия Конфедера́циясе (алм. Schweizerische Eidgenossenschaft, фр. Confédération suisse, итал. Confederazione Svizzera, ром. Confederaziun svizra) – Үзәк Аурупада урнашкан, диңгезгә чыгышы булмаган дәүләт. Төньякта Алмания, көнбатышта Франция, көньякта Италия, көнчыгышта Австрия һәм Лихтенштейн белән чиктәш.
Эчтәлек
Берләшү нигезләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Швейцария Конфедерациясе – тел һәм мәдәният үзенчәлекләрен саклап килүче алман, француз, итальян һәм ретороман (романш) төбәкләреннән торган федератив дәүләт. Бу тарихи, этнографик һәм мәдәни феноменга карата алман теленнән алынган "Willensnation" төшенчәсе кулланыла, аның мәгънәсе – ирекле рәвештә берләшкән ил (милләт). Кайвакыт аны "Willensgemeinschaft" – ирекле рәвештә берләшкән җәмгыять дип тә атыйлар.
"Дәүләт милләте" (Staatsnation) һәм "мәдәният милләте" (Kulturnation) төзү концепцияләренең үзгәрәк ысулы яки бөтенләй капма-каршысы булган бу күренешнең теоретик нигезләрен француз телле язучы, галим һәм җәмәгать эшлеклесе Эрнест Ренан (Ernest Renan, 1823-1892) эшләгән. Бу төр бердәмлек чыгышы белән төрле милләттән булган ватандашларның аңлы рәвештә һәм үзара килешеп уртак тормыш итүен күздә тота. Һәм аны үзәкләштерелгән дәүләт төземи, ул – ирекле һәм тигез хокуклы кешеләр тарафыннан "астан өскә таба" корыла торган ватандашлык җәмгыяте. Берничә буын яшәешендә дистә елларга сузыла торган бу сөрештә дәүләт турыдан-туры катнашмый, ул бары тик моның өчен тиешле шартлар гына тудыра. Һәм ирекле ватандашлык җәмгыяте үзәк хакимиятне торган саен ныгыту юлында түгел, ә киресенчә – вәкаләтләрне җирле органнарга мөмкин кадәр күбрәк тапшыру аша үстерелә.
Бу җәһәттән Швейцария Конфедерациясе күпмилләтле илләр өчен үрнәк булып тора. Бүген мондый үсешне Көньяк Американың Боливия дәүләте максат итеп куя.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Дәүләт төзелеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Швейцария догасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
(алман телендә) Kommst im Abendglühn daher, Ziehst im Nebelflor daher, Fährst im wilden Sturm daher, |
— |
(тәрҗемәсе) Кичке эңгер-меңгердә Күк өртелсә томанга, Бураннар кар ураса, |
Тагын карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19995395/index.html#a70
- ↑ 2,0 2,1 http://www.bk.admin.ch/themen/gesetz/07212/07416/index.html?lang=de
- ↑ 3,0 3,1 http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand/01.html
- ↑ 4,0 4,1 http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/CHE
- ↑ 6,0 6,1 http://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19994336/index.html
- ↑ 7,0 7,1 http://www.switch.ch/about/id/
- ↑ 8,0 8,1 https://www.iana.org/domains/root/db/ch.html
- ↑ https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%7CШвейцария догасы
|
|
---|---|
Австрия • Азәрбайҗан • Албания • Алмания • Андорра • Әрмәнстан • Беларусия • Бельгия • Болгария • Босния һәм Герцеговина • Бөекбритания • Ватикан • Маҗарстан • Греция • Гөрҗистан • Дания • Ирландия • Исландия • Испания • Италия • Казакъстан • Кипр • Латвия • Литва • Лихтенштейн • Люксембург • Македония • Мальта • Молдавия • Монако • Монтенегро • Нидерландлар • Норвегия • Польша • Португалия • Румыния • Русия • Сан-Марино • Сербия • Словакия • Словения • Төркия • Украина • Финляндия • Франция • Хорватия • Чехия • Швейцария • Швеция • Эстония
Өлешчә танылган дәүләтләр: Косово Танылмаган дәүләтләр: Днестр буе • Донецк Халык Җөмһүрияте • Луганск Халык Җөмһүрияте Буйсынган территориялар: Акротири һәм Декелия • Аланд утраулары • Гернси • Гибралтар • Җерси • Мэн утравы • Фарер утраулары • Шпицберген • Ян-Майен |