strona główna

Lasy za czasów pogańskich

Patrząc na dzisiejszy las należy pamiętać, że jego wygląd nie ma nic wspólnego z lasami, jakie pokrywały teren Polski za czasów pogańskich. Obecnie lasy w Polsce są w 80% tragicznymi monokulturami, nieodpornymi na choroby i szkodniki oraz składają się z drzew, które nigdy nie wyrosłyby samorzutnie na takim siedlisku. Lasy w Polsce są raczej uprawami leśnymi tak jak pole pszenicy czy żyta.
W krajobrazach pierwotnej Polski panowały lasy. Ocenia się, że lesistość Polski wynosiła wtedy 97,5%. Tak naprawdę typowych łąk, do których tak przyzwyczailiśmy oczy, prawie wcale nie było. Zwykle powstawały one w wyniku działalności człowieka, zwierząt oraz po pożarach lasów. Przenieśmy się o kilka tysięcy lat wstecz...
Na terenie dzisiejszej Polski dominowały lasy grądowe (41,6%). Były to wszechobecne na niżu, potężne lasy z prastarymi grabami, lipami, klonami, dębami, wiązami oraz jesionami. Lasy te były wilgotne z bardzo bujnym runem i podszyciem. Przejście przez taki las było bardzo trudne. Drogę tarasowały potężne drzewa, które umarły śmiercią naturalną. Jednocześnie te leżące olbrzymy próchniejąc tworzyły idealne warunki dla młodych drzewek. Właśnie grądy były głównym składnikiem prastarych puszcz. Na ubogich siedliskach tj. piaskowych, bielicowych glebach rosły bory mieszane (13,9%). Tam jedynie rosły sosny na naturalnych siedliskach. Potężne puszcze zawierały także kwaśne i ciepłolubne dąbrowy (8,1%). Myślę, że były to święte lasy. Ponieważ właśnie one zawierały wielkie dęby, których wiek dochodził do 700 - 900 lat. Na pogórzu rosły przepiękne i widne wiosną lasy bukowe i jodłowo-bukowe bory mieszane (1,2%), które także można było spotkać na północy kraju. Lasy i zarośla bagienne stanowiły 2% powierzchni kraju. Doliny rzek porastały łęgi, a rozlewiska olsy. Rosnące tam i niezwykle szybko i bujnie wierzby, topole tworzyły gąszcz nie do przebycia. Zajmowały około 8,9% powierzchni kraju. Tereny te były w późniejszych czasach traktowane jako naturalne zapory obronne. W średniowieczu za ich wycinanie groziły wysokie kary. W tamtych czasach roślinność nieleśna zajmowała jedynie 0,5% powierzchni kraju.
Tamte czasy już nie powrócą. Dzisiaj cenne pozostałości naturalnych lasów są chronione w rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Jedynie w Puszczy Białowieskiej zachowały się pierwotne lasy. Tamtejsze rezerwaty ściśle chronią pierwotne siedliska. Rosnący na nich las wygląda dokładnie tak samo jak np. 3000 lat temu. Uszanujmy to. Jest to prawdziwa Świątynia Natury, nasze największe naturalne dobro i bogactwo.
W dzisiejszych czasach, każdy las (a także każde pojedyncze, samotnie rosnące, drzewo - dop. red.) zasługuje na szacunek. Jeden 100 letni buk rocznie produkuje tyle tlenu, ile wystarczyłoby do oddychania 16 osobom przez rok. Jeżeli go zetniemy to dla wyprodukowania takiej samej ilości tlenu będziemy musieli posadzić 1700 (tak - tysiąc siedemset!) 10-cio letnich buków...

Rafał Szuflet v.D.

<<poprzedni | spis treści | następny >>