Chmury to nic innego jak zbiór zawieszonych w atmosferze niewielkich kropelek wody, kryształków lodu, kurzu i tym podobnych składników. Powstały w wyniku kondensacji pary wodnej w powietrzu, spowodowanym spadkiem temperatury wraz z wysokością. Warunkiem kondensacji pary wodnej jest osiągnięcie przez nią stanu nasycenia. W atmosferze ziemskiej następuje to przeważnie w wyniku obniżenia się temperatury powietrza lub zwiększonego parowania wody z podłoża. Wyróżniamy następujące rodzaje chmur:

Cirrus (Ci) - pierzasta - są to chmury złożone z kryształków lodu. Zazwyczaj mają postać cienkich, niemal prostolinijnych włókien, które mogą być zagięte nieregularnie lub chaotycznie splątane ze sobą. Mogą też mieć kształt nitek, ławic lub wąskich pasm o jedwabistym wyglądzie. Mają barwę białą, bez żadnych odcieni, a o zachodzie mogą przybierać kolor żółty, różowy i czerwony. Są to chmury wysokie (od 3km do 8km) i płyną z prędkością powyżej 70 km/h.

Cirrostratus (Cs) - warstwowo pierzasta - chmury te składają się głównie z kryszttałków lodu. Przybierają formę delikatnej, włóknistej zasłony w kolorze białym. Czasami są tak cienkie, że nadają niebu delikatnie zamglony wygląd. Nigdy nie przesłaniają w zupełności zarysów Słońca czy Księżyca. Powodują występowanie zjawiska "halo" - białej otoczki wokół Słońca lub Księżyca. Znajdują na wysokości od 3 do 18 km od powierzchni Ziemi.

Altocumulus (Ac) - średnio-kłębiaste - chmura zbudowana z kropelek wody, chociaż przy niskich temperaturach występują w niej również kryształki lodu. Występuje w postaci ławic złożonych z członów (cieniowane walce, bryły, fale lub płaty z perłowym połyskiem), między którymi prześwituje niebo. Kolor chmury jest biały, lecz poszczególne człony są ciemniejsze. Z tych chmur może spaść deszcz, który wyparowując i nie osiągając powierzchni Ziemi tworzy charakterystyczne smugi, zwane wirgą. Można przez nie określać położenie Słońca i Księżyca. Chmury średnie, na wysokości od 2 do 8 km.

Nimbostratus (Ns) - warstwowe - chmura ta zbudowana jest z kropelek wody i kryształków lodu. Jest szara, przeważnie ciemna podchodząca nawet pod kolor czarny, o rozmytaj podstawie. Daje ona z reguły opad deszczu lub śniegu. Chmury te są wszędzie tak grube, że całkowicie przesłaniają Słońce. Ich pionowa rozciągłość dochodzi nawet do kilku kilometrów. Są to chmury niskie - do 2 km.

Stratocumulus (Sc) - kłębiasto-warstwowe - są złożone z małych kropelek wody. Występują jako szare lub białawe ławice warstw chmur, mające prawie zawsze ciemne obszary. Złożone są z zaokrąglonych brył, walców i innych, połączonych ze sobą lub oddzielonych i nie mających włóknistego wyglądu. Kształty poszczególnych członów są podobne do partii chmur Ac, lecz są zawsze większe od nich. Zwykle te części nachodzą na siebie, ale czasami widać prześwity. Z tych chmur możemy się spodziewać opadu słabego deszczu, śniegu lub krup śnieżnych. Są to chmury niskie - do 2 km.

Cumulus (Cu) - kłębiaste - chmura ta skłąda się z kropelek wody, a przy niskich temperaturach także z kryształków lodu. Przeważnie oddzielne, zwarte chmury o wyrażnych zarysach. Rozciągają się w kierunku pionowym. Mają kształt pagórków, kopuł wież, których górna część przypomina kalafior. Podstawa chmur jest często najciemniejsza.  W słońcu chmury te lśnią się i bielą. Chmury cumulus mogą występować jednocześnie w różnych stadiach pionowego rozwoju, a więc mogą mieć również małą rozciągłość pionową i wyglądać jak spłaszczone. Opady są przeważnie przelotne, tylko niekiedy o dużym natężeniu. Cumulus ma budowę pionową i znajduje się na wysokości od 0,5 do 6 km.

ZACHMURZENIE

CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE

Ciśnienie atmosferyczne definiujemy jako ciężar słupa powietrza napierający na jednostkę powierzchni. Mierzone jest barometrem (aneroidem). Jednostką ciśnienia jest hektopaskal (hPa). Średnia wartość ciśnienia mierzona jest na poziomie morza w temperaturze 0°C. Linie odpowiadające miejscom o tej samej wartości ciśnienia nazywamy izobarami. Wyróżniamy dwa układy ciśnieniowe: niż (cyklon) i wyż (antycyklon). W ośrodkach niżowym i wyżowym masy powietrza wirują wokół centrum przemieszczając się z ośrodka o wysokim ciśnieniu do ośrodka o niskim ciśnieniu (z W do N), przy czym w niżu przeciwnie do ruchu wskazówek zegara w kierunku jego centrum, a w wyżu zgodnie z ruchem wskazówek zegara w kierunku od centrum.

WIATR

Wiatrem nazywamy ruch powietrza względem powierzchni Ziemi. Zjawisko to występuje na skutek różnic ciśnien pomiędzy różnymi miejscami. Prędkość wiatru mierzona jest w metrach na sekundę (m/s) lub w węzłach (milach morskich na godzinę - Mm/godz). Przepływ mas powietrza następuje z ośrodków o wyższym ciśnieniu do ośrodków o niższym ciśnieniu. Prędkość wiatru jest zależna od różnicy ciśnień między danymi miejscami. Wiatr określają dwa parametry: kierunek i prędkość. Kierunek i prędkość wiatru ustala się korzystając z wiatromierzy lub obserwując fale lub drzewa. Stosowane są wiatromierze (anemometry) mechaniczne, elektryczne i elektroniczne. Kierunek wiatru jest przeważnie prostopadły do grzbietów fal na wodzie. Siłe wiatru określamy przy pomocy skali Beauforta.
Wśród wietrów należy wyróżnić bryzy, które mogą występować nad każdym odpowiednio dużym zbiornikiem wodnym. Mówi się o bryzie dziennej (morskiej) i nocnej (lądowej). Bryzy są wiatrami lokalnymi wiejącymi w cyklu dobowym na skutek różnicy temperatur między wodą a lądem. W dzień ląd ogrzewa się znacznie szybciej od wody, przez co ogrzane powietrze unosi się w górę znad lądu. W tym miejscu powstaje niż, który pociąga za sobą powietrze znad morza. Powstaje bryza. Analogicznie możemy mówić o bryzie nocnej. Mianowicie szybciej ochładza się ląd, a woda pozostaje nadal ciepła. Zasięg bryzy dziennej w głąb morza dochodzić może do około 20 Mm, a siła maksymalnego wiatru 4-5°B. Natomiast zasięg bryzy nocnej nie przekracza 10-15 Mm od brzegu, a jej siła maksymalna osiąga 3-4°B.
Monsuny to wiatry o cyklu rocznym występujące w wyniku zmian ciśnienia nad oceanami i lądami. W lecie monsuny wieją od morza w kierunku lądów, w zimie na odwrót odwrotnym. Pasaty to stałe wiatry występujące w strefie międzyzwrotnikowej. Wieją od wyżów zwrotnikowych ku równikowemu niżowi. Odchylane są prawo na półkuli północnej, w lewo na południowej. Wynika to z ruchu obrotowego kuli ziemskiej.

TEMPERATURA

Temperatura jest to wielkość fizyczna mówiąca o stopniu ogrzania powietrza. Jednostką temperatury jest stopień Celsjusza (°C). Wielkość tą mierzy się termometrem. Głównym źródłem ciepła troposfery jest powierzchnia Ziemi, która jest  wtórnym źródłem ciepła dostarczanego przez Słońce. Najskuteczniej akumuluje ciepło woda. Ląd nagrzewa się znacznie szybciej niż morza i oceany, ale i znacznie szybciej ulega ochłodzeniu.

WILGOTNOŚĆ

Wilgotność powietrza to ilość pary wodnej zawartej w powietrzu. Wyróżniamy następujące stopnie wilgotności powietrza: bezwzględną (gęstość pary wodnej, tj. liczba gramów pary wodnej w 1 m3 powietrza) i względną (stosunek ilości pary wodnej występującej w danej chwili do takiej ilości pary wodnej, która by to powietrze nasyciła w tej samej temperaturze). Wilgotność mierzy się higrometrem i wyraża się w procentach.

WIDZIALNOŚĆ POZIOMA

Widzialność pozioma jest to odległość, z której określony obiekt w danych warunkach meteorologicznych jest jeszcze widziany. Widzialność mierzy się w metrach. Na widzialności w znacznym stopniu mają wpływ mgła i opady atmosferyczne. Mgła to zawiesina bardzo małych kropelek wody w przyziemnej warstwie powietrza, powodująca ograniczenie widzialności poniżej 1 km. Mgła jest produktem kondensacji pary wodnej zawartej w atmosferze.

OZNAKI ZBLIŻANIA SIĘ LEPSZEJ POGODY

• rosa pojawia się nad ranem

• nocna mgła opada nad ranem

• morskie ptaki trzymają się daleko od brzegu

• wieczorem robi się zdecydowie chłodniej i pojawia się rosa

• wieje słaby wiatr lub nie wieje w ogóle

• czysty i jasny widnokrąg podczas wschodu słońca

• Słońce zachodzi nie za linię chmur, lecz wprost za linię horyzontu, niebo jest jasne

• czerwony zachód słońca

• wiatr powoli tężeje w południe, a słabnie wieczorem i nad ranem

• po zachodzie słońca barwa nieba ma odcień złoty

• w dni bezwietrzne dym unosi się pionowo do góry

• pod wieczór zanikają chmury kłębiaste

OZNAKI ZBLIŻANIA SIĘ GORSZEJ POGODY

• gwiazdy są duże i silnie migają

• morskie ptaki trzymają się blisko brzegu

• tęcza rano lub przed południem

• wzrasta siła wiatru pod wieczór i w nocy

• przy pogodzie bezwietrznej dym kładzie się po wodzie

• wokół słońca i księżyca tworzy się tzw. halo (potoczna "czapa")

• cumulusy łączą się w większe kompleksy

• barometr stale opada, jeżeli opadanie jest gwałtowne, burza jest bliska

• mgła się podnosi

• spoza zasłony chmur na choryzoncie wychodzą na niebo w dużej liczbie cirrusy

• z zachodu nadciągają chmury warstwowe na różnych poziomach

• wschód słóńca jest krwistoczerwony

• nagłe zmiany kierunku wiatru

• ptaki nisko latają

OZNAKI ZBLIŻANIA SIĘ WIATRU

• ciśnieni bardzo szybko spada

• gwiazdy silnie świecą

• słońce wschodzi krwiścieczerwono

• po ustaniu opadów wzrasta siła wiatru

• czerwona tarcza księżyca