ORP (Okręt Rzeczypospolitej Polskiej) "Błyskawica" jest jedynym ocalałym okrętem zbudowanym przed II wojną światową i jest bezcenną pamiątką narodową. W półwiecze służby 28 czerwca 1987r pod biało-czerwoną banderą został uhonorowany najwyższym odznaczeniem bojowym - Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. W całej historii Marynarki Wojennej RP jest to jedyne tego rodzaju wydarzenie. Order znajduje się na wystawie muzealnej pod pokładem, a jego powiększone wizerunki po bokach pomostu bojowego okrętu.

HISTORIA

ORP "Błyskawica" zbudowany został w latach 1935-1937 w angielskiej stoczni "John SamuelWhite" w Cowes. Do pierwotnego projektu strona polska wniosła szereg nowatorskich ulepszeń. Znaczna część wyposażenia pochodziła z dostaw krajowych. Pierwsze podniesienie bandery nastąpiło 25 listopada 1937r. Matką chrzestną była żona ambasadora RP w Londynie Cecylia Raczyńska.

"Błyskawica" wraz z bliźniaczym "Gromem" okazała się bardzo udaną i nowoczesną jednostką ze względu na wysoką prędkość, silne uzbrojenie i duże zdolności manewrowe. Wybuch wojny przeszkodził w budowie w Gdyni dwóch kolejnych niszczycieli tego samego typu.

30 sierpnia 1939r. "Błyskawica" wraz z niszczycielami "Grom" i "Burza" w ramach operacji pod kryptonimem "Pekin" przeszła do Wielkiej Brytanii, by eskortować konwoje z zaopatrzeniem dla kraju. Pierwszą jej akcją bojową było zaatakowanie 7 września u północno-zachodnich wybrzeży Anglii nieprzyjacielskiego okrętu podwodnego. Od 1940r. brała udział w osłonie przybrzeżnych konwojów oraz w operacji norweskiej. W rejonie Narwiku ogniem artylerii okręt niszczył stanowiska ogniowe oraz zestrzelił dwa samoloty. Kolejną operacją była osłona ewakuacji brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego z rejonu Dunkierki. Po remoncie i przezbrojeniu ORP "Błyskawica" przez kolejne dwa lata osłaniał atlantyckie konwoje w tym m.in. jeden z największych ówczesnych statków pasażerskich "Queen Elizabeth". Jesienią 1942r. wsławił się obroną konwoju podczas desantu w Afryce Północnej. Od odłamków bomb zginęło czterech marynarzy, a kilkudziesięciu było rannych. W połowie 1944r. podczas lądowania w Normandii okręt włączono do brytyjsko-kanadyjsko-polskiego zespołu, który zwalczał nieprzyjacielskie siły nawodne w rejonie Kanału La Manche i Zatoki Biskajskiej. Niszczyciel brał udział m.in. w dwóch zwycięskich bitwach morskich pod Quessant i La rochelle, a następnie dostarczał broń i zaopatrzenie francuskiemu ruchowi oporu. Ostatnią akcją "Błyskawicy" okazała się operacja "Deadlight" ("Martwe Światło") - topienia niemieckich okrętów podwodnych, które poddały się aliantom.

Podczas wojny ORP "Błyskawica" przebył 148 356 mil morskich, osłaniał 83 konwoje, przeprowadził 108 patroli bojowych, uczestniczył w zatopieniu dwóch okrętów nawodnych, uszkodził trzy okręty podwodne i zestrzelił cztery samoloty na pewno a trzy prawdopodobnie.W skutek działań bojowych trzykrotnie uległ poważnym uszkodzeniom. Łączne straty załogi wyniosły: 5 zabitych i 48 rannych podoficerów i marynarzy.

PODSTAWOWE DANE

• Wyporność:
  • standardowa: 1975 t
  • normalna: 2183 t
  • pełna: 2400 t

   

• Wymiary: długość całkowita - 114,0 m, szerokość całkowita - 11,3 m, zanurzenie - 3,3 m
• Napęd: 2 zespoły turbin parowych Parsonsa z przekładnią o mocy łącznej 54 000 KM, 3 kotły wodnorurkowe walczakowe opalane mazutem
• Pędnik: 2 śruby
• Prędkość maksymalna: 39,5 / 42 (na próbach przy typowym obciążeniu) węzły
• Zasięg: 3500 mil morskich przy prędkości 15 w (1 mila morska to 1,852 km)
• Zapas paliwa: normalny 130 t, maksymalny 350 t
• Załoga: 192 ludzi
• Stocznia: John Samuel White Co Ltd. w Cowes (wyspa White)

ZWIEDZANIE

Ekspozycja na ORP "Błyskawica" obejmuje: uzbrojenie artyleryjskie i broń podwodną znajdującą się na pokładzie, przedziały maszynowo-kotłowe oraz stałą wystawę historyczną we wnętrzu niszczyciela.

Trasa zwiedzania wiedzie najpierw na śródokręcie, nieopodal dzwonu okrętowego z 1937r. obok potrójnej wyrzutni torpedowej kalibru 533mm i przekroju torpedy parogazowej powojennej produkcji oraz podwójnej armaty przeciwlotniczej "Bofors" kal.40mm. Przechodząc w pobliżu burtowych miotaczy bomb głębinowych wzór BMB-2, na rufie eksponowana jest wieża artylerii głównej kal. 100mm, miny kontaktowe wzór 08/39 oraz dwie zrzutnie bomb głębinowych. Przed armatą nr 3 umieszczono tablice okolicznościowe, ofiarowane przez władze miasta Cowes na pamiątkę obrony mieszkańców przed niemieckim nalotem w dniu 5 maja 1942r. Koło zejścia pod pokład na prawej burcie stoją dwa miotacze bomb głębinowych typu "Thornycroft".

Historyczna wystawa o powierzchni 170m² ukazuje tradycje oręża polskiego na morzu od Średniowiecza po dzień dzisiejszy ze szczególnym uwzględnieniem okresu II wojny światowej. Głównymi elementami ekspozycji są modele okrętów, broń, mundury, odznaczenia, bandery i proporce, dokumenty, elementy wyposażenia okrętowego i inne pamiątki. W końcowej części wystawy zachowano fragment pomieszczeń załogi oraz rufową radiostację okrętową.

Do szczególnie ciekawych należą przystosowane do oglądania maszynownie nr 1 i 2 ( z przekrojem turbiny ) oraz kotłownia nr 2. Ewenementem na skalę światową jest przeprowadzenie trasy zwiedzania przez wnętrze jednego z kotłów parowych. Po wyjściu na pokład skręca się ku części dziobowej, w której znajduje się uzbrojenie artyleryjskie i urządzenia kotwiczne. W nadbudówce na lewej burcie czynny jest punkt sprzedaży pamiątek

CENNIK

ORP "Błyskawica" udostępniony jest do zwiedzania od początku maja do połowy listopada codziennie z wyjątkiem poniedziałków i dni poświąteczych w godzinach od 10.00 do 12.30, i od 14.00 do 17.00.

Ceny biletów:
normalny 8 zł,
ulgowy 4 zł.
Każdy wtorek miesiąca są dniami bezpłatnego zwiedzania okrętu.

Film przedstawiający historie okrętu