Karabinek wz. 29

KARABINEK wz. 29

W 1929 r. skonstruowano w Polsce nowy kbk, który otrzymał oznaczenie jako wz. 1929. Jego produkcję uruchomiono w 1930r., w Państwowej Fabryce Broni w Radomiu. W kbk, w porównaniu ze wz. 1898, wprowadzono szereg zmian, do których należały:
- wzmocnienie komory zaporowej,
- skrócenie nasady łoża o 75 mm,
- odrzucenie koźlika i wprowadzenie obniżonej nasady bagnetu wraz z wyciorem,
- nieznaczne zmienienie kształtu łoża i nakładki w związku ze zmianą okuć,
- opracowanie nowego kształtu bączka przedniego, który zamiast dwu części był jednoczęściowy z płaską sprężyną,

- przekonstruowanie bączka tylnego,
- wprowadzenie kowadełka do rozbierania zamka, tzw. babki,
- zmienienie trzewika kolby na tłoczony,
- zmienienie konstrukcji strzemienia, śrub i przetyczek w związku ze zmianą okuć,- zastosowanie dwudzielnej sprężyny zaczepu zamkowego,
- zmienienie kształtu skrzydełek ochraniacza muszki,
- wprowadzenie nowego wzoru bagnetu z pierścieniem jelca.
Jednocześnie, w Zbrojowni nr 2 w Warszawie przerobiono część kbk wz. 1898 produkcji polskiej i niemieckiej na kbk wz. 1929, co się jednak wiązało ze znacznymi kosztami (koszt przeróbki 2 kbk wynosił tyle, co produkcja 1 nowego kbk wz. 1929).
W trakcie produkcji kbk opracowano w Polsce nowy stop stali węglowej, z którego zaczęto wyrabiać lufy. Lufa taka charakteryzowała się dużą wytrzymałością, wynoszoną ok. 10.000 strzałów. Ponadto, w celu obniżenia kosztów produkcji, prowadzono próby z łożami wykonanymi ze sklejki bakelitowej. Ponieważ nie osiągnięto zamierzonych rezultatów, w późniejszym okresie wprowadzono z powodzeniem łoża klejone z 2 części.
W porównaniu z kbk wz. 1898 broń miała większą tolerancję wymiarową części, co pozwalało na pełną zamienność elementów. Lepsze było także dopasowanie lufy do łoża, jak również wytrzymałość niektórych zespołów broni, tak że ostatnie serie kbk wz. 1929 charakteryzowały się już starannym wykończeniem i dobrą celnością.
Do wybuchu wojny wyprodukowano 264.300 karabinków wz. 29, z czego 7.900 wyeksportowano za granicę.

Lufa:
Kal. 7,92 mm. Gwintowana prawoskrętnie z czterema bruzdami. Do produkcji tych luf używano stali węglistej sprowadzanej z Czech i Belgii. Wytrzymywały one 8.600 - 10.000 strzałów próbnych.
Zamek:
Karabin posiadał czterotaktowy zamek ślizgowo-obrotowy. Ryglowanie symetryczne za pomocą dwóch rygli umieszczonych u czoła trzonu zamkowego. Rygle zaryglowane ustawione były w pozycji poziomej. Trzon zamkowy posiadał dodatkowy rygiel rezerwowy umieszczony w pobliżu rączki zamkowej. Szeroki wyciąg łuski umocowany był obrotowo na trzonie zamka przy pomocy pierścienia. Napinanie iglicy następowało przy odryglowywaniu zamka. W przedniej części trzonu nawiercone zostały dwa otworki odprowadzające nadmiar gazów w przypadku rozerwania łuski podczas strzału. Także ze względów bezpieczeństwa łącznik posiadał płaską, pionową część odchylającą wsteczny strumień gazów od oka strzelca w przypadku rozerwania łuski. Rączka zamkowa polskiego kbk wz. 1898 zagięta była w dół pod kątem 90°. Gałka rączki była ścięta od wewnątrz i moletowana. Spust i kabłąk były nieco większe od wzoru niemieckiego.

Magazynek:
Karabin posiadał magazynek dwurzędowy, nie wystający z łoża. Naboje ułożone były w magazynku naprzemiennie w tzw. mijankę. Nacisk sprężyny podajnika powodował, że naboje zaklinowywały się przy wyjściu z magazynka i nie wypadały od góry. Po otwarciu zamka, górny nabój wystawał nieco ponad górną część magazynka, skąd zabierany przez czoło zamka przy jego zamykaniu.
Przyrządy celownicze:
Celownik ramkowo-krzywiznowy z krzywizną w podstawie. Muszka pryzmatyczna z możliwością regulacji posiadała boczne osłony.
Łoże:
Łoże wykonane było z drewna bukowego. Posiadało chwyt pistoletowy. Wycięcie na kciuk z lewej strony komory zamkowej. Żłobienia chwytowe na wysokości celownika. W wersji z rączką zamkową zagiętą łoże posiadało wybranie pod gałką rączki. Nakładka na lufę sięgająca niemal do jej końca posiadała wycięcie na celownik. Karabinek nie posiadał wyciora.

Okucia:
W całości stalowe. Zastosowano koźlik, który jednak nieco różnił się kształtem od koźlika w niemieckim wz. 1898a (koźlik był dwuczęściowy - żerdź koźlika była wnitowana w podstawę). Zastosowano tu też dwa tylne mocowania na pas: jedno pod spodem kolby, drugie ne boku kolby z lewej strony.
Bagnet:
Stosowano do tego karabinka bagnet wz. 1929.

Istniało kilka wersji tego karabinka różniących się między sobą. Pierwsze partie posiadały oddzielne pierścienie nakładek, łoże i nakładka nie były wzmacniane kołkami, łoża nie były impregnowane. W późniejszych partiach zastosowano podtoczenie na komorze zamkowej pod koniec nakładki i zaczęto impregnować części drewniane. Ostatnie produkowane serie posiadały proste rączki zamkowe, a dodatkowo karabinki produkowane w Warszawie posiadały komory zamkowe wykonane z komór karabinowych. Karabinki wz.29 były produkowane także na eksport. Wersja ta zwała się "karabinek wz.29e".Wersje eksportowe nie posiadały sygnatur producenta na komorze. Eksportowane były do Afganistanu, Hedżasu, Chin, Grecji, Peru - zamówienia te trafiały później w większości najprawdopodbniej do Hiszpanii. Wyeksportowano ok. 140 tys. sztuk.

Karabinek wz.98/29

Pod tą tajemniczą nazwą kryje się przeróbka kb/kbk wz.98 do standardu kbk wz.29. W latach 1927-33 takich przeróbek dokonywała Fabryka Broni w Radomiu. Przeróbek takich dokonywano w wypadku mocno zużytych kb/kbk wz.99 wymagających kapitalnego remontu. Tak wyremontowane karabinki miały najczęściej pozostawiane bicia i sygnatury z poprzednije wersji. Spotyka się także egzemplarze na których boczne bicie "K 98" zostało przebite na "K 98-29". Są to dość rzadkie karabinki. Rożnią sie kilkoma detalami od seryjnych wz.29 m.in. : inne bączki (takie jak w kbk wz.98) oraz nieco inny trzewik.

Porównanie bączków i okuć w kbk wz.29 i wz.98/29

ŁADOWANIE I WSPÓŁDZIAŁANIE CZĘŚCI kbk wz.29

Aby naładować karabinek należy ująć kbk jak do strzelania. Następnie otworzyć zamek i cofnąć go do tyłu. Włożyć łódkęz nabojami do wkłądu nabojowego. nacisnąć kciukiem prawej ręki na górny nabój i wepchnąć wszystkie naboje do pudełka. Przesunąć zamek do przodu i obrócić rączkę zamkową w prawo w dół. Karabinek naładowany, nabój i zamek zamknięty.

Położenie części następujące: jeden nabój znajduję się w komorze nabojowej. Czółko trzonu zamkowego przylega do dna łuski. Rygle znajdują się przed oporami ryglowymi. Iglica i kurek zatrzymane na zębiezaczepu kurkowego. Sprężyna igliczna ściśnięta, opierająca się przed dodatkową oporą ryglową w mostku. Spust opiera się na pierwszym punktem oporowym o dolną płaszczyznę komory zamkowej. Samoczynny bezpiecznik wciśnięty do gniazda w łączniku. Sprężyna donośnika ściśnięta donośnikiem i nabojami. Górny nabój znajduję się pod trzonem zamkowym.

Pociągamy za język spustowy. Spust obraca się wokół własnej osi. Spust obraca się na swojej osi i opiera się drugim punktem oporowym o dolną płaszczyznę komory zamkowej. Odczuwa się pierwszy opór. Przy dalszym ściąganiu spustu obniża się ząb zaczepu kurkowego i zwalnia z zaczepienia kurek i iglicę. Wtym momencie sprężyna igliczna rozpręża się i posuwa iglicę do przodu. Grot igliczny wychodzi z otworu w czółku i uderza w kapiszon. Następuje wystrzał. gdy kurek przesunął się do przodu, zaczep kurkowy wypychany sprężyną spustową wznosi się do góry i ząb zaczepu kurkowego wszedł do wycięcia na zębie kurka. Spust opiera się pierwszym punktem oporowym o dolną płaszczyznę komory zamkowej.

ZASTOSOWANIE

W listopadzie 1934 roku karabinki wz.29 znalazły się na wyposażeniu: 14, 63 ,67 pp z 4DP, 12, 16 ,20 pp z 6 DP, 13, 21,32 pp z 8 DP, 55, 57, 58 pp z 14 DP, 33, 42, 71 pp z 18 DP a takze w 1, 2 i 3 samodzielnym batalionie strzelców.Takie samo uzbrojenie miały otrzymać 25, 27, 74, 59, 61, 62, 64, 65, 66, 15, 36, 72 pp odpowiednio z 7, 15, 16 oraz 28 DP. W trzydziestu pozostałych pułkach miały pozostać karabiny i karbinki wz.98.Proces porządkowania uzbrojenia zakończono w 1936 roku. Od 1938 roku wszystkie czynne pułki piechoty oraz pułki rezerwowe miały na uzbrojeniu broń systemu Mausera. W broń tą były także uzbrojone 1 i2 Morski Bat. Strz. W lipcu 1939 16 pułków kawalerii w miejsce starych kbk wz.98 otrzymały kbk wz.29, były to:

7 i 11 p.uł. oraz 4 p.s.k. z Mazowieckiej BK
19 i 21 p.uł oraz 2 p.s.k z Wołyńskiej BK
4,13 i 23 p.uł. z Wileńskiej BK
6,9 i 14 p.uł. z Podolskiej BK
12,20 i 22 p.uł. oraz 6 p.s.k z Kresowej BK.

Do końca 1936 r. w karabinki wz.98 i wz.29 przezbrojono całkowicie jednostki pancerne, saperzy i łączność.

SYGNATURY I NUMERY

Polskie kbk wz.29 były bardzo obficie sygnowane, numerowane i stemplowane - dotyczy to prawie każdego elementu składowego tej broni. Sam numer broni był bity prawie na każdej jej częsci. Znajdziemy go w nastepujących miejscach:

komora nabojowa po jej lewej stronie (patrząc z góry)
rączka zamkowa
kolba (najczęściej od spodu)
trzewik - mniej więcej w 1/3 wysokości od dołu
spodnia część suwadła celownika - najczęściej 3 ostatnie cyfry numeru
iglica
spod podajnika

Same kolby stanowią bardzo ciekawą sprawę - są obficie sygnowane - znajdziemy na nich odbiory wojskowe, orły państwowe w różnych rozmiarach. Wygląda to bardzo ciekawie - także wszystkich zainteresowanych zapraszam do najbliższego muzeum w celu przekonania się na własne oczy.

	Kolba polskiego karabinka wz.29 - dobrze widoczne: babka, uchwyt do pasa i trzewik.
	Kolba polskiego karabinka wz.29 - dobrze widoczne: babka, dwa uchwyty do pasa i trzewik.
	Karabinek wz.29 - widoczne dobrze komora nabojowa, zamek, bezpiecznik, spust wraz z osłoną oraz fragment kolby i nakładki (widać kołki wzmacniające).
	Rączka zamkowa karabinka wz.29 - widoczne numer seryjny na rączcce i orzeł państwowy na gałce.

Dane techniczne kbk wz. 1929
Kaliber [mm]; 7,92
Długość bez bagnetu [cm]; 1100
Z bagnetem [cm]; 1420
Masa bez bagnetu [kg]; 3,9
Prędkość pocisku [m/s]; 845

denko naboju 7,92 mm do kbk wz.29 polskiej produkcji

łódka z pięcioma nabojami 7,92 mm polskiej produkcji do kbk wz.29 (kolekcja autora)

Wielkie dzięki za pomoc przy zdobywaniu zdjęć dla Stana Gurskiego z NYC i jego przyjaciół



Bagnet do kbk wz.29 opracowano na podstawie instrukcji: "Instrukcja o broni piechoty - karabinek polski wz.29" Warszawa-1928 zdjęcia pochodzą głównie od osób prywatnych z USA i Niemiec
Copyright 2001-02 Bolek Rosiński , Łódź . Wszelkie prawa zastrzeżone !!!