Skansenova- systemowa opieka nad małopolskimi skansenami
W ramach projektu odnowiono i zabezpieczono przed niekorzystnym działaniem czasu i sił przyrody ponad 100 obiektów. Prace konserwatorskie, które od ponad dwóch lat są przeprowadzane w dziewięciu skansenach położonych na terenie całego województwa, dobiegają końca.
"Skansenova” – to pierwszy tak kompleksowy i realizowany na tak dużą skalę projekt konserwacji zabytków drewnianych w naszym regionie. Realizacja, podjętego w 2016 roku przez Województwo Małopolskie zadania, zakończy się formalnie w grudniu, ale już dziś turyści mogą podziwiać odnowione perełki architektury drewnianej w muzeach pod gołym niebem w: Dobczycach, Nowym Sączu, Zubrzycy Górnej, Sidzinie, Szymbarku i Łosiu oraz w Zalipiu, Dołędze i Wygiełzowie.
Mamy to szczęście, że żyjemy w miejscu, które może się poszczycić niezwykle bogatym dziedzictwem kulturowym. Dzięki realizacji projektu Skansenova odrestaurowano ponad 100 zabytkowych obiektów, 4 z nich przeniesiono z innej lokalizacji na teren skansenu, 81 obiektów zabezpieczono przed zniszczeniem i kradzieżą, montując monitoring czy nowe ogrodzenie oraz co ważne, dostosowano je do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, tak by każdy mógł doświadczyć naszego regionalnego piękna. A tym, co mamy najcenniejsze – naszym dziedzictwem – zachwycają się nie tylko turyści z Polski, ale również ci przyjeżdzający z najbardziej odległych zakątków Europy i świata.
– mówi Leszek Zegzda, odpowiedzialny w zarządzie województwa m.in. za dziedzictwo kulturowe.
Prace konserwatorsko-remontowe to dopiero początek zmian. W planach partnerów projektu jest wdrożenie zintegrowanego programu kulturowego pod wspólną marką Skansenova. Szacuje się, że w skali roku z bogatej oferty kulturalno-edukacyjnej, którą wspólnie stworzą partnerzy, skorzysta blisko 260 tys. osób – zarówno mieszkańców, jak i turystów z kraju i z zagranicy. Zintegrowana oferta dotyczyłaby grupy 9 skansenów, tworzących swoisty klaster kulturowy, dysponujący terenem o powierzchni prawie 40 ha, ze 180 budynkami oraz z 19 tys. ruchomych muzealiów.
Już dziś powstały pierwsze wspólne materiały informacyjno-edukacyjne dla skansenów. W każdym z dziewięciu muzeów, zwiedzający otrzymają mapki – przewodniki z tematycznymi ścieżkami zwiedzania oraz folder „Zrób to sam”, gdzie zarówno dorośli, jak i dzieci znajdą specjalne zadania, których wykonanie przybliży historię danego miejsca.
Dla skansenów objętych projektem powstała także strona internetowa www.skansenova.pl. To właśnie tu zainteresowani znajdą niezbędne informacje na temat obiektów. W wersji mobilnej strona zawiera dodatkowo interaktywną grę dla dzieci i dorosłych, która w formie zabawy pozwala odkrywać nieznane ciekawostki i tajemnice zaklęte w zabytkowych budynkach.
***
"Muzea otwarte" na pograniczu polsko-słowackim. Projekt partnerski instytucji kultury z unijnym dofinansowaniem
"Muzea otwarte" to pierwszy partnerski projekt z pogranicza polsko-słowackiego, który odpowiada na potrzeby osób z niepełnosprawnościami w sposób kompleksowy, nowoczesny oraz z wykorzystaniem wyników badań społecznych. Jego działania obejmują m.in. modernizację, rozbudowę, remont konserwatorski obiektów muzealnych oraz otoczenia z przeznaczeniem na ogrody sensoryczne i edukacyjne jako nowy produkt kulturowo-turystyczny. Planowane są także nowe wystawy, które uatrakcyjnią ofertę muzeów.
26 czerwca 2018 roku projekt został wybrany do dofinansowania w ramach Programu Transgranicznego Interreg V-A Polska-Słowacja na lata 2014-2020. Liderem projektu jest Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach (instytucja kultury województwa małopolskiego), a Partnerami w projekcie są:
po stronie słowackiej (Kraj Żyliński):
- Oravské muzeum Pavla Országha Hviezdoslava v Dolnom Kubíne
- Liptovské múzeum v Ružomberku
oraz po stronie polskiej (Małopolska-Śląsk):
- Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
- Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
- Muzeum Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej
- Muzeum Tatrzańskie im. Dra. T. Chałubińskiego w Zakopanem
- Miejski Dom Kultury w Czechowicach-Dziedzicach (województwo śląskie)
***
Zestawienie inwestycji realizowanych w wojewódzkich instytucjach kultury dofinansowywanych w 2018 r. z budżetu województwa małopolskiego.
***
Inwestycje przygotowywane i realizowane w wojewódzkich instytucjach kultury w latach 2014-2018. Informacja poglądowa z infografiką.
W latach 2014-2017 sześć instytucji kultury Województwa Małopolskiego - 4 muzea, teatr i ośrodek kultury - zakończyło inwestycje budowlane, uzyskując nowe przestrzenia do działalności programowej. Poniesione nakłady łącznie dają kwotę blisko 85 mln zł, w tym z budżetu Województwa ok. 32 mln zł. Do 2020 roku zaplanowano realizację 27 inwestycji w infrastrukturę kultury na potrzeby 9 muzeów, 2 teatrów, 4 centrów kultury, biblioteki, filharmonii i opery, na łączną kwotę 236 mln zł.
***
Sądeckie muzeum uzyskało nową siedzibę.
Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu – instytucja kultury województwa małopolskiego - zakończyło realizację projektu pn. Rewaloryzacja i konserwacja zabytkowego obiektu przy ulicy Jagiellońskiej 56 w Nowym Sączu, dla zachowania i prezentacji dziedzictwa kulturowego Sądecczyzny. Jednocześnie jest to pierwszy zakończony projekt inwestycyjny w wojewódzkich instytucjach kultury współfinansowany ze środków europejskich w perspektywie 2020 roku.
W wyniku realizacji tego projektu Muzeum pozyskało pomieszczenia biurowe i magazynowe oraz przestrzenie na wstawy stałe i czasowe. Pracownicy Muzeum wprowadzili się do nowej siedziby w lutym 2018 roku. W dniu 26 kwietnia br. nastąpiło uroczyste otwarcie siedziby dla zwiedzających, w tym nowych wystaw: czasowej poświęconej twórczości Jacka i Rafała Malczewskich oraz stałych prezentujących życie Nowego Sącza począwszy od autonomii galicyjskiej poprzez lata Wielkiej Wojny, II Rzeczpospolitej po II Wojnę Światową. Oprócz tego na stałe będą także prezentowane obrazy Bolesława Barbackiego, artysty związanego z Nowym Sączem. Przewiduje się wzrost liczby odbiorców oferty kulturalnej i edukacyjnej o ponad 15 tys. osób rocznie.
W 2016 roku został zakupiony zabytkowy budynek banku z 1912 r. przy ul. Jagiellońskiej 56, który zaprojektował znany architekt Teodor Hoffmann. Staraniem Muzeum, budynek został w krótkim czasie zaadaptowany na potrzeby muzealne. Projekt budowlany przygotował Inwestbud J. Paradowski z Nowego Sącza, a roboty budowlane wykonała firma Motylex M. Górka z Nowego Sącza. Wartość projektu inwestycyjnego wynosi 4,37 mln zł, w tym wysokość unijnego wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego to ponad 0,98 mln zł. Pozostałe środki, tzw. wkładu krajowego, wygospodarowało Muzeum w kwocie ponad 0,41 mln zł oraz samorząd województwa małopolskiego w kwocie ponad 2,96 mln zł, dokonując zakupu budynku i współfinansując prace remontowe i adaptacyjne oraz wyposażenie obiektu. W 80. roku działalności nowosądeckie Muzeum otwiera swoje drzwi dla publiczności w nowym gmachu głównym.
***
Przy wiejskiej drodze – rozwija się wspólny projekt na pograniczu polsko – słowackim.
Muzea z Małopolski i z Kraju Żylińskiego wspólnie urzeczywistniają projekt pt. Przy wiejskiej drodze – w rytmie pracy dawnych zakładów przemysłowych i pracowni rzemieślniczych. Celem projektu jest ochrona dziedzictwa materialnego i niematerialnego pogranicza polsko-słowackiego poprzez odbudowę, remonty obiektów przemysłowych, rzemieślniczych z wyposażeniem oraz upowszechnienie wiedzy na ich temat poprzez wyznaczenie transgranicznego szlaku przemysłów i rzemiosł wiejskich, jako nowego produktu turystycznego pogranicza. Ponadto realizacja projektu wpłynie w znaczący sposób na uatrakcyjnienie i wzbogacenie oferty muzeów poprzez uruchomienie nowych wystaw stałych, czasowych i warsztatów. 5 muzeów uczestniczy w działaniach partnerskich, miękkich i inwestycyjnych:
Muzeum – Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej (partner wiodący) – instytucja kultury Województwa Małopolskiego; Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu – instytucja kultury Województwa Małopolskiego (teren Sądeckiego Parku Etnograficznego); Múzeum oravskej dediny w Zuberc; Slovenské národné múzeum w Martine - Múzeum slovenskej dediny; Oravské múzeum P. O. Hviezdoslava w Dolnym Kubinie.
Partnerzy uzyskali dofinansowanie w kwocie 4 mln zł w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020. Całkowita wartość projektu to ponad 4,8 mln zł, w tym ok. 730 tys. zł z budżetu Województwa Małopolskiego. Po stronie polskiej, prace inwestycyjne są mocno zaawansowane w Sądeckim Parku Etnograficznym, gdzie trwa odbudowa zabytkowych obiektów: 2 tartaków, folusza i młyna z infrastrukturą techniczną w tzw. sektorze przemysłu ludowego. Łącznia wartość prowadzonych robót budowlanych to 2,4 mln zł brutto – na podstawie umowy z wykonawcą firmą PRO-LOG Sp. z o.o. Na wrzesień zaplanowano zakończenie prac w skansenie. Na terenie Orawskiego Parku Etnograficznego prowadzone są prace związane z translokacją i odbudową jednobudynkowej zagrody oraz prace związane z zakresem „miękkim” projektu tj. organizacją konferencji, seminarium, opracowaniem ścieżek edukacyjnych, imprez plenerowych, promocją projektu. Partnerzy słowaccy rozpoczną prace budowlane w II kwartale 2018 r. Na dzień 31.03.2018 r. Muzeum - Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej oraz Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu wydatkowały razem kwotę 577 tys. zł (środki krajowe oraz środki europejskie). Ogółem wykonanie finansowe w projekcie zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej wynosi 582 tys. zł.
***
Skansenova - odbudowano łemkowską chyżę w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu.
Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach aktywnie uczestniczy w realizacji projektu partnerskiego pt. Skansenova – systemowa opieka nad dziedzictwem w małopolskich muzeach na wolnym powietrzu. W sześciu małopolskich skansenach, objętych Skansenovą, od wielu miesięcy trwają prace polegające m.in. na odnawianiu zabytkowych budynków, zabezpieczeniu przed pożarem i kradzieżą, ogrodzeniu terenu skansenów, wyposażeniu budynków w sprzęt i urządzenia potrzebne w działalności kulturalnej i edukacyjnej. Działania inwestycyjne dofinansowywane są z Funduszy Europejskich z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 oraz z budżetu Województwa Małopolskiego i Partnerów – gmin i instytucji kultury.
W Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu, która jest filią gorlickiego Muzeum, zakończono odbudowę zabytkowej, łemkowskiej chyży. W 2017 r. budynek został translokowany z miejscowości Bartne w powiecie gorlickim do wsi Łosie. Chałupę, o powierzchni użytkowej 62 m2 i kubaturze 364 m3, wybudowano w Bartnem w roku 1928 dla Stefana Dziamby. Budował ja cieśla Jan Falenczak. W odnowionej postaci, obiekt pełnić będzie funkcje edukacyjno- wystawiennicze. Tematyka zajęć: “Ludowy przemysł naftowy w Małopolsce”, “Łosiańscy maziarze”, “Odessa, Kijów, Budapeszt, Berlin- trasy handlowe maziarzy z Łosia”, “Do czego potrzebna była maź”. Obecnie przygotowywana jest wystawa ludowej biżuterii łemkowskiej “Krywulki”. Adaptację obiektu zaprojektował architekt Janusz Rotko, a wykonawcą robót była Firma Usługowo-Handlowa Adam Kuziak. W imieniu Muzeum inwestycję prowadził dyrektor Zdzisław Tohl. Na początek czerwca 2018 r. zaplanowano otwarcie dla publiczności nowego budynku w zagrodzie w Łosiu.
