KULTURA I EDUKACJA
WIADOMOŚCI Z JAPONII Nr 1/145/00
Minister Geremek z oficjalną wizytą w Japonii
W dniach od 6 do 9 lutego 2000 r. minister spraw zagranicznych RP, prof. Bronisław Geremek przebywał z oficjalną wizytą w Japonii. Minister Geremek został przyjęty na audiencji przez następcę tronu, księcia Naruhito, odbył spotkanie z premierem Keizo Obuchi i ministrem spraw zagranicznych Yohei Kono. Rozmawiał też z japońskimi biznesmenami. Spotkanie z szefem japońskiej dyplomacji Yohei Kono odbyło się w poniedziałek, 7 lutego. Tematem rozmów były stosunki bilateralne oraz sytuacja międzynarodowa. Minister Kono wyraził pragnienie rozszerzenia stosunków z Polską, która zajmuje coraz ważniejszą pozycję w Europie, na zasadach równego partnerstwa, a także stwierdził, iż pragnie wspierać wysiłki Polski na rzecz przystąpienia do Unii Europejskiej. Podczas spotkania zostały wymienione noty w sprawie przyznania Polsce kolejnego grantu kulturalnego. Tym razem dar w postaci sprzętu nagłaśniającego i instrumentów muzycznych otrzyma Teatr Dramatyczny w Warszawie. Wartość daru wraz z kosztami obsługi wynosi 48,9 mln jenów czyli około 450 tysięcy dolarów. Jedna z najbardziej prestiżowych uczelni Japonii, Uniwersytet Waseda w Tokio, nadała profesorowi Geremkowi doktorat honoris causa. Podczas uroczystości Minister Geremek wyraził nadzieję na rozwój współpracy między Uniwersytetem Waseda a polskimi szkołami wyższymi.
Ogród Japoński we Wrocławiu - Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej
21 października 1999 roku w Ogrodzie Japońskim we Wrocławiu odbyła się uroczysta ceremonia odsłonięcia tablicy pamiątkowej będącej wyrazem wdzięczności za wsparcie finansowe Japonii przy odbudowie ogrodu po zniszczeniach powodziowych. W uroczystości wzięli udział Stanisław Huskowski wiceprezydent Wrocławia, Eizo Kaneyasu Charge d'Affaires Ambasady Japonii, Hitoshi Tomita i Ikuo Taniguchi Ś eksperci JICA oraz przedstawiciele masmediów.
Ogród Japoński powstał w 1913 roku, później dokonywano w nim licznych zmian, aż w latach dziewięćdziesiątych ogród przybrał obecny kształt. W latach 1995-1997 Japońska Organizacja Współpracy Międzynarodowej JICA oraz Stowarzyszenie Ogrodników z prefektury Aichi wydelegowały do Polski specjalistów, którzy udzielali konsultacji i nadzorowali przebieg prac rewaloryzacyjnych. Rekonstrukcję ogrodu zakończono w maju 1997 roku. Niestety, dwa miesiące po uroczystym otwarciu uległ on poważnym zniszczeniom na skutek powodzi. Odbudowa ogrodu trwała do pa.dziernika 1999 roku i była możliwa dzięki finansowej pomocy ze strony Stowarzyszenia ds. Upamiętnienia „wiatowej Wystawy EXPO 1970 oraz mieszkańców miasta Nagoya, którzy przekazali na ten cel blisko 260 tysięcy złotych. Wymieniono rośliny zniszczone przez powód., uporządkowano aranżacje kamienne, dokonano niezbędnych napraw drewnianych elementów budowli. Jesienią ubiegłego roku JICA przysłała do Wrocławia dwóch ogrodników, którzy ostatecznie zakończyli prace w ogrodzie.
Podczas oficjalnej ceremonii odsłonięcia tablicy pamiątkowej Eizo Kaneyasu Charge d'Affaires Ambasady Japonii mówił o tym, jak ważna dla zachowania piękna ogrodu jest miłość i troska mieszkańców Wrocławia. Następnie wraz z wiceprezydentem Wrocławia Stanisławem Huskowskim symbolicznie zasadził przywieziony z Holandii, ważący blisko osiemset kilogramów klon palmowy - drzewo przyjaźni polsko-japońskiej.
W czasie uroczystości Ikuo Taniguchi, japoński specjalista, który nadzorował ostatni etap odbudowy ogrodu powiedział: —Nadeszła złota polska jesień i liście drzew w Parku Szczytnickim przybrały złocistą barwę. W centralnej jego części znajduje się Ogród Japoński, nazywany również hakkoen - "biało-czerwony". Nazwa ta nawiązuje do kolorów flag Polski i Japonii. Mieszkańcy Wrocławia przychodzą tu na spacery, turyści odwiedzają ogród, aby znaleźć chwilę wytchnienia i podziwiać piękno natury, jest to również bardzo popularny cel wycieczek dzieci i młodzieży szkolnej. Już od pewnego czasu do Polski przyjeżdżają instruktorzy sztuk walki z Japonii, a japońskie koncerny motoryzacyjne otwierają tu swoje fabryki. Cieszę się, że Ogród Japoński jako kolejny z elementów kultury Japonii może przyczynić się do zacieśniania więzi między naszymi państwami.
Dzięki doświadczeniom zdobytym podczas wcześniejszych prac rewaloryzacyjnych odbudowa ogrodu przebiegała niezwykle sprawnie. Wielka szkoda, że tak dużo drzew uległo zniszczeniu podczas powodzi. Mam nadzieję, iż nowe sadzonki będą prawidłowo rosnąć. W polskich ogrodach przyjęta jest zasada, że z wyjątkiem uschniętych gałęzi, nie przycina się drzew pozwalając im rozrastać się w naturalny sposób. Jednak myślę, że w tym przypadku należy usuwać gałęzie, które mogą zaszkodzić właściwemu wzrostowi roślin. Japońskie i polskie podejście do kwestii przycinania trochę się różni.
We wrocławskim ogrodzie istotną rolę odgrywa woda. Spacerując proszę porównać gwałtowny, wartki strumień, który przepływa przez kaskadę męską - otoko daki oraz spokojną strugę, łagodnie spływającą z kaskady żeńskiej zwanej onna daki. Drewniane budowle takie jak brama wejściowa, mosty taiko bashi i yumedono bashi, altana azumaya czy pawilon herbaciany sukiya zostały zbudowane na podstawie planów sporządzonych w Japonii, ale przy użyciu polskiej techniki. Częściowo odbiegają one od japońskiej estetyki, lecz nie było wyjścia, gdyż nie mogliśmy zdobyć w Polsce odpowiednich materiałów. Również shishi odoshi - bambusowa rynienka, która napełniona wodą zmienia położenie, wydając przy tym charakterystyczny dźwięk, została skonstruowana przez Polaka w oparciu o fotografie, ja tylko dodałem kamień. Zwróćcie państwo uwagę na ten specyficzny odgłos.
Ogród Japoński funkcjonuje dzięki wspólnym wysiłkom polskich i japońskich specjalistów. Podziwiajmy zatem jego piękno."
Wywiad z prezydentem Wrocławia Bogdanem Zdrojewskim
Z okazji uroczystości ponownego otwarcia Ogrodu Japońskiego wywiadu udzielił nam prezydent Wrocławia Bogdan Zdrojewski.
Kiedy i w jakich okolicznościach powstał Ogród Japoński we Wrocławiu?
Ogród Japoński pierwotnie został urządzony w 1913 roku z okazji Wystawy Stulecia w ramach ekspozycji historycznych założeń ogrodowych. Był jedną z największych atrakcji Wystawy. Projektantem był hrabia Fritz von Hochberg z Iłowej koło Żagania, uznawany współcześnie za największego znawcę japońskiej sztuki ogrodowej, ogrodnika i kolekcjonera dzieł sztuki orientalnej. Projektując ogród wykorzystał naturalne położenie, ukształtowanie, wodę i roślinność poprzedniego założenia parkowego. Hochberg zaprojektował również pawilon herbaciany, gdzie pokazywano ceremonię parzenia herbaty. Wyposażono ogród w japońskie kamienne latarnie, wypożyczone tylko na czas trwania wystawy. Wprowadzono roślinność z Dalekiego Wschodu. Specyfiką ogrodu był układ alejek i strumieni, oryginalne aranżacje kamienne, roślinne oraz ekspozycja roślin wodnych na stawie. Projekt ogrodu realizował ogrodnik Hochberga inspektor ogrodowy Anlauf z Iłowej, korzystając z pomocy japońskiego ogrodnika z Tokio, Mankichi Arai współpracownika firmy Unger z Heidelbergu. Do czasów powojennych zachował się ogólny zarys, ukształtowanie terenu, roślinność oraz nazwa ogrodu.
Jaką rolę odgrywa ogród w życiu Wrocławia i jego mieszkańców?
Uroczyste otwarcie Ogrodu Japońskiego odbyło się 15 maja 1997 roku. Podziwiali go wrocławianie, turyści i uczestnicy Kongresu Eucharystycznego. Zajmujący powierzchnię ok. 3 ha, wrocławski ogród jest największym japońskim założeniem ogrodowym w Europie. W związku z tym Wrocław stał się drugim po Krakowie centrum promowania kultury japońskiej w Polsce. Uroczystości otwarcia Ogrodu Japońskiego towarzyszyły dni kultury japońskiej. Szeroka prezentacja kultury japońskiej przyczyniła się do lepszego poznania, a tym samym lepszego zrozumienia tego kraju. Udostępniony zwiedzającym Ogród cieszył się dużym zainteresowaniem. Łącznie od maja 1997 roku wrocławski Ogród Japoński zwiedziło 383 600 osób. Według uczęszczanych miejsc we Wrocławiu.
Jak przebiegała rekonstrukcja ogrodu i jego odbudowa po zniszczeniach powodziowych?
Prace nad rekonstrukcją rozpoczęto w 1993 roku. Pracownicy Wydziału Ochrony i Kształtowania Środowiska Urzędu Miejskiego autorzy koncepcji rewaloryzacji Ogrodu Japońskiego postanowili doprowadzić do jej realizacji. Za pośrednictwem Zarządu Miasta zwrócono się do Ambasady Japonii z prośbą o pomoc. Temat spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem i życzliwym przyjęciem. W 1994 roku odwiedził Wrocław, a przy okazji także Ogród, ambasador Japonii z rodziną. W efekcie rozmów i ożywionej korespondencji we wrześniu 1995 roku na zaproszenie Zarządu Miasta przybyli do Wrocławia trzej eksperci z Japonii, architekci krajobrazu z Tokio.
Opracowano koncepcję rewaloryzacji Ogrodu Japońskiego, wspólne dzieło zespołu wrocławskich i japońskich specjalistów. W skład zespołu weszli: Shiro Kaneda, Ikuya Nishikawa, Jeffrie Ochmann - architekci krajobrazu z Japonii, Lesław Chudzyński, Eleonora Wiśniewska i Elżbieta Sałaban - pracownicy Wydziału Ochrony i Kształtowania Środowiska Urzędu Miejskiego oraz Ewa Szymańska pracownik firmy Eko-terra zajmującej się pielęgnacją Ogrodu. Prace rewaloryzacyjne w ogrodzie przeprowadzono w latach 1996-1997 z udziałem wrocławskich firm wykonawczych i japońskich ogrodników z miasta Nagoja. Koordynatorem prac ze strony japońskiej był pan Yoshiki Takamura, zaś ze strony polskiej pan Lesław Chudzyński. Podczas lipcowej powodzi Ogród Japoński został zalany wodami powodziowymi, które utrzymywały się przez trzy tygodnie, zalana powierzchnia stanowiła 80% ogrodu. Straty były bardzo duże. Najbardziej ucierpiała roślinność ogrodu, z uwagi na długi okres przebywania pod wodą uległy zniszczeniu nowe nasadzenia. Wypadły również stare egzemplarze cennych drzew, głównie cisów i klonów japońskich. Pomimo tak wielkich strat w roślinności Ogród zachował swoją atmosferę. Budowle i aranżacje kamienne nie zostały zniszczone, wymagały tylko naprawy, oczyszczenia i ponownego zabezpieczenia elementów drewnianych. Naprawy wymagał system deszczowania i automatyka uruchamiająca kaskady. Do odbudowy przystąpiono zaraz po opadnięciu wód powodziowych, przeznaczając na ten cel środki z budżetu Gminy oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Japońska Fundacja JEC (Stowarzyszenie ds. Upamiętnienia Światowej Wystawy EXPO 1970) oraz mieszkańcy miasta Nagoya przekazali na odbudowę Ogrodu ze zniszczeń powodziowych dwieście sześćdziesiąt tysięcy złotych. Dzięki tak szeroko zakrojonej pomocy Ogród został odbudowany i ponownie udostępniony mieszkańcom Wrocławia.
Jak oceniany jest japoński wkład w odbudowę ogrodu i pomoc ekspertów przy pracach renowacyjnych?
Odbudowa Ogrodu Japońskiego spotkała się z dużym zainteresowaniem i życzliwym przyjęciem ze strony rządu Japonii. Dzięki osobistemu zaangażowaniu ówczesnego ambasadora Japonii pana Nagao Hyodo nawiązano ścisłą współpracę z architektami krajobrazu z Japonii. Od lipca do września 1996 roku oraz w kwietniu i maju 1997 roku, zgodnie z ustaleniami pomiędzy władzami miasta a Ambasadą Japonii, przebywały na terenie Ogrodu Japońskiego grupy ekspertów z Japonii w celu przeprowadzenia konsultacji i nadzoru przy pracach rewaloryzacyjnych. Pod nadzorem ekspertów przebudowano Ogród zgodnie z opracowaną koncepcją rewaloryzacji. W darze ogrodników z miasta Nagoya Ogród otrzymał kamienne latarnie i misy do mycia rąk. Jesienią 1999 roku w ramach współpracy, rząd Japonii wydelegował do Wrocławia dwóch specjalistów: panów Hitoshi Tomita i Ikuo Taniguchi. Specjaliści zapoznali wrocławskich ogrodników ze sztuką cięcia, kształtowania i formowania roślin w ogrodach japońskich. Biorąc pod uwagę specyfikę Ogrodu Japońskiego we Wrocławiu oraz efekty wspólnej pracy i skuteczność działań zespołu polsko-japońskiego mamy nadzieję, że możliwa będzie dalsza współpraca w tym zakresie. Współpraca ta do tej pory oceniana była bardzo wysoko w licznych publikacjach prasowych, w tym w listach od czytelników. Bardzo pozytywna jest też opinia gremiów specjalistycznych architektów krajobrazu, ogrodników, historyków sztuki i konserwatorów zabytków.
Toyota buduje fabrykę w Polsce
Toyota Motor Corporation otrzymała niezbędną licencję od Ministerstwa Gospodarki i 9 listopada 1999 r. rozpoczęła budowę fabryki ręcznych skrzyń biegów w Wałbrzychu, w ramach specjalnej strefy ekonomicznej. Inwestycja wyniesie około 350 milionów złotych. Toyota Motor Manufacturing Poland zatrudni około 300 osób i od 2002 roku będzie produkować rocznie 250 tysięcy skrzyń biegów, które następnie będą dostarczane do fabryk Toyoty w Anglii, Francji i Turcji. Wiceprezes przedsiębiorstwa Kouske Yamamoto powiedział, że fabryka w Polsce jest bardzo ważnym elementem w strategicznych planach Toyoty w Europie. —Chciałbym, abyśmy jak najszybciej znaleźli się w gronie najlepszych przedsiębiorstw w Polscelr - dodał wiceprezes. Toyota przekazała w formie dotacji karetkę pogotowia dla Wałbrzycha oraz obrabiarkę cyfrową jako pomoc naukową dla miejscowej szkoły mechanicznej.
Szkolenia JICA
Latem 1999 roku dwaj naukowcy z Polski, chirurg Szymon Niemiec i ekonomista Maciej Rudnicki, uczestniczyli w indywidualnych szkoleniach, zorganizowanych przez Japońską Agencję Współpracy Międzynarodowej. Poniżej drukujemy ich wrażenia z pobytu w Japonii.
Praktyka chirurgiczna w Japonii
W dniach od 21 lipca do 8 sierpnia 1999 r. uczestniczyłem w indywidualnym szkoleniu w dziedzinie chirurgii onkologicznej zorganizowanym przez JICA w Japonii. Szkolenie rozpocząłem w National Cancer Institute w Tokio, w oddziale chirurgii żołądka, gdzie interesowałem się aspektami techniki operacyjnej leczenia raka żołądka. Duża liczba operowanych przypadków (ok. 12 chorych tygodniowo) pozwoliła mi zapoznać się ze wszystkimi możliwymi rodzajami zabiegów operacyjnych w tym schorzeniu. Wspaniała technika chirurgiczna prezentowana przez japońskich chirurgów dodatkowo ułatwiła mi poznanie wszelkich szczegółów operacyjnych. Nowością dla mnie były obserwacje rozszerzonych wycięć układu chłonnego w zaawansowanym raku żołądka oraz śródoperacyjne barwienie dróg chłonnych celem dokładnego usunięcia wszystkich węzłów chłonnych. Dr H. Katai, wspaniały chirurg, który odpowiadał za moje szkolenie w Narodowym Instytucie Raka w Tokio był dla mnie wyrozumiałym nauczycielem chirurgii, starając się zaprezentować wszystko, co było możliwe z japońską precyzją i dokładnością. Na koniec pobytu wraz z całym zespołem chirurgów pracujących w oddziale uczestniczyłem w seminarium naukowym podsumowującym moje szkolenie. Na pamiątkę pobytu otrzymałem wspaniałą książkę, monografię prof. K. Maruyama —Surgical treatment and end results of gastric cancer, która uzupełniła moją bibliotekę o cenne dzieło na temat leczenia raka żołądka. W AICHI Cancer Center w Nagoi szczególnie koncentrowałem się na roli endoskopii w rozpoznawaniu wczesnych postaci nowotworów. W pracowni endoskopii kierowanej przez dr K. Yamao, wspaniale wyposażonej i zorganizowanej, obserwowałem badania przewodu pokarmowego. Wielkie wrażenie zrobiły na mnie badania wziernikowe, obrazowe trzustki oraz opracowany przez lekarzy z Nagoi model rozpoznawania wczesnych postaci raka trzustki. Naukowcy z Nagoi z AICHI Cancer Center jako pierwsi w świecie wyodrębnili i opisali szczególny rodzaj raka trzustki —mucus producing cancer, co jest pionierską pracą na polu diagnostyki i leczenia tego groźnego schorzenia. Tama Cancer Detection Center w Tokio to jeden z największych ośrodków w Japonii zajmujących się diagnostyką schorzeń nowotworowych, gdzie wykonuje się, zgodnie z rządowym programem przeciwnowotworowym, badania przesiewowe. Rocznie badaniom tym poddawanych jest ok. 80 tys. osób. Opracowane modele wczesnej wykrywalności raka dla różnych narządów mogą być wzorcowe dla wielu krajów. Badania radiologiczne żołądka, które mi zaprezentowano, możliwości wykrycia nowotworów wielkości kilku milimetrów są dowodem, że skojarzenie wiedzy medycznej z zastosowaniem nowoczesnej techniki przynosi szalony postęp w medycynie. Showa University Fujigaoka Hospital oraz Toranomon Hospital to następne wspaniałe ośrodki medyczne, które miałem możliwość odwiedzić i w nich wzbogacić swoją wiedzę medyczną w czasie szkolenia chirurgicznego. Dr H. Udagawa z Toranomon Hospital prezentował mi współczesne metody leczenia raka przełyku. Jest wielkim miłośnikiem muzyki Chopina, wspaniałym znawcą polskiej kultury. Kilka lat temu przebywał w Polsce na zaproszenie dyrekcji Centrum Onkologii w Warszawie i bardzo życzliwie wyrażał się o Polsce i Polakach, co było miłym, swoistym akcentem mojego pobytu w Japonii. Zarząd Olympus Opto-Electronics Co. Ltd.. umożliwił mi zwiedzenie i zapoznanie się z produkcją sprzętu endoskopowego w fabryce w Aizu- Wakamatsu. Równie precyzyjnie zadbał o wypełnienie wolnych chwil, organizując wspaniałą część turystyczną. Podczas całego mojego pobytu towarzyszyła mi jako training officer pani K. Obayashi, wspaniała kobieta, o wielkiej kulturze osobistej, życzliwa i zawsze bardzo pomocna, dzięki której moje szkolenie przebiegło zgodnie z harmonogramem, bez niespodzianek. Za to pani K. Obayashi jestem bardzo wdzięczny.
Szymon Niemiec
Mój staż w Japonii
W lipcu i sierpniu ubiegłego roku, dzięki uprzejmości i wsparciu Ambasady Japonii w Polsce, mogłem uczestniczyć w stażu zawodowym w Japonii z zakresu bankowości, w ramach programu Japońskiej Agencji Współpracy Międzynarodowej (JICA). Wyjeżdżając na wspomniany staż zawodowy, miałem zamiar osiągnąć dwa podstawowe cele: po pierwsze chciałem zebrać niezbędne materiały do przygotowywanej przeze mnie pracy habilitacyjnej, obejmującej między innymi problematykę funkcjonowania japońskiego banku centralnego; po drugie chciałem poszerzyć swoją wiedzę na temat aspektów nowoczesnego zarządzania bankiem komercyjnym. Te dwa cele, dzięki pobytowi stażowemu w Japonii, udało mi się zrealizować w sposób absolutny. Należy nadmienić, że kierownictwo i pracownicy JICA i BOT Research International Ltd. przygotowali mój staż wręcz perfekcyjnie. Podczas prawie miesięcznego pobytu w Japonii zrealizowałem całkowicie harmonogram merytoryczny stażu. Było to możliwe dzięki bardzo dobremu przygotowaniu przez stronę japońską materiałów, zawierających niezwykle cenne dla mnie informacje z zakresu bankowości, jak i też dzięki możliwości konsultowania i dyskutowania najważniejszych, interesujących mnie kwestii ze specjalistami reprezentującymi różne japońskie instytucje finansowe oraz placówki uniwersyteckie i naukowe. Przede wszystkim muszę wspomnieć o cyklu niezwykle interesujących, indywidualnych seminariów zorganizowanych i koordynowanych przez BOT Research International Ltd. związanego z Bank of Tokyo Mitshubishi. Najważniejsze aspekty nowoczesnego, strategicznego zarządzania bankiem komercyjnym przedstawił mi sam szef Instytutu pan Taisuke Shimizu, z kolei dzięki wykładom pana Toru Murata i pana Tetsuji Murase zapoznałem się z aktualną sytuacją ekonomiczną Japonii. Dyrektor Masahiko Ishida z Japan Development Bank przedstawił mi różne aspekty funkcjonowania tego banku oraz omówił podstawy japońskiej strategii wewnętrznego rozwoju społeczno-gospodarczego. Kredytowanie eksportu oraz importu bardzo obszernie przedstawił mi pan Tomofumi Imoto, dyrektor w Export- Import Bank of Japan. Odbyłem również bardzo interesujące spotkanie w Bank of Japan, z panem Hisatsugu Furukawa, specjalistą w dziedzinie funkcjonowania banku centralnego i japońskiego systemu bankowego. Bardzo miły i sympatyczny przebieg miała seria spotkań w Ueda Tanshi Co. Ltd. i Ueda Harlow Ltd., dwóch z kilku na rynku japońskim firm pośredniczących w operacjach na rynkach short-term money i foreign exchange. Bardzo interesujące i ważne dla mnie w kontekście przygotowywanej pracy habilitacyjnej były konsultacje i spotkania z naukowcami z japońskich uniwersytetów, profesorami: Satoshi Sunamura z Konan University, Yoichi Nakamura z Reitaku University i Shinichi Kato z Teikyo University. Z wymienionymi profesorami miałem okazję przedyskutować nurtujące mnie problemy naukowe dotyczące funkcjonowania i przemian japońskiego systemu bankowego, japońskiej polityki budżetowej, fiskalnej oraz różnych aspektów japońskiego systemu finansowego i gospodarczego. Staż był uzupełniony również o spotkania w Komisji Nadzoru Finansowego, Ministerstwie Finansów i w Parlamencie Japonii. Jeden dzień spędziłem w siedzibie i fabryce Toyota Motor Corporation, gdzie miałem okazję obejrzeć linię produkcyjną samochodów. Organizatorzy stażu zadbali także o to, ażeby pobyt w Japonii nie był wypełniony tylko i wyłącznie stażowymi zajęciami zawodowymi i naukowymi, ale również żeby ukazał bogactwo japońskiej historii i kultury. W szczególności służył temu pobyt w Kioto, dawnej stolicy państwa, niezmiernie fascynującej bogactwem pamiątek historycznych obrazujących wielowiekowy rozwój Japonii. Staż mógł się odbyć tylko i wyłącznie dzięki ogromnej życzliwości wielu osób, które poświęciły swój czas i zaangażowały się w jego przygotowanie i organizację. Wyrazy szacunku i uznania należą się Ambasadorowi Japonii w Polsce panu Shunichi Sato i Pierwszej Sekretarz Ambasady pani Kazuko Shiraishi oraz kierownictwu JICA i BOT RI Ltd. w Tokio, w szczególności panu Akihiko Hashimoto i panu Taisuke Shimizu. Szczególnie serdecznie wspominam codzienną, bieżącą pomoc i wsparcie udzielane mi przez pana Yasunobu Mitsuyuki i panią Mutsuko Shindo, dwie osoby, które były bezpośrednio odpowiedzialne za realizację codziennego planu seminariów, spotkań i wizyt. Moje pierwsze spotkanie z Japonią było bardzo fascynujące, pełne niezwykle pozytywnych oraz interesujących doświadczeń i obserwacji. Ale w mojej pamięci pozostaną przede wszystkim trzy, moim zdaniem najważniejsze, cechy japońskiego społeczeństwa, które zadecydowały o sukcesie Japonii we współczesnym świecie: zdumiewająca punktualność, niezwykły perfekcjonizm oraz godny podziwu wzajemny szacunek.
Maciej Rudnicki
Jubileuszowe wydarzenia kulturalne
PIĘKNO JAPONII W FOTOGRAFII
Od 9 do 25 września 1999 r. w gmachu Biblioteki Narodowej w Warszawie była prezentowana wystawa, na którą złożyły się prace trzech wielkich japońskich mistrzów fotografii: Watanabe Yoshio (ur. 1907), Domon Ken (1909 Ś 1990) oraz Ishimoto Yasuhiro (ur. 1921). Na przestrzeni kilkudziesięciu lat utrwalali oni na kliszy to, co uznali za najcenniejsze i najpiękniejsze w japońskiej tradycji, kulturze i religii, fotografowali obiekty, które reprezentują kanon estetyczny Japonii. Wystawę otwierały prace Watanabe Yoshio wykonane w latach: 1953, 1973 i 1993, przedstawiające najbardziej czczony obiekt sakralny shinto świątynię Ise. Najpierw obejrzeliśmy ujęcie z lotu ptaka, następnie wielką bramę torii, miejsce obmywania rąk, drogę prowadzącą do sanktuarium, wreszcie poszczególne obiekty wielkiego kompleksu świątynnego, detale architektoniczne, m.in. belki stropowe, zwieńczenia dachów oraz otaczającą przyrodę. Prace kolejnego artysty wprowadziły nas w tajemniczy świat świątyń buddyjskich, które Domon Ken fotografował przez ponad 12 lat. W wyniku tej pracy powstało pięć albumów przedstawiających trzydzieści dziewięć świątyń. Na wystawie mogliśmy obejrzeć architekturę buddyjską, a zwłaszcza posągi ukazane niejednokrotnie w bardzo dużym zbliżeniu.wykadrowane fragmenty twarzy, dłonie, zarysy sylwetek ukazujące nie tylko urodę posągu, ale i kunszt dawnych artystów. Trzecia część wystawy, na którą składały się prace Ishimoto Yasuhiro, przedstawiała cesarską willę Katsura , wybudowaną w XVII wieku i uznaną za symbol klasycznej elegancji, wzór harmonijnego połączenia architektury z otaczającą przyrodą. Artysta zdecydował się na fotografie czarno- białe, które jego zdaniem pozwalają lepiej niż fotografia barwna uwypuklić detal, oddać piękno fotografowanych naturalnych materiałów. Oglądaliśmy np. linie słojów w deskach podłogowych, gładkie powierzchnie trawników, pełne ekspresji formy głazów, szlachetną biel ścian budynków czy półprzezroczyste, wyklejone papierem shoji. Wystawa jest własnością Fundacji Japońskiej, a prezentacja w Warszawie została zorganizowana przez Ambasadę Japonii i Bibliotekę Narodową.
RECITAL SKRZYPCOWY ATSUKO TEMMY
Na zaproszenie Komitetu Organizacyjnego Jubileuszowych Wydarzeń Kulturalnych, w październiku ub. r. wystąpiła w Polsce wybitna skrzypaczka japońska Atsuko Temma. Polscy melomani, którzy mieli okazję poznać artystkę podczas Dni Kultury Japońskiej w 1998 roku, wypełnili po brzegi Salę Koncertową Filharmonii Narodowej w Warszawie i Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej w Krakowie. Atsuko Temma z towarzyszeniem pianistki Kayo Ishihary wykonała utwory Francka, Bacha, Saint-Saensa, japońskiego kompozytora Aseia Kobayashiego oraz swego ulubionego kompozytora rumuńskiego Cipriana Porumbescu. Atsuko Temma jest absolwentką Tokijskiej Akademii Sztuki i Muzyki, laureatką wielu prestiżowych konkursów muzycznych. Jej aktywność muzyczna obejmuje koncerty, recitale, nagrania dla radia i telewizji, nagrania płyt i stałą funkcję jurora w Ogólnojapońskim Studenckim Konkursie Muzycznym. Gra na skrzypcach Stradivariego z 1735 r.
ROCZNICA OTWARCIA CENTRUM MANGGHA
30 listopada 1999 r. upłynęło pięć lat od chwili, gdy w obecności prezydenta Lecha Wałęsy i pary książęcej Takamado, a także licznego grona przyjaciół i sponsorów z obu krajów Andrzej Wajda i Krystyna Zachwatowicz, fundatorzy Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie, ogłosili jego otwarcie. 28 listopada odbył się wieczór jubileuszowy, podczas którego przypomniano spektakl telewizyjny —Mishimale, składający się z dwóch jednoaktówek Yukio Mishimy: "Szafa": i "Wachlarz". Został on wystawiony przez Teatr Stary w Krakowie w reżyserii Andrzeja Wajdy i scenografii Krystyny Zachwatowicz w 1994 r. z okazji inauguracji Centrum. 29 listopada odbył się wernisaż wystawy fotografii Krystyny Zachwatowicz i rysunków Andrzeja Wajdy z pobytu w Japonii. Jubileusz uświetniły także występy zespołu Kishokai z Japonii, który przedstawił dwie sztuki teatru no: —Hagoromo (Szata z piór) i —Aoi-no ueli (Pani Aoi) oraz kyogen —Kaminari (Piorun). Na zakończenie odbył się pokaz ceremonii herbacianej w wykonaniu Etsuko Yamaguchi, mistrzyni szkoły Urasenke.
KONKURS JĘZYKA JAPOŃSKIEGO
W XXI Konkursie Języka Japońskiego, który odbył się 20 listopada 1999 r. w Zamku Ostrogskich w Warszawie, wzięło udział trzydziestu siedmiu uczestników. Większość z nich stanowili studenci japonistyki z trzech ośrodków akademickich w Warszawie, Poznaniu i Krakowie, ale byli też licealiści, a nawet uczniowie szkół podstawowych. Jurorzy oceniali wystąpienia uczestników pod względem poprawności gramatycznej, atrakcyjności i sposobu prezentacji wypowiedzi, oceniano też umiejętność rozumienia pytań i udzielania odpowiedzi. Najwyższe laury przypadły studentom japonistyki. Pierwsze miejsce zajęła Rozalia Wrona, studentka trzeciego roku japonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, II Urszula Mach z czwartego roku japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, miejsca od III do V zajęli kolejno: Justyna Krajewska, Mikołaj Szeptycki i Krzysztof Łesek, wszyscy z trzeciego roku japonistyki UJ. Jurorzy wyróżnili ponadto wypowiedź. Honoraty Pakos, a także Janusza Jamińskiego, Romana Kracika, Stanisława Matsumoto, Ewy Płonki i Michała Ptasieńskiego. Podobnie jak w latach ubiegłych i tym razem laureaci otrzymali wspaniałe nagrody: cenne słowniki i leksykony od Fundacji Japońskiej, sprzęt elektroniczny od Klubu Japońskiego w Polsce, a Razalia Wrona otrzymała dodatkowo bilet lotniczy do Japonii ufundowany przez All Nippon Airways ANA i Polskie Linie Lotnicze LOT.
WYSTAWA IKEBANY
Począwszy od 1996 r. przynajmniej raz w roku na zaproszenie Towarzystwa Polsko-Japońskiego przyjeżdża do Polski pani Satoko Fujita, mistrzyni ikebany szkoły Ikenobo i ceremonii herbacianej szkoły Urasenke, która prowadzi kursy dla członków Towarzystwa i innych zainteresowanych osób. Lekcje stanowią okazję do poznania historii ikebany, kanonów estetycznych tej sztuki, a także zdobycia praktycznych informacji na temat technik stosowanych w układaniu kompozycji kwiatowych. Podobnie jak w latach ubiegłych i tym razem kurs zakończył się wystawą prac. Tradycyjne kompozycje rikka czy też kompozycje w stylu wolnym tzw. jiyuka, wykonane z polskich kwiatów i elementów roślinnych przez polskich kursantów pod okiem prof. Satoko Fujity, były prezentowane w Ośrodku Informacji i Kultury Ambasady Japonii w dniach od 18 do 11 października.
SPEKTAKLE NO I KYOGEN
30 listopada i 1 grudnia - w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie oraz 2 i 3 grudnia - w Teatrze Studio w Warszawie wystąpił zespół Kishokai z Kioto, założony i kierowany przez Akirę Matsui, wybitnego aktora i niestrudzonego popularyzatora teatru no na świecie, odznaczonego tytułem —niematerialnego skarbu kulturyla. Zespół wystawił dwie sztuki teatru no: —Hagoromola Szatę z piór (opowieść o spotkaniu rybaka z niebiańską dziewczyną) i —Aoi-no ueli Panią Aoi (historię arystokratki, którą zazdrość przemienia w demona) oraz kyogen —Kaminarilk Piorun (zabawną opowieść o tym, jak znachor stosuje rozmaite metody, by wyleczyć Bóstwo Piorunów, cierpiące z powodu przeziębienia i bólu w biodrze.). Sztuki klasycznego teatru no, który powstał ponad sześćset lat temu, nie tylko nie tracą popularności w Japonii, ale budzą coraz to większe zainteresowanie na świecie. Również występy w Polsce potwierdziły, iż teatr no stanowi wielką atrakcję dla miłośników teatru.
Sympozjum —Metody sztucznej inteligencji w robotyce, sterowaniu i podejmowaniu decyzji
Z okazji osiemdziesiątej rocznicy nawiązania stosunków oficjalnych miódzy Japoni¹ i Polsk¹, Polsko- Japońska Wyższa Szkoa Technik Komputerowych oraz Japońska Organizacja Wspó³pracy Miêdzy- narodowej JICA zorganizowa³y warsztaty naukowe poświecone zagadnieniom z zakresu robotyki. Pierwsz¹ czêśæ warsztatów stanowi³o sympozjum zatytu³owane —Metody sztucznej inteligencji w robotyce, sterowaniu i podejmowaniu decyzji, które odby³o się 3 września w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie. W ramach drugiej części Polsko-Japońska Wyższa Szko³a Technik Komputerowych przy- gotowa³a wystawę i pokazy robotów, które można by³o ogl¹daæ od 20 do 22 września w siedzibie szko³y w Warszawie. Podczas trwaj¹cego ponad pięć godzin sympozjum zaprezentowano wyniki badań z trzech dziedzin: technologia agentowa, robotyka oraz sterowanie inteligentne. Wszyscy uczestnicy bardzo wysoko ocenili bogaty program spotkania. Sesji naukowej towarzyszy³a wystawa sprzętu japońskich firm wspó³pracuj¹cych przy organizacji warsztatów oraz pokazy robotów. Prezentacje te cieszy³y się ogromnym zainteresowaniem zwiedzaj¹cych. Podobne sympozja organizowano już wcześniej, ale po raz pierwszy gospodarzem by³o Centrum Manggha w Krakowie. Podczas uroczystej inauguracji Andrzej Wajda wspomina³ swoje pierwsze spotkania z kultur¹ i technik¹ japoñsk¹. Przypomnia³, że Centrum Manggha zosta³o stworzone, aby propagować wiedzê na temat tradycyjnej sztuki Japonii oraz promować najnowocześniejsze osi¹gniêcia japońskiej techniki. W zwi¹zku z tym wyrazi³ g³êbokie przekonanie, że sympozjum stanie się istotnym krokiem na drodze do realizacji tego celu. Warszawska wystawa oraz pokazy robotów przyci¹gnê³y wielu zwiedzaj¹cych, szczególnie studentów i m³odzie¿ w wieku szkolnym. Największym zainteresowaniem cieszy³a się demonstracja pieska AIBO firmy Sony. Prof. Aoshima, japoński specjalista z Uniwersytetu Ibaraki, obecnie wyk³adowca PJWSTK, wyrazi³ zadowolenie z faktu, że robotyka, techniki komputerowe i sama Japonia s¹ tak popularne wśród m³odych ludzi. Ekspert podkreœli³ również, ¿e by³by szczęśliwy, gdyby choć cześć z nich zdecydowa³a się w przysz³ości kontynuować naukę w PJWSTK i tym samym przyczyni³a siê do dalszego rozwoju przyjacielskich stosunków miêdzy naszymi krajami, zarówno w dziedzinie kultury jak i nauki oraz techniki. Polsko-Japońska Wyższa Szko³a Technik Komputerowych rozpoczê³a sw¹ dzia³alnoœæ w listopadzie 1994 roku i z czasem zyska³a opiniê jednej z najlepszych uczelni informatycznych w kraju. W zwi¹zku ze stale wzrastaj¹c¹ liczb¹ studentów, obecnie jest ich ponad tysi¹c, szko³a rozpoczê³a wznoszenie nowego gmachu, który ma pomieścić m.in. obszerne audytorium. G³ównym zadaniem PJWSTK jest kszta³cenie wysoko wykwalifikowanych specjalistów z dziedziny technik komputerowych, którzy w przysz³oœci wnios¹ swój wk³ad w kontynuacjê wspó³pracy technicznej miêdzy Japoni¹ i Polsk¹. Rz¹d japoński, poprzez JICA, od pocz¹tku wspiera³ dzia³alnoœæ uczelni organizuj¹c staże naukowe w Japonii dla kadry PJWSTK, deleguj¹c do Polski wybitnych ekspertów czy też wyposa¿aj¹c szko³ê w nowoczesny sprzęt komputerowy. W 1999 roku PJWSTK podpisa³a umowę o wspó³pracy z Uniwersytetem Saitama, nawi¹za³a również bliskie kontakty naukowe z innymi japońskimi uczelniami. PJWSTK pragnie odgrywać znacz¹c¹ rolê w popularyzacji wiedzy informatycznej w państwach Europy Środkowo- Wschodniej, dlatego też w lutym tego roku organizuje seminarium poświecone problemom kszta³cenia specjalistów z zakresu technik komputerowych, w którym udzia³ weźmie kadra naukowa szkó³ wyższych krajów s¹siaduj¹cych z Polsk¹.
Recital perkusyjny Akira Jimbo
17 marca 2000 r. w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego wystąpi, po raz pierwszy w Polsce, Akira Jimbo, czołowy perkusista Japonii. Dzień później poprowadzi warsztat dla muzyków w Klubie Remont. Akira Jimbo urodził się 27 lutego 1959 r. Grę na perkusji rozpoczął w wieku 17 lat. Podczas studiów na Uniwersytecie Keio działał aktywnie jako lider big bandu —Light Music Societylł. W 1980 dołączył do zespołu —Casiopea i pozostał w nim przez 10 lat, aż do 1989 roku. Nie tylko nadawał rytm podczas wspaniałych koncertów bandu i wyróżniał się stylem gry i techniką jako perkusista, ale także odznaczył się ogromnym talentem kompozytorskim. W 1997 zagrał ponownie z zespołem ku radości swoich fanów w całej Japonii. W 1990 wraz z Tetsuo Sakurai założył grupę "Jimsaku", do 1998 nagrali wspólnie 11 albumów. Po rozpadzie grupy, Jimbo rozpoczął solowe koncerty w Tokio, stosując system "drum-trigger", który pozwolił mu na osiągnięcie nowych środków ekspresji. Od roku 1995 jest regularnym członkiem "Nettai Tropical Jazz Band"., latynoamerykańskiej grupy jazzowej założonej przez Carlosa Kanno z "Orquesta de la Luz". Razem wystąpili na festiwalach jazzowych JVC w 1998 i 1999 roku w Nowym Jorku. Od 1995 Akira Jimbo prowadzi seminaria i lekcje na całym świecie jako wirtuoz i popularyzator instrumentów Yamaha. W 1998 roku odwiedził Europę, USA, Kanadę, Hong Kong, Australię i Singapur. Jego seminaria cieszą się ogromną popularnością w każdym kraju, a koncerty z wykorzystaniem jedynego w świecie systemu "MIDI drum-trigger". zyskały wysoką ocenę specjalistów. W uznaniu dokonań Jimbo czytelnicy brytyjskiego pisma —Rhythm przyznali mu drugie miejsce w plebiscycie na najlepszego perkusistę 1999 roku (za Vinnie Calaiutą, a przed Billy Cobham'em). Od wydania w 1986 roku pierwszego solowego albumu "Cotton" nagrał jeszcze 10 własnych płyt. Wydał również 4 instruktażowe kasety wideo dla Yamaha/DCI, które są w sprzedaży na całym świecie. Jego trzecia kaseta ("Independence") stała się bestsellerem w sklepach muzycznych w USA. Jest aktywnie zaangażowany w kreowanie najnowocześniejszej muzyki rytmicznej, w tym drum-bass i break- beat, a od 1999 współpracuje z didżejami. Gra jazz-fusion, komponuje (m.in. dla takich artystów jak Akina Nakamori i Machiko Watanabe) i jest także producentem muzycznym. Uczestniczy w licznych sesjach i nagraniach, koncertuje na całym świecie prezentując swoją nadzwyczajną technikę. Jego styl i wysokiej jakości łagodne jazzowe brzmienie zawsze wywołują podziw publiczności. Jest jednym z najbardziej znanych na świecie japońskich muzyków.
Odczyt prof. Takayuki Ito
W dniu 13 marca 2000 roku (poniedziałek) prof. Takayuki Ito z Uniwersytetu Waseda w Tokio wygłosi odczyt w języku polskim na temat "Jak Japonia ocenia sytuację w Rosji i Europie Środkowo-Wschodniej?" Odczyt odbędzie się w Sali Konferencyjnej Centrum Informatycznego Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28.
Ogłoszenie
Instytut Nauczania Języka Japońskiego przy Fundacji Japońskiej przygotowuje jedenasty tom wydawnictwa naukowego pt. —Japanese-Language Education Around the Globele (Nauczanie języka japońskiego na kuli ziemskiej). Instytut zwraca się z prośbą do wszystkich zainteresowanych osób o nadsyłanie prac na temat związany z nauczaniem języka japońskiego. Prace mogą być pisane w języku japońskim lub angielskim. Bliższe informacje można uzyskać w Ośrodku Informacji i Kultury Japonii, tel. (22) 653 94 30.