Nằm
ở phía đông bắc hồ Tây, kề bên khách sạn Thắng Lợi
và hàng loạt biệt thự hiện đại đang đua nhau mọc lên
- chùa Kim Liên là ngôi chùa nổi tiếng từ xưa... Đất dựng
chùa là nền cũ của cung Từ Hoa, thuộc trại tằm Tang. Từ
Hoa là con gái vua Lý Thần Tông (1128 - 1138). Vua dựng cung Từ
Hoa cho công chúa và các cung nữ ở đó để thấu hiểu thêm
công việc đồng áng vất vả mà thấy rõ hơn giá trị ngôi
tôn quí của mình. Đến đời Trần, trại Tằm Tang đổi thành
phường Tích Liên. Dân làng dựng chùa Đống Long trên nền
cung Từ Hoa cũ. Đến năm 1771, đời Lê Cảnh Hưng, chùa được
tu sửa lớn và đổi tên là chùa Kim Liên. Năm 1792, đời vua
Quang Trung, chùa được xây dụng lớn, về diện mạo cơ bản
giống như hiện nay.
Tới
thăm chùa Kim Liên, ta thầm cám ơn người xưa đã tạo nên
một danh lam thắng cảnh đẹp lưu lại cho hậu thế. Chùa
nằm trên một bán đảo nhỏ, hình đất như con rùa vàng.
Ngay khi tới cổng chùa, khách thăm đã bị choáng ngợp bởi
cổng tam quan độc đáo. Đây là một ngôi tam quan không giống
bất cứ ngôi tam quan nào ở các chùa khác, toàn bộ kết cấu
tam quan có mái che được đỡ từ các thân cột. Từ giữa
các thân cột. Từ giữa các thân cột, những "con rường"
vươn dài tạo nên bộ vì nóc đỡ mái. Bộ mái lợp ngói
vảy cá nhiều tầng, ở giữa đột ngột vươn cao như bông
sen tỏa nở trên mặt nước Tây Hồ mênh mang bốn mùa sóng
phủ - một nét đẹp đặc sắc bất ngờ.
Bước
qua tam quan, men theo con đường nhỏ bên phải, du khách tới
đầu hồi gian tiền đường để lãng du về đất Phật. Nhìn
từ bên hông chùa, các tầng mái nhấp nhô, những đầu đao
cong vút tạo cảm giác như các lớp cung điện trùng điệp
như cùng hiện về trong thoáng chốc, phô diễn tài nghệ kiến
trúc của người xưa. Chùa hình chữ "tam" gồm ba nếp nhà
song song với nhau, tường gạch bao quanh tới tận rìa mái.
Ơû các đầu hồi nhà có cửa sổ tròn với những dấu hiệu
"sắc sắc không không" mang đậm ý nghĩa triết lý phật giáo.
Nét kiến trúc của chùa Kim Liên gợi nhớ tới chùa Tây phương
nổi tiếng.
Các
pho tượng Phật được bày thành hai lớp, trên cùng là bộ
Tam thế, tiếp theo là tượng A-di-đà, tượng Quan Thế Âm
và tượng Đại thế chỉ ở hai bên cùng Anam, Ca diếp là
hai đại đệ tử của Đức Phật. Lớp dưới là Quân âm
chuẩn đề, tượng Ngọc Hoàng, dưới cùng là tòa Cửu Long.
Các pho tượng đều mang phong cách điêu khắc thế kỷ XVIII
- XIX, chùa có tượng Uy vương Trịnh Giang, người đã cấp
tiền hưng công tu tạo chùa năm Cảnh Hưng thứ 32 (1771). Chùa
Kim Liên còn lưu giữ được một tấm bia cổ, nay dựng phía
bên phải cổng chùa, trên bệ đá hình vuông, dù năm tháng
đã làm phai mờ nhiều nét chữ nhưng còn xem được niên hiệu:
Thái Hòa tam niên Âất Sửu - tức năm 1445 thời Lê Nhân Tông.
Đây là tấm bia cổ nhất ở Hà Nội hiện nay.
Danh
sĩ Phạm Đình Hổ đả ghi lại trong "Tang thương ngẫu lục"
về cảnh đẹp chùa Kim Liên như sau: "...chùa xoay lương ra
sông Nhị, hồ Tây quanh trước mắt, khói sóng man mác, trời
nước một màu...", "... phía bên trái có mấy gò nổi, tháp
gạch xây ở trên, khóm trúc, cội tùng phơ phất... "
Chùa
Kim Liên vẫn soi bóng trên sóng nước Hồ Tây. Bông sen vàng
vẫn vươn cánh trên nền nước biếc. Ai đã tới Hà Nội,
với lòng ngưỡng vọng những giá trị lịch sử văn hóa truyền
thống, không thể không một lần tới thăm cảnh đẹp này.
Vương
Anh
(Báo
KDTT số 215)
Chùa Kim Liên
Trước Nguy Cơ Bị Sập
Khắp
chùa Kim Liên (Quảng An, Tây Hồ, Hà Nội) bây giờ là những
cột chống tạm bợ. Danh thắng nổi tiếng bên Hồ Tây này
đang bị xuống cấp trầm trọng.
Nhìn
bề ngoài thì chùa Kim Liên vẫn giữ nguyên được dáng vẻ
đường bệ. Đây là một ngôi chùa lớn, hai tầng mái, được
xem là "Bông sen vàng" của Hồ Tây. Vốn là đất cung Từ Hoa
cũ của triều Lý, chùa Kim Liên được xây dựng đồ sộ
như hiện nay vào thời Lê và trở thành một danh thắng nổi
tiếng bên Hồ Tây được ca ngợi hết lời trong "Tang thương
ngẫu lục" của cụ Phạm Đình Hổ. Các tầng mái nhấp nhô,
những đầu đao cong vút tạo cảm giác như các lớp cung điện
trùng điệp như cùng hiện về trong thoáng chốc...
Đấy
là nét độc đáo của chùa Kim Liên, và chính nó giờ đây
đã trở thành gánh nặng cho ngôi chùa: Trải qua gần 300 năm,
các kết cấu gỗ vốn được làm hết sức đồ sộ, nặng
nề (có thể xem là đồ sộ nhất trong các chùa ở Hà Nội
hiện nay) đã xuống cấp. Và các mối ghép ở các thanh ngang
đỡ bộ vì nóc khổng lồ đã dãng ra, nếu chúng khuỵu xuống
thì nguy cơ kéo đổ cả ngôi chùa là cầm chắc.
Khắp
chùa là những cột chống tạm bợ, và dây rợ quây lại lằng
nhằng. Dán đầy ở các cột là những tờ giấy cảnh báo
"nguy hiểm, không đi lối này", "Tránh xa lối này...". Ngẩng
lên mái thì một thanh ngang đồ sộ đã bị mối ăn sạch
sẽ chỉ còn trơ mỗi lớp vỏ rỗng hoác!
Trao
đổi với chúng tôi, ông Phương - Trưởng phòng Văn hóa -
Thông tin quận Tây Hồ - tỏ ra hơi e ngại việc một số nhà
sư vẫn trong chùa. Ông cho biết, ngay từ năm 2002, UBND quận
đã chỉ đạo cho tổ chức di dời tượng phật và các đồ
thờ tự ra khỏi chùa. Cũng theo ông Phương thì "không những
kết cấu gỗ bị mối mọt, mà nhìn phía ngoài một mái đao
cũng đã bị sệ. Khi cả khối mái chùa lớn như thế bị
sệ thì cực kỳ nguy hiểm".
Năm
nay quận Tây Hồ đã lo được 60 triệu để "cứu chữa" chùa,
nhưng qua khảo sát tình hình thì số tiền này chỉ như muối
bỏ bể, thà đừng làm còn hơn. Các cán bộ quản lý văn
hóa cũng nghĩ thế và họ đang chờ hai dự án lớn tu bổ
chùa Kim Liên, một của thành phố đang chỉ đạo triển khai
và một của một số tổ chức nước ngoài đang xin được
tài trợ. Tuy nhiên, nước xa không cứu được lửa gần. Điều
cần thiết bây giờ là phải tăng cường gia cố chùa Kim Liên
bảo đảm sự an toàn cho chính các nhà sư.
(Báo
Thể thao và Văn hóa)
Posted:
07-18-03