Οι έρευνες των Wide, Kjellberg και Welter

Οι ανασκαφές του 1894

Οι Lennart Kjellberg και Sam Wide εντός του περιβόλου του ναού το 1894. S. Kristenson.Οι Lennart Kjellberg και Sam Wide εντός του περιβόλου του ναού το 1894. S. Kristenson.Για πρώτη φορά το 1894 οι Σουηδοί λόγιοι έκαναν ανασκαφές στην Ελλάδα. Επρόκειτο για τους Samuel Wide και Lennart Kjellberg μαζί με τον αρχιτέκτονα Sven Kristenson. Ο Wide είχε στενές σχέσεις με το Γερμανικό Ινστιτούτο Αθηνών και μέσω αυτού του Ινστιτούτου πήρε την άδεια να ερευνήσει το ιερό του Ποσειδώνα στην Καλαυρεία. Ο Wilhelm Dörpfeld, ο διευθυντής του Ινστιτούτου επισκέφτηκε δύο φορές την ανασκαφή και πρόσφερε στους Σουηδούς συναδέλφους του όχι μόνο την εμπειρία και τις συμβουλές του αλλά και τον αρχιεργάτη του από τις ανασκαφές της Ολυμπίας.

Η αναφορά για αυτή την ανασκαφή εμφανίστηκε ένα χρόνο μετά στο Mitteilungen του Γερμανικού Ινστιτούτο Αθηνών. Πρόκειται για μία σύντομη περιγραφή των κτηρίων που ερευνήθηκαν και μερικών από τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν, ειδικά στο ανατολικό τμήμα της περιοχής του ναού, στο εσωτερικού του λεγόμενου περιβόλου. Εδώ βρέθηκαν αναθήματα προς τον θεό που λατρεύονταν σ’ αυτό το ναό, τον οποίο κατά παράδοση αναγνωρίζουμε ως τον Ποσειδώνα. Τα αναθήματα αυτά είναι κομμάτια από μεγάλους χάλκινους λέβητες (καζάνια) του ίδιου τύπου με αυτά που ανασκάφτηκαν και σε άλλα Ελληνικά Ιερά, αρύβαλλοι ή μικρά αγγεία για αρωματικά έλαια, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είχαν εισαχθεί από την Κόρινθο, ειδώλια από χαλκό και πηλό (άλογα, άλογα με καβαλάρηδες, βόδια) και μια χάλκινη τρίαινα, ένα ταιριαστό αφιέρωμα στον θεό της θάλασσας. Το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι το κεφάλι ενός γρύπα από ένα χάλκινο λέβητα, που χρονολογείται στο τέλος του 6ου αι. π.Χ. Αυτό, μαζί με τα ολόκληρα χάλκινα αντικείμενα βρίσκονται τώρα στη συλλογή χάλκινων αντικειμένων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Ο Wide και ο Kjellberg βρήκαν διάφορες επιγραφές αλλά και κάποιες άλλες ήταν ήδη γνωστές και δημοσιευμένες από τον Γάλλο ταξιδιώτη Le Bas τον 18ο αι. π.Χ.

 Βάση αγάλματος κοντά στο Κτήριο F. B. Wells.Βάση αγάλματος κοντά στο Κτήριο F. B. Wells.

Μπορεί να αναρωτηθούμε γιατί ο Wide και ο Kjellberg δε επέστρεψαν στον αρχαιολογικό χώρο μετά την αρχική τους ανασκαφή. Μία εξήγηση μπορεί να είναι η φτώχια των ευρημάτων σε σχέση με το τι απέφεραν άλλες ανασκαφές, όπως αυτή της Ολυμπίας.

Οι έρευνες του Gabriel Welter
Στις αρχές του 20ου αιώνα το ιερό του Ποσειδώνα μετατράπηκε σε αγροικία. Μια οικογένεια από το μικρό νησάκι Αγκίστρι εγκαταστάθηκε εκεί κι άρχισε να καλλιεργεί την περιοχή, έχοντας έρθει στην Καλαυρεία για να συλλέξει ρετσίνι. Στη δεκαετία του 1930 ο Γερμανός Gabriel Welter έκανε εκ νέου μετρήσεις σε όσα από τα θεμέλια δεν είχαν καλυφθεί από τα κτίσματα της αγροικίας. Απ’ όσο μπορούμε να καταλάβουμε ο Welter δεν έκανε καθόλου ανασκαφές, αλλά ενδιαφέρονταν κυρίως για την αρχιτεκτονική και πάνω απ’ όλα για τα προστώα και τις στοές.

BW