Oficjalny portal województwa małopolskiego prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

Konkurs „Małopolska Pszczoła” to najnowsza inicjatywa Województwa Małopolskiego, którego celem jest ochrona pszczół miododajnych oraz dzikich owadów zapylających i roślin. Na realizację zwycięskich zadań przeznaczono pół miliona złotych. O dotację mogą ubiegać się organizacje pozarządowe i stowarzyszenia działające w obszarze ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego.

W ramach konkursu „Małopolska Pszczoła” można starać się o dotację m.in. na odbudowę populacji dzikich pszczół, działania związane z ochroną pszczół miododajnych i dzikich owadów zapylających, ochronę ich siedlisk oraz terenów stanowiących naturalne „pszczele pastwiska”. Wspierane będą też inicjatywy promujące pszczelarstwo, które jest uznawane za jedną z tradycyjnych form gospodarowania na terenach wiejskich, a także szkolenia w zakresie biologii, ekologii pszczół i owadów zapylających oraz edukacja ekologiczna dzieci, młodzieży i dorosłych.

Regulamin konkursu „Małopolska Pszczoła” oraz niezbędne dokumenty

Zgłoszenia do konkursu będą przyjmowane do 13 kwietnia br.

Już po raz drugi Województwo Małopolskie ogłosiło konkurs „Niezwykła małopolska wieś 2018”.

Głównym założeniem konkursu jest wyróżnienie sołectw i ich mieszkańców, które aktywnie działają na rzecz podniesienia atrakcyjności małopolskiej wsi. Dlatego oceniana będzie estetyka danej miejscowości, utrzymanie jej ładu przestrzennego i architektonicznego oraz działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Równie ważne będą lokalne inicjatywy, które pomagają wzmacniać tożsamość lokalną oraz integrują mieszkańców, a także kształtują świadomość patriotyczną i historyczną. Ponadto, tytuły zdobyte w 2018 roku – w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – będą dowodem na kierowanie się przez ich mieszkańców i gospodarzy zasadą „czerpania z przeszłości dla przyszłości”, jak określa program „Małopolska. Moja wolność”.

Gminy, które zdecydują się zgłosić do konkursu swoje sołectwo powinny pamiętać, że mogą wskazać tylko jednego kandydata i w jednej kategorii. Zwycięzcy konkursu – w obu kategoriach - otrzymają po 60 tys. zł. W sumie na nagrody dla laureatów przeznaczono 620 tys. zł.

Regulamin konkursu „Niezwykła małopolska wieś 2018” i niezbędne dokumenty

Na zgłoszenie swoich sołectw gminy mają czas do 20 kwietnia br.

W ubiegłym roku tytuł najpiękniejszej wsi powędrował do „Małopolskiej Prowansji”, czyli Ostrowa (w gminie Proszowice), który zachwycił lawendowymi polami, natomiast najbardziej nowatorską wsią okazały się Chrząstowice (gmina Wolbrom).

Zatwierdzenie wyników konkursu  „Niezwykła Małopolska Wieś 2018”

Udzielenie w 2018 r. pomocy finansowej na rzecz gmin z terenu województwa małopolskiego nagrodzonych i wyróżnionych w ramach konkursu „Niezwykła Małopolska Wieś 2018 ”

Wzór umowy udzielenia pomocy finansowej na realizację zadań własnych gmin w sołectwach, które są laureatami konkursu pn. „Niezwykła Małopolska Wieś 2018”:

• Wzór umowy
• Załącznik nr 1 do umowy
• Załącznik nr 2 do umowy

Wzór sprawozdania  końcowego z  wydatkowania przyznanych środków finansowych

Wzór tablicy informacyjnej:

• Tablica informacyjna NOWATORSKA MAŁOPOLSKA WIEŚ 2018

• Tablica informacyjna PIĘKNA MAŁOPOLSKA WIEŚ 2018

Uwaga: Format tablicy informacyjnej: (B2) 707 x 500 mm w poziomie. Font: Arial

Uprzejmie zawiadamiamy, iż Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych z dniem 31 grudnia 2010 r. został zlikwidowany zgodnie z art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych.

Wpływy z opłat za wyłączenie z produkcji gruntów rolnych od osób fizycznych i prawnych stają się dochodami budżetu województwa. Zgodnie z art. 22c ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. 2015, poz. 909 z późn. zm.) ze środków budżetu województwa, w zakresie ustalonym w ustawie, finansowane są ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych m.in. budowa i renowacja zbiorników wodnych służących małej retencji, budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych oraz zakup sprzętu informatycznego do prowadzenia spraw związanych z ochroną gruntów rolnych. O dofinansowanie środkami budżetu województwa w/w zadań mogą starać się jednostki samorządu terytorialnego.

kontakt: tel. 12 63 03 440

kontakt: tel. 12 63 03 529

W wyniku reformy gospodarki wodnej (Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566)) 1 stycznia 2018 r. samorząd województwa utracił większość kompetencji w tym zakresie. Dotychczas realizowane zadania przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie przekazano  do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (http://www.kzgw.gov.pl/index.php/pl/). Jednostka samorządu MZMiUW w Krakowie  z dniem 1 stycznia 2018 r. została postawiona w stan likwidacji.

Zgodnie z art. 443 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566), spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej otrzymanej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t. j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2077 z późn. zm.).

Wsparcie spółek wodnych działających na obszarze województwa małopolskiego i prowadzących racjonalną gospodarkę wodną w utrzymaniu w sprawności coraz bardziej wyeksploatowanych systemów melioracyjnych m.in. urządzeń wodnych, służących do melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na zmeliorowanych gruntach wpływa na efektywność produkcji rolniczej oraz chroni przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi jak powódź oraz susza.

Dotacja celowa udzielona jest na: bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji na istniejących urządzeniach, w szczególności na:

1) konserwację i renowację rowów melioracyjnych wraz z budowlami,

2) konserwację i renowację drenowania wraz z budowlami,

3) konserwację i renowację rurociągów związanych funkcjonalnie z urządzeniami wymienionymi w pkt 1) i pkt 2),

4) usuwanie szkód powodziowych (do trzech lat od daty ich wystąpienia).

W roku 2018 z pomocy finansowej w formie dotacji celowej skorzystało 18 spółek/związków spółek wodnych realizując zadania z dofinansowaniem Województwa Małopolskiego w wysokości 376 417,00 zł.

W roku 2019 po raz kolejny Województwo Małopolskie wspiera spółki wodne i ich związki, na bieżące utrzymanie urządzeń melioracyjnych oraz dofinansowanie do inwestycji w tym zakresie przeznaczono pół miliona zł.

Udział dofinansowania z budżetu Województwa wynosi 50 % wartości wnioskowanego zadania, przy czym maksymalna kwota udzielonej w danym roku dotacji nie może przekroczyć 30% średniej wysokości środków zgromadzonych przez spółkę w okresie dwóch lat poprzedzających rok bazowy, (przez które to środki rozumie się wysokość zebranych składek jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiatu) oraz środków uzyskanych w trybie art. 454 ustawy Prawo wodne (świadczeń na rzecz spółki od osób fizycznych lub prawnych niebędących członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszących korzyści z urządzeń spółki lub przyczyniających się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka została utworzona. Wysokość i rodzaj świadczeń ustala, w drodze decyzji, starosta).

Powyższe reguluje Uchwała Nr XXXV/537/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24 kwietnia 2017 r. zmieniona Uchwałą nr XLVI/715/18 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 lutego 2018 roku w sprawie zmiany uchwały Nr XXXV/537/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24 kwietnia 2017 r. w sprawie ustalenia Zasad udzielania dotacji celowej, trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposobu jej rozliczania dla spółek wodnych lub związków spółek wodnych realizujących zadania związane z bieżącym utrzymaniem wód i istniejących urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.

W dniach 9-10 czerwca 2018 roku w miejscowości Szczyrzyc w gminie Jodłownik odbyła się XII Krajowa Wystawa Czerwonego Bydła Polskiego połączona z Regionalną Wystawą Owiec i Wystawą Królików Rasowych.

Honorowy patronat nad Wystawą objął Marszałek Województwa Małopolskiego Pan Jacek Krupa. W pierwszym dniu Wystawy komisja sędziowska dokonała oceny 70 sztuk bydła rasy polskiej czerwonej. Hodowcy przybyli z powiatów m.in. limanowskiego, nowotarskiego, tatrzańskiego, gorlickiego, nowosądeckiego. Najwyższym wyróżnieniem dla hodowców były zdobyte tytuły super czempionów i czempionów. W pierwszym dniu Wystawy została także dokonana ocena owiec jak również ocena królików.

Wystawa w Szczyrzycu

Drugi dzień wystawy po odczytaniu oficjalnych protokołów oceny zwierząt wręczono hodowcom puchary, nagrody oraz pamiątkowe dyplomy.

Odwiedzjący Wystawę mogli skosztować przepysznych serów i prawdziwego zsiadłego mleka, zobaczyć na żywo jak wyrabia się oscypki i strzyże owce. Na stoiskach wystawienniczych zaprezentowano sprzęt rolniczy, nie zabrakło również wyrobów rękodzieła ludowego oraz degustacji potraw przygotowanych przez koła gospodyń wiejskich z Gminy Jodłownik. Dodatkową atrakcją podczas wystawy był konkurs młodego hodowcy, podczas którego dzieci prezentowały na ringu cielęta rasy polskiej czerwonej.

W dniach 30 czerwca i w niedzielę – pierwszego lipca w Stadninie Koni Huculskich u Państwa Marty i Wacława Kurowskich w Rzeszotarach koło Krakowa (Miasto i Gmina Świątniki Górne) miało miejsce wyjątkowe wydarzenie po nazwą „Z Hucułem do Krakowa”, wyjątkowe święto Hodowców koni huculskich, które od wielu lat dostarcza niezapomnianych emocji hodowcom koni jak i uczestnikom – widzom tłumnie odwiedzającym Stadninę. W tym roku w ocenie hodowlanej i zmaganiach sportowych uczestniczyło 53 konie rasy huculskiej pochodzące z 8 województw naszego kraju. W sobotę odbyła się ocena hodowlana koni i konkurs pn. ,Kwalifikacje Do Mistrzostwa Polski Koni Rasy Huculskich”, to rodzaj crossu w wykonaniu jeźdźców dosiadających koni rasy huculskiej. W niedzielę miały miejsce zmagania sportowe konkursy skoków przez przeszkody w kategoriach juniorów i seniorów, a także konkurs zręczności powożenia zaprzęgami parokonnymi.

W niedzielę 01.07. uczestników wydarzenia swoją obecnością zaszczycili Pan Wojciech Kozak Wicemarszałek Województwa Małopolskiego i Pan Witold Słomka Burmistrz Miasta i Gminy Świątniki Górne. Pan Wicemarszałek - Wojciech Kozak w asyście Pana Burmistrza Witolda Słomki dokonali dekoracji zwycięskich koni i wręczyli puchary ufundowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zwycięzcom poszczególnych konkursów. Pan Wojciech Kozak w swoim wystąpieniu pogratulował właścicielom stadniny, organizatorom, i hodowcom tak udanej imprezy oraz złożył życzenia dalszych sukcesów hodowlanych. Mimo kapryśnej pogody uczestnikom imprezy towarzyszył ciepły sportowy i towarzyski nastrój.

W dniach 7 – 8 lipca 2018 r. w Ludźmierzu po raz kolejny odbyła się Podhalańska Wystawa Zwierząt Hodowlanych, pod honorowym patronatem Jacka Krupy Marszałka Województwa Małopolskiego Dwudniowa impreza o charakterze hodowlanym i promocyjnym była okazją do zaprezentowania dorobku hodowlanego małopolskich rolników, promocji regionalnych produktów żywnościowych, zakładów przetwórstwa żywności oraz organizacji i firm działających na rzecz małopolskiego rolnictwa. Wystawę uświetniły występy zespołów regionalnych i pokazy nagrodzonych zwierząt.

Wystawa zgromadziła ponad stu wystawców bydła, koni, owiec, kóz, królików i gołębi, kilkanaście instytucji związanych z rolnictwem oraz wiele firm produkujących asortyment dla rolnictwa. Wystawę odwiedziły tłumy gości z Polski i zagranicy.

Pierwszy dzień to wytężona praca dla hodowców związana z wyceną zwierząt i wyborem Superczempionów Wystawy. W specjalnie przygotowanym do tego celu zadaszonym ringu swoje najlepsze sztuki prezentowali hodowcy bydła mlecznego, koni oraz owiec Równocześnie odbywała się ocena królików. Zwiedzający mogli podziwiać prezentowane przez hodowców bydło, konie, króliki, owce, kozy oraz gołębie. W sobotę odbył się piknik ekologiczny, podczas którego prezentowane były nowoczesne urządzenia c.o. oraz odnawialnych źródeł energii, a najmłodsi mogli uczestniczyć w grach i zabawach. Wielkim zainteresowaniem cieszyły się także wystawiane traktory, maszyny i  urządzenia rolnicze najnowszej generacji oraz stoiska pozostałych wystawców.

Po oficjalnym otwarciu w drugim dniu Wystawy nagrody (puchary, dyplomy i nagrody rzeczowe) za tytuły czempionów i superczempionów odbierali nagrodzeni wystawcy. Atrakcyjne nagrody rzeczowe i finansowe dla hodowców wręczali również wójtowie gmin, organizacje branżowe oraz przedstawiciele sponsorów.

Następnie odbył się konkurs wiedzy rolniczej dla uczestników wystawy przygotowany przez Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu oraz Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Setki zwiedzających oglądało pokazy nagrodzonych zwierząt - bydła, koni oraz owiec. Równie widowiskowe były pokazy zaprzęgów regionalnych. Na zakończenie imprezy wystąpiły gwiazdy polskiej muzyki Andrzej Rybiński, a po nim Ivan Komarenko gromadząc tłumnie publiczność.

22 lipca 2018 r. w miejscowości Sudołek w gminie Pałecznica, odbyło się po raz pierwszy w województwie „Małopolskie Święto Bobu”, pod Honorowym Patronatem Wicemarszałka Województwa Małopolskiego – Wojciecha Kozaka.

Małopolskie Święto Bobu, symbolizować ma ciężką pracę rolników uprawiających właśnie tą roślinę strączkową na ziemiach gminy Pałecznica.

W gminie Pałecznica, nasiona bobu cenione są przez tutejsze gospodynie i wykorzystywane do wszelkiego rodzaju dań, i to nie tylko tradycyjnych: ugotowanych i okraszonych masłem lub zrumienioną bułką tartą. Bób dodawany jest do zup i sałatek, wyśmienicie smakuje z czosnkiem i pomidorami, dobrze komponuje się z kminkiem lub imbirem. Podczas święta, odbyła się degustacja tych wyjątkowych potraw.

Wydarzenie zorganizowane zostało przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.

Na terenie województwa małopolskiego znajduje się 40 obwodów rybackich o powierzchni ok. 10 tys. ha będące w użytkowaniu 7 podmiotów uprawnionych do rybactwa:  

• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Nowym Sączu
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Tarnowie
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Krakowie
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Katowicach
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Bielsku-Białej
• Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie
• oraz jeden obwód użytkowany przez osobę prywatną

Największymi rzekami w województwie małopolskim są: Wisła, Skawa, Soła, Raba oraz Dunajec. Powyższe rzeki wraz z dopływami stanowią środowisko życia dla ryb oraz innych organizmów wodnych, dla których koniecznością życiową jest odbywanie wędrówek na miejsca żerowania lub tarliska. Duża fragmentacja cieków zaporami oraz progami wodnymi znacząco utrudnia realizację wędrówek co przekłada się na liczebność ryb w wodach małopolski. W związku z powyższym koniecznością są zarybienia prowadzone przez uprawnionych do rybactwa, które rekompensują straty związane z presją wędkarską oraz niską skutecznością naturalnego tarła.

Zasady prowadzenia gospodarki rybackiej oraz wielkości prowadzonych zarybień są wskazane w operatach rybackich pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnione jednostki.

W województwie małopolskim znajdują się dwa obwody rybackie ustanowione na podstawie rozporządzenia Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej w Gliwicach oraz 38 obwodów rybackich ustanowionych przez Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej w Krakowie (na podstawie Rozporządzenia Nr 2/2006 Dyrektora RZGW w Krakowie z dnia 31 maja 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia obwodów rybackich). Poglądowy podział województwa małopolskiego na obwody rybackie został przedstawiony na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej pod adresem: http://miip.geomalopolska.pl/imap/ w zakładce Obręby ochronne w granicach obwodów rybackich.

Rybactwo w Małopolsce

W Małopolsce największe znaczenie dla gospodarki rybackiej ma chów i hodowla karpi oraz pstrągów tęczowych. Początki hodowli karpia w Małopolsce sięgają średniowiecza kiedy to w przyklasztornych stawach doskonalono sposoby i metody hodowli.

Szacowana powierzchnia ewidencyjna stawów ziemnych (karpiowych) w Małopolsce wynosi około 4277 ha, natomiast powierzchnia ewidencja stawów betonowych (pstrągowych) wynosi około 2,76 ha. Wysoka jakość produktów akwakultury znajduje swoje odzwierciedlenie na Liście produktów tradycyjnych, gdzie wśród produktów rybołówstwa wymienia się m.in. karpia zatorskiego, karpia osieckiego czy pstrąga ojcowskiego zarówno tęczowego jak i potokowego.

Wsparcie dla rybaków z terenów województwa małopolskiego w uzyskaniu dofinansowania ze środków Unii Europejskiej można uzyskać za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Dolina Karpia, której działania skupiają się na rozwoju gospodarczym i związanego z nim rynku pracy, ze szczególnym naciskiem na przedsiębiorstwa z sektora rybactwa oraz promujące produkty lokalne.

Gospodarka rybacka nie tylko przyczynia się do zapewnienia wysokiej jakości produktów spożywczych ale również pozwala na wyprodukowanie materiału zarybieniowego dla podmiotów prowadzących zarybienia wód otwartych oraz wpływa pozytywnie na środowisko.

Potwierdzeniem pozytywnego wpływu na środowisko są obszary NATURA 2000, które w znacznej swej powierzchni pokrywają się z powierzchnią gospodarstw karpiowych. Gromadzenie oraz utrzymywanie wody na potrzeby hodowli ryb wpływa pozytywnie na retencjonowanie wody oraz stanowi korzystne środowisko do rozrodu i gniazdowania ptactwa wodnego. Przetrzymywanie wód oraz wysokie obostrzenia jakie nakładane są na gospodarstwa rybackie pozwalają na zintensyfikowanie procesu samooczyszczania wód, dzięki czemu woda wypływająca z gospodarstw rybackich posiada lepsze parametry niż woda pobrana na potrzeby chowu i hodowli.

Biorąc pod uwagę środowiskowe znaczenie szeroko rozumianego rybactwa, zarząd województwa celem ochrony ichtiofauny przed czynnościami szkodliwymi dla ryb np. niszczenie tarlisk, niszczenie urządzeń tarliskowych (krześlisk), niszczenie dna itp. może ustanawiać obręby ochronne dla ryb na czas określony lub nieokreślony. Lokalizację obrębów ochronnych w województwie małopolskim można określić na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej pod adresem: http://miip.geomalopolska.pl/imap/ w zakładce Obręby ochronne w granicach obwodów rybackich.

Ważne adresy

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie - ul. Marszałka J. Piłsudskiego 22, 31-109 Kraków tel.  12 62-84-130;
• Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie, Departament Rolnictwa i Geodezji – ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków tel. 12 63 03 580;
• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Rybackiej w Krakowie – ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków tel. (012) 392-13-18;

Zadania Samorządu Województwa

Do najważniejszych zadań samorządu województwa należy:

• dokonywanie ocen uprawnionych do rybactwa z wypełniania obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej ;
• zwalnianie od zakazów połowu ryb przewidzianych w ustawie o rybactwie śródlądowym, w celach zarybieniowych, hodowli, ochrony zdrowia ryb oraz w celach naukowo-badawczych;
• ustanawianie i znoszenie obrębów hodowlanych i ochronnych;
• zwalnianie z obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej (po zasięgnięciu opinii dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej);
• zobowiązywanie w drodze decyzji administracyjnej użytkownika wód do umożliwienia swobodnego przepływu ryb;
• zobowiązywanie w drodze decyzji administracyjnej uprawnionego do rybactwa w obwodzie rybackim do zawieszenia połowu ryb w określonych wodach na czas niezbędny do zapewnienia rybom ochrony i możliwości odbycia tarła;
• wskazywanie w drodze uchwały zarządu województwa miejsca i czasu, w którym obowiązuje całkowity albo częściowy zakaz uprawiania amatorskiego połowu ryb;
• wszczynanie przez zarząd województwa postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązków o charakterze niepieniężnym, w przypadku uchylenia się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków określonych w decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego wydanych, w celu ochrony ryb i zapewnienia rybom możliwości odbycia tarła;

Szczegółowe informacje dotyczące wydawania decyzji lub zezwoleń znajdują się w zakładce Karty zadań na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Województwa Małopolskiego pod adresem: http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/id,5021.html. 

Obwody łowieckie

Sejmik województwa posiada kompetencje do dokonania podziału województwa na obwody łowieckie oraz modyfikacji przebiegu granic poszczególnych obwodów. Małopolska gospodarka łowiecka prowadzona jest w 254 obwodach łowieckich, w tym 81 leśnych, (których co najmniej 40% ogólnej powierzchni stanowią grunty leśne) oraz 173 polnych, (których grunty leśne stanowią mniej niż 40% ogólnej powierzchni). Średnia wielkość małopolskiego obwodu łowieckiego wynosi ok. 5 800 ha. Poglądowy przebieg granic obwodów łowieckich znajduje się na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej w zakładce Obwody łowieckie. Podział województwa na obwody łowieckie został dokonany na podstawie uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 maja 2007 r. w sprawie obwodów łowieckich województwa małopolskiego. Treść uchwały oraz dokonane w niej zmiany można przeczytać na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego pod adresem http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/get/id,61635.html. Ponadto zgodnie z art. 7 ustawy prawo łowieckie administrację w zakresie łowiectwa sprawuje samorząd województwa jako zadanie z zakresu administracji rządowej.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku Sygn. akt P 19/13 z dnia 10 lipca 2014r. widząc konieczność ochrony praw właścicielskich nad nieruchomościami objętymi obwodem łowieckim zakwestionował brzmienie art. 27 ustawy prawo łowieckie. Tym samym do czasu uchwalenia nowego uchylonego brzmienia art. 27 Sejmik Województwa Małopolskiego nie może dokonywać zmian w przebiegach granic obwodów łowieckich.

Szkody łowieckie

W myśl zapisów art. 50 ustawy Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 2168 z późn. zm.), zarząd województwa wypłaca ze środków budżetu państwa odszkodowania za szkody w płodach i uprawach rolnych wyrządzonych na obszarach nie wchodzących w skład obwodów łowieckich, przez zwierzęta łowne (dziki, jelenie, daniele, sarny) oraz objęte całoroczną ochroną łosie (byki, klempy i łoszaki) dodatkowo na terenach obwodów łowieckich polnych.

Czynności szacowania o których mowa Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. Nr 45, poz. 272) dokonuje się wyłącznie w uprawach i płodach rolnych na gruntach rolnych.

Właściciel lub posiadacz gruntu, na którym powstała szkoda zwany dalej „poszkodowanym”, zgłasza szkodę w formie pisemnej w terminie 3 dni od dnia jej stwierdzenia, a w przypadku szkód wyrządzonych w sadach – w terminie 14 dni od dnia jej powstania z jednoczesnym określeniem liczby uszkodzonych drzew.

W ostatnich latach obserwuje się wzrost, szkód wyrządzanych przez zwierzęta łowne w sąsiedztwie zabudowy mieszkalnej. Ma to związek z procesami synatropizacji i synurbanizacji którym ulegają gatunki zwierząt wolnożyjących, w szczególności dziki. Zwierzęta te zatracają naturalną bojaźń przed człowiekiem, wybierając zwartą zabudowę za swoje siedlisko.

Zgodnie ze zmianami dokonanymi w dniu 20 maja 2016 r. w ustawie prawo łowieckie, kompetencje związane z szacowaniem i wypłatą rekompensat za szkody wyrządzone przez zwierzynę z dniem 1 stycznia 2017 r. zostaną przekazane do właściwych wojewodów.

Charakterystyka przyrodnicza łowisk

Gospodarka łowiecka zgodnie z ustawą Prawo łowieckie jest aktywnością w zakresie ochrony zwierząt łownych (32 gatunków łownych) realizowaną m.in. poprzez kształtowanie środowiska przyrodniczego i pozyskanie zwierzyny. Praktyczne wypełnianie ustawowej definicji gospodarowania łowieckiego z uwagi na rozproszenie zabudowy jest w wielu małopolskich obwodach bardzo trudne.

Gospodarka łowiecka realizowana jest przez ponad 7 tysięcy myśliwych zrzeszonych w Polskim Związku Łowieckim. W Małopolsce dominują obwody łowieckie o charakterze polnym (175), obwodów o lesistości wyższej niż 40% jest zaledwie 80. Ich średnia wielkość wynosi 5 800 ha.

Z ważniejszych gospodarczo w Małopolsce zwierząt łownych zaliczanych do zwierzyny grubej wymienić należy jelenia szlachetnego, sarnę oraz dzika. Do ważniejszych łowiecko gatunków stanowiących zwierzynę drobną należą: lis, zając szarak, bażant, kuropatwa, kaczka krzyżówka. Od kilku lat obserwuje się wyraźny wzrost liczebności dzika (z 2 372 szt. w 2007 r. do 5 817 szt. w 2017 r.) i sarny (z 25 100 szt. w 2007 do 42 123 szt. w 2017 r.) przy równoczesnym spadku liczebności kuropatwy i zająca. Jako przyczynę spadku liczebności zwierzyny drobnej wskazuje się przede wszystkim presję drapieżników, choroby, zanik remiz śródpolnych stanowiących ostoje zwierzyny drobnej, mechanizacja i chemizacja rolnictwa.

Istnieje szereg czynników mających wpływ na tendencję wzrostową liczebności zwierzyny czarnej (m. in. dziki) zmian jej rozmieszczenia i behawioru. Wśród nich jest rosnący areał upraw wysokoenergetycznego żeru (np. kukurydzy) wpływającej pozytywnie na plenność gatunku, zmiana nieużytków rolnych i rozproszony charakter zabudowy.

Członkowie Polskiego Związku Łowieckiego podejmują szereg działań zmierzających do ochrony zwierząt obejmujących m.in. redukcję drapieżników, dbanie o utrzymanie właściwego biotopu oraz introdukcję wybranych gatunków do środowiska. Więcej informacji dotyczących działalności Zarządów Okręgowych PZŁ można znaleźć na stronach internetowych:

• Z.O. PZŁ w Krakowie
• Z.O. PZŁ w Katowicach
• Z.O. PZŁ w Bielsku Białej
• Z.O. PZŁ w Nowym Sączu
• Z.O. PZŁ w Tarnowie

W województwie małopolskim funkcjonuje 10 Ośrodków Hodowli Zwierzyny (OHZ) w prowadzonych głównie przez Lasy Państwowe lecz również przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie lub Polski Związek Łowiecki. OHZ powołuje się celem realizacji (oprócz polowania) wzorcowego gospodarowania łowisk, prowadzenia badań naukowych, odtwarzania zanikających populacji zwierząt, hodowlą rodzimych oraz szczególnie pożytecznych gatunków zwierząt łownych jak również prowadzeniem szkoleń z zakresu łowiectwa.

Do ważniejszych kompetencji mających wpływ na kształt i kierunek gospodarki łowieckiej należy sporządzanie przez dyrektora lasów państwowych wieloletnich łowieckich planów hodowlanych w uzgodnieniu z marszałkami województw i Polskim Związkiem Łowieckim. Są to dokumenty w oparciu o które ustalany jest limit pozyskania zwierzyny w poszczególnych rejonach hodowlanych. Na terenie województwa małopolskiego ustanowionych jest 11 rejonów hodowlanych. Obecnie w Małopolsce funkcjonują następujące Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych (RDLP):

• RDLP w Katowicach
• RDLP w Radomiu
• RDLP w Krośnie
• RDLP w Krakowie

Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe (PDO) to system, który obejmuje prowadzenie serii doświadczeń odmianowych oraz odmianowo-agrotechnicznych. Tworzony jest na mocy współpracy, w skali regionalnej i krajowej, między jednostkami i organizacjami zainteresowanymi rozwojem rolnictwa, takimi jak: samorządy wojewódzkie, samorządy rolnicze, administracja rządowa, służby doradcze, firmy hodowlano-nasienne, jednostki naukowe, związki plantatorów, podmioty z branży przetwórczej.

Wyniki prowadzonych badań i doświadczeń pozwalają na stworzenie „listy zalecanych do uprawy odmian” (LZO) na obszarze poszczególnych województw. Umożliwia to wykorzystanie postępu biologicznego (odmianowego) w rolnictwie, poprzez trafny dobór najbardziej wartościowych odmian dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania i technologii upraw.

Jednostką koordynującą Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe w Województwie Małopolskim jest Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach, nad którą nadzór merytoryczny sprawuje Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej.

Wytwarzanie, ochrona i promocja żywności sensorycznej jakości odgrywa znaczącą rolę w państwach Unii Europejskiej. Istniejący system ochrony i promocji produktów charakteryzujących się tradycyjną, unikatową i charakterystyczną dla danego miejsca metodą produkcji, jest bowiem istotnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a co za tym idzie realizacji założeń II filaru Wspólnej Polityki Rolnej. Przyczynia się to do zróżnicowania zatrudnienia na obszarach wiejskich tworząc na wsi pozarolnicze źródła utrzymania oraz zwiększa dochody producentów rolnych. Ma to ogromne znaczenie, w szczególności dla obszarów odległych lub obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) gdyż zapobiega wyludnianiu się tych terenów. Za sprawą systemu ochrony i promocji produktów regionalnych i tradycyjnych chroni się także dziedzictwo kulturowe wsi, co w dużym stopniu przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności terenów wiejskich i rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej.

Prowadzenie Listy Produktów Tradycyjnych ma na celu rozpowszechnianie informacji dotyczących wytwarzania produktów tradycyjnych oraz pogłębienie wiedzy konsumentów na temat tradycyjnej żywności i dziedzictwa kulturowego regionu. Ponadto wpis na Listę Produktów Tradycyjnych stwarza producentom wyrobów tradycyjnych możliwość otrzymania odstępstw od obowiązujących i prawnie uregulowanych wymogów produkcyjnych (weterynaryjnych, higienicznych lub sanitarnych). Z wpisem produktu na Listę Produktów Tradycyjnych nie jest związana ochrona nazwy produktu oraz kontrola zgodności jego produkcji z zadeklarowaną metodą wytwarzania. Lista Produktów Tradycyjnych ma na celu wyłącznie identyfikację tradycyjnych produktów, a nie producentów wytwarzających tradycyjną żywność.

Procedura wpisu na listę

Rejestrację nazw produktów na szczeblu Unii Europejskiej oraz warunki prowadzenia Listy Produktów Tradycyjnych reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. z 2005 r., Nr 10, poz. 68 z późn. zm.).

Prawo do wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych mają produkty, które charakteryzują się tradycyjną, ugruntowaną w czasie metodą wytwarzania, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji. Podstawą rejestracji jest min. 25-letnia tradycja wytwarzania i szczególna oraz niepowtarzalna jakość związana z historycznie ugruntowanymi przepisami, metodami produkcji i sposobami przetwarzania czy dojrzewania żywności, które gwarantują wysoką jakość otrzymanego produktu.

Produkt może zostać wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych w jednej z następujących kategorii: sery i inne produkty mleczne, mięso świeże oraz produkty mięsne, przetwory rybołówstwa, w tym ryby, warzywa i owoce (przetworzone i nie), wyroby piekarnicze i cukiernicze, oleje i tłuszcze (masło, margaryna, olej itp.), miody, gotowe dania i potrawy, napoje (alkoholowe i bezalkoholowe), inne produkty.

Z wnioskiem o wpis produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego na Listę Produktów Tradycyjnych mogą wystąpić osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, wytwarzające dany produkt rolny, środek spożywczy lub napój spirytusowy

Wniosek o wpis na Listę Produktów Tradycyjnych składa się do właściwego miejscowo marszałka województwa, który dokonuje jego oceny. Pozytywnie zweryfikowane wnioski przesyłane są do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który dokonuje wpisu produktu na Listę Produktów Tradycyjnych. Szczegółowa procedura umieszczania produktu na Liście Produktów Tradycyjnych znajduje się na stronie BIP.

Lista produktów tradycyjnych

Lista Produktów Tradycyjnych prowadzona jest przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jest ona publikowana na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Strony WWW dotyczące tematyki produktów tradycyjnych:

Sieć Dziedzictwa Kulinarnego Małopolska (SDzK Małopolska) jest częścią Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (European Network of Regional Culinary Heritage) zrzeszającej producentów surowców żywnościowych, przetwórców artykułów rolno – spożywczych, właścicieli obiektów świadczących usługi gastronomiczne oraz hurtowych/detalicznych sprzedawców artykułów rolno-spożywczych z poszczególnych regionów członkowskich Europy, w celu zachowania i promocji regionalnych tradycji kulinarnych charakterystycznych dla danych regionów oraz rozwoju rynku żywności wysokiej jakości w znacznym stopniu opartej na surowcach regionalnych.

Departament Rolnictwa i Geodezji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego koordynuje tworzenie i działania SDzK Małopolska.

Szczegółowych informacji udziela Regionalny Koordynator SDzK Małopolska - Beata Chadzińska (tel.: 12 63 03 176; ).

Idea Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (ESRDzK) powstała w szwedzkiej Skanii i na duńskiej wyspie Bornholm w 1995 roku.

Więcej informacji na stronie:

• http://www.culinary-heritage.com/

Pod koniec sierpnia 2013 roku Małopolska uzyskała status regionu kandydującego, a w lipcu 2014 roku została zaliczona w poczet pełnoprawnych członków ESRDzK.

Członkowie SDzK Małopolska

Aktualna lista członków SDzK Małopolska jest dostępna na stronie: http://www.zasmakujwmalopolsce.pl/index.php/czlonkowie

Jak przystąpić?

Podmiot zgłasza swoją kandydaturę do członkostwa w SDzK Małopolska z własnej inicjatywy.

Kategorie przyjmowanych podmiotów, kryteria przyjęcia, korzyści i zobowiązania wynikające z członkostwa w SDzK Małopolska oraz procedurę ubiegania się o członkostwo określa Regulamin funkcjonowania Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Małopolska dostępny na stronie: http://www.zasmakujwmalopolsce.pl/index.php/dziedzictwo/324-regulamin

Wymagane dokumenty zamieszczone są na stronie: http://www.zasmakujwmalopolsce.pl/index.php/dziedzictwo/325-jak-przystapic.

Małopolska jest regionem na terenie którego ochronie prawnej podlega około 60 % powierzchni. O wyjątkowej różnorodności biologicznej Województwa Małopolskiego świadczy fakt, że występuje tutaj około 1500-1700 gatunków roślin naczyniowych, ponad 300 gatunków ptaków i około 30 000 gatunków owadów. Na powierzchni 1 ara, najbogatszych łąk i polan górskich, rośnie często od 40-60 gatunków roślin. Rośliny kwiatowe są zapylane przez około 300 gatunków dzikich pszczół.

Nie dziwi zatem fakt, że ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych regionu stanowi główny kierunek działań samorządu województwa małopolskiego. Dążenia te przejawiają się w zachowaniu różnorodności biologicznej roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich oraz naturalnych i seminaturalnych ekosystemów, czemu sprzyja zachowanie tradycyjnych metod wytwarzania w rolnictwie.

Zasoby genetyczne podstawą bezpieczeństwa żywności - prowadzenie regionalnego banku genów roślin uprawnych

Dlaczego temat jest ważny?

W obliczu prognozy wzrostu liczby ludności na świecie bezpieczeństwo żywnościowe staje się kwestią o pierwszorzędnym znaczeniu. Szczególną uwagę należy poświęcić sposobowi zapewnienia trwałych dostaw żywności wobec zmian w warunkach środowiskowych i klimatycznych oraz zmian w upodobaniach konsumentów.
Wydajność, zdolność przystosowania się do nowych warunków i odporność ekosystemów rolniczych zależą m.in. od dostępności bogatego zasobu genetycznego ras zwierząt hodowlanych i gatunków roślin uprawnych. Różnorodność genetyczna w rolnictwie niesie ze sobą szereg korzyści w zakresie środowiska i gospodarki mających nie tylko istotne znaczenie dla zrównoważonej produkcji rolnej, ale służących również szeroko pojętym interesom społecznym. Do korzyści tych zaliczyć można różnorodność tradycyjnych krajobrazów wiejskich z bogatą fauną i florą, produkcję żywności o doskonałych właściwościach organoleptycznych, czy też produkty stanowiące ważny element nowych koncepcji gospodarczego rozwoju rolnictwa, takich jak krótkie łańcuchy dostaw i turystyka alternatywna. Wiąże się z tym również docenienie w coraz większym stopniu lokalnych, tradycyjnych praktyk i ich znaczenia w ramach dziedzictwa kulturowego.

Potrzeba ochrony zasobów genetycznych w rolnictwie ma charakter długofalowy i wykracza poza interesy krajowe. Szefowie państw unijnych uzgodnili w 2010 r., że będą dążyć do zatrzymania procesu zanikania różnorodności biologicznej na terenie Unii Europejskiej do 2020 r. W przyjętej w 2011 r. strategii na rzecz różnorodności biologicznej Komisja Europejska zauważyła potrzebę zachowania i zrównoważonego wykorzystywania zmienności genetycznej tkwiącej w dawnych odmianach roślin uprawnych, prymitywnych populacjach miejscowych i dzikich gatunkach celem dalszego zwiększania wolumenu produkcji roślinnej i zapewnienia bogatego źródła materiałów do hodowli twórczej i tworzenia nowych produktów rynkowych.
Dzisiaj, kiedy rośnie zainteresowanie produktami regionalnymi oraz istnieje możliwość ochrony żywności znakami pochodzenia wzrasta znaczenie dawnych odmian roślin uprawnych. Dziedzictwo kultury rolnej Małopolski stanowi z punktu widzenia samorządu regionalnego czynnik stabilizujący bezpieczeństwo żywności, podstawę rozwoju gospodarczego i element budowania atrakcyjności turystycznej regionu.

Sposób realizacji:

• Utworzenie kolekcji zachowawczych roślin dawniej uprawianych i form lokalnych pochodzących z Małopolski;
• Prowadzenie kolekcji polowych, reprodukcja nasion i waloryzacja cech użytkowych zebranych form uprawnych;
• Zabezpieczenie miejscowych odmian roślin uprawnych w bankach genów prowadzonych przez gospodarstwa ekologiczne;
• Identyfikacja nisz rynkowych w oparciu o posiadane zasoby biologiczne – pozycjonowanie nowych produktów ukierunkowanych na potencjalne grupy odbiorców;
• Rejestracja odmian regionalnych w katalogu krajowym i UE (wnioski o zarejestrowanie dwóch odmian regionalnych zostały zgłoszone do ministra rolnictwa już w roku 2015).

Planowane efekty:

• Wzbogacenie rynku w produkty ukierunkowanie na różne grupy odbiorców (alergicy, osoby z problemami gastrycznymi, rekonwalescenci, osoby o mniejszej odporności immunologicznej, itp.);
• Utworzenie pierwszego w Polsce - Regionalnego Katalogu Odmian Roślin Uprawnych, dla Rolnictwa Ekologicznego;
• Wytwarzanie produktów tradycyjnych w oparciu o odmiany lokalne związane kulturowo z regionem (obecnie produkty tradycyjne wytwarzane są w większości na bazie odmian intensywnych, w oderwaniu o form uprawnych z którymi były związane).

W kolekcji roślin zbożowych zgromadzone zostaną wszystkie gatunki pszenic uprawiane od neolitu w Małopolsce – płaskurka, zbitokłosa, samopsza, orkisz, pszenica zwyczajna oraz stare formy jęczmienia, prosa, owsa i żyta. W podobny sposób, jak Bank Genów Roślin Zbożowych zostaną utworzone m.in. kolekcje roślin warzywniczych, sadowniczych, przyprawowych i leczniczych oraz energetycznych, entomofilnych i in.

Kierunki dalszych prac:

• Utworzenie i utrzymanie w ramach Małopolskiego Banku Genów kolekcji odmian zbóż charakteryzujących się niską zawartością glutenu; cel zadania – uwzględnienie w produkcji zbóż oczekiwań osób chorych na celiaklię i chorobę Haschi Moto, tj. uczulonych na wysoką zawartość glutenu;
• Utworzenie w ramach MBG kolekcji dawnych odmian lnu i lnianki charakteryzujących się wysoką zawartością kwasów nienasyconych z grupy omega-3; cel zadania – utworzenie grup rolników produkujących olej bogaty w kwasy omega – 3 dla osób po przejściach onkologicznych.

Partnerzy:

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (Państwowy Instytut Badawczy) - Zakład Doświadczalny w Grodkowicach
• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
• Stowarzyszenie Gospodarstw Ekologicznych „NATURA”
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
• Fundacja Partnerstwo dla Środowiska

Wykorzystanie zjawiska mikoryzy w produkcji rolniczej i nasiennictwie roślin uprawnych

Mikoryzą nazywamy symbiozę między korzeniami roślin wyższych a niepatogenicznymi, wysoce wyspecjalizowanymi grzybami żyjącymi w glebie. Temu powszechnie występującemu w przyrodzie zjawisku podlegają zarówno drzewa i krzewy leśne jak i większość roślin uprawnych (około 80%).

Symbioza między korzeniami roślin, a specyficznymi gatunkami grzybów przynosi obu partnerom dużo korzyści. Grzyb pobiera od rośliny 10-20% produktów fotosyntezy, przede wszystkim węglowodany oraz aminokwasy i inne substancje stymulujące rozwój grzybni. Do najważniejszych korzyści uzyskiwanych przez rośliny należą:

• zwiększenie przez grzyby powierzchni chłonnej korzeni roślin (powierzchnia chłonna korzeni roślin tworzących ektomikoryzy jest 600-1000 razy większa w porównaniu z korzeniami niemikoryzowymi),
• popra­wa ogólnej kondycji i wspomaganie wzrostu roślin (dostarczenie witamin i hormonów powodujących lepszy wzrost i dłuższe życie korzeni oraz większą odporność na czynniki stresowe),
• podniesienie odporności na patogeny (obrona chemiczna w wyniku działania antybiotyków; przeszkoda mechaniczna w postaci mufki grzybni na korzeniach),
• sprawniejsze dostarczanie wody (przerost komó­rek miękiszu kory pierwotnej korzenia strzępkami grzyba zwiększa średnice korzeni mikoryzowych, przez co mogą one pobierać więcej wody z podłoża, a wraz z nią i soli mineralnych),
• bardziej efektywne pobieranie składników odżyw­czych z gleby (mikoryzy są nie tylko zdolne do zwiększonej absorpcji makroelementów, w tym związków fosforu – 4 krotnie, azotu – 2 krotnie, potasu – 1,5 krotnie i pierwiastków istotnych z punktu widzenia odporności człowieka na choroby cywilizacyjne - m. in. wapnia, żelaza, magnezu, ale także mikroelementów służących do budowy witamin, enzymów i hormonów – cynku, miedzi, boru i in.),
• ochronna rola mikoryz przed negatywnym wpływem kwaśnych deszczy i zanieczyszczeniem gleby metalami ciężkimi (umożliwienie produkcji żywności na terenach obciążonych skażeniami).

Odmiany tworzące mikoryzę jako innowacyjny kierunek rozwoju nasiennictwa rolniczego

Występująca w Polsce duża powierzchnia obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania oraz niska klasa bonitacyjna gleb, stanowią istotny czynnik rozwoju nowych odmian roślin uprawnych wykorzystujących zjawisko mikoryzy. Należy zauważyć, że najbardziej intensywna produkcja warzywnicza prowadzona jest na terenach skażonych przez przemysł (otulina Huty im. T. Sędzimira, tereny położone wokół Chrzanowa, Oświęcimia, Tarnowa) i szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu. Zagłębia warzywnicze korzystają głównie z intensywnych odmian zagranicznych, które kumulują w sobie duże ilości szkodliwych dla zdrowia metali ciężkich, pierwiastków promieniotwórczych i związków ropopochodnych. Odmiany te wymagają dużego poziomu nawożenia i wysokiego poziomu ochrony chemicznej.

Czynnikiem stymulującym rozwój nasiennictwa opartego na procesach naturalnych, a zwłaszcza symbiozie roślin wyższych z mikroorganizmami jest duży popyt konsumentów na „żywność naturalną”, rosnąca rola rolnictwa ekologicznego, a także powiększający się areał gruntów zdegradowanych i pozostających pod presją skażeń środowiskowych.
Przyjęcie w hodowli odmian roślin rolniczych i ogrodniczych nowego czynnika oceny odmian pozwali wyjść polskiej hodowli z zastoju w jakim pozostaje, zaproponować nową ofertą rynkową i znaleźć swoje należne miejsce w gronie podmiotów kreujących postęp biologiczny w rolnictwie światowym i europejskim. Tym samym pozwoli kreować nowe standardy jakości produktów żywnościowych i pozytywnie oddziaływać na środowisko naturalne (w czym może się przejawiać środowiskotwórcza rola obszarów wiejskich).

Planowane efekty:

• Opracowanie nowej generacji odmian bazujących na mikoryzie
• Wprowadzenie odmian pozbawionych skażeń i posiadających jednocześnie wysoką zawartość substancji biologicznie czynnych (witamin, soli mineralnych, biostymulatorów).
• Podniesienie konkurencyjności małopolskiego rolnictwa (ukazanie jego potencjału innowacyjnego oraz implementacyjnego)
• Dołączenie małopolskich spółek hodowlanych, produkujących materiał nasienny roślin uprawnych do grona podmiotów kreujących postęp biologiczny w rolnictwie europejskim.

Kierunki dalszych prac:

• Izolacja grzybów mikoryzowych aktywnych w glebach Małopolski,
• Utworzenie Banku Grzybów Arbuskularnych,
• Wprowadzenie „odmian mikoryzowych” na listę odmian roślin przeznaczonych dla rolnictwa ekologicznego i tradycyjnego,
• Użycie szczepionek mikrobiologicznych do zaprawiania nasion roślin rolniczych i ogrodniczych oraz do ożywienia gleb jałowych pozbawionych grzybów mikoryzowych,
• Zastosowanie grzybów arbuskularnych w glebach jako innowacyjnej i skutecznej metody udoskonalenia upraw roślin leczniczych (polepszenie jakości surowców, wzrost zawartości ważnych substancji leczniczych na skutek interakcji z gatunkami grzybów arbuskularnych).

Partnerzy:

• Uniwersytet Jagielloński - Małopolskie Centrum Biotechnologii
• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Zakład Doświadczalny IHAR w Grodkowicach
• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
• Spółki hodowlane: HBP, Polan, i in.
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach

Rozwój produkcji tuszek gołębia Rysia Polskiego

Ryś Polski to stara rasa gołębi rodzimego pochodzenia hodowana na terenie Małopolski od najdawniejszych czasów. Prawdopodobnie powstała w wyniku krzyżowania cętkowanych gołębi polnych z białogłowym garłaczem śląskim. Centrum hodowli znajdowało się w Krakowie i okolicznych miejscowościach. Stąd ryś rozprzestrzenił się na teren Małopolski wschodniej (Rzeszów, Jarosław, Przemyśl, Lwów). W czasach współczesnych ryś polski jest hodowany przez miłośników gołębi w całym kraju. Od dawna cieszy się także dużym zainteresowaniem hodowców zagranicznych, zwłaszcza Niemców. Szczególny rozkwit rasy nastąpił w początkach XIX wieku.
Ryś wykazuje się dobrym przystosowaniem do zmiennych warunków klimatycznych, ma średnią zdolność lotną, jest płodny i troskliwy. W Polsce jest jedyną rodzimą rasą opasową. Dorosłe osobniki osiągają masę 800 g i więcej, a tuszki handlowe ważą po około 0,5-0,6 kg. Dotychczas wyselekcjonowano 18 form barwnych.

W przeszłości rysie wykorzystywano głównie, jako wkład podstawowy do rosołu. Stosowano go w rekonwalescencji dzieci i osób starszych o wątłym zdrowiu, po przebytej chorobie, ciężkim porodzie i w leczeniu chorób alergicznych. Tuszki gołębi mają bardzo smaczne mięso. Jest ono co prawda dużo ciemniejsze i nieco twardsze niż kurze ale wykazuje się dużą kruchością i posiada małą ilość tłuszczu oraz dużą zawartość białka. Rosół z niego posiada walory lecznicze, jest bardzo smaczny, wyrazisty i prawie pozbawiony tłuszczu. Do celów kulinarnych najbardziej nadaje się mięso z młodych gołębi hodowanych w sposób tradycyjny na wsi i karmionych paszami gospodarskimi.

Cele szczegółowe programu:

• podtrzymanie produkcyjnych funkcji drobnych gospodarstw rolniczych (rozwój drobnostadnego chowu rodzimych ras zwierząt),
• zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Małopolski na bazie przewag komparatywnych,
• wsparcie rozwoju grup producenckich i konsumenckich,
• kształtowanie rynku produktów wysokiej jakości oraz promocja tradycyjnej żywności lokalnej,
• rewitalizacja i wsparcie chowu drobnego inwentarza w gospodarstwach tradycyjnych,
• ochrona bioróżnorodności i dywersyfikacja produkcji rolniczej.

Proponowany sposób realizacji:

• Utworzenie i utrzymanie stad zachowawczych i zarodowych gołębia Rysia Polskiego przy uwzględnieniu różnorodności odmian barwnych i typów użytkowych (ochrona „in situ” zasobów genetycznych województwa małopolskiego)
• Prowadzenie hodowli gołębi mięsnych w gospodarstwach drobnotowarowych
• Rozwijanie krótkich łańcuchów produkcji tuszek (wykorzystanie bioróżnorodności do dywersyfikacji produkcji rolniczej i wzbogacenia rynku w nowe produkty spożywcze)
• Komercjalizacja produkcji, udział bezpośredni hodowców w obrocie i dystrybucji żywności (uzyskiwanie wartości dodanej)
• Budowanie grup partnerskich zarówno po stronie podaży, jak i popytu

Partnerzy:

• Stowarzyszenie Proszowickich Hodowców Gołębi Rasowych i Drobnego Inwentarza „Zielononóżka”
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach