USA
United States of America Die Vereinigte Schtaate vo Amerika |
|
Wahlspruch: e pluribus unum (us viele Eins) In God We Trust (Mir vertraue uf Gott, siit 1956) |
|
Amtsschpraach(e) | kei Amtsschbrooch, de facto Englisch |
Hauptschtadt | Washington D.C. |
Schtaatsform | Präsidiali Bundesrepublik |
Schtaatsoberhaupt und Regierigschef | Barack Obama |
Flächi | 9.631.418 km² |
Iiwohnerzahl | 300.888.812[1] (1. Januar 2007) |
Bevölkerigsdichti | 31 Iiwohner pro km² |
BIP | $13.487,2 Mrd (1.) (4. Quartal 2006) |
BIP/Iiwohner | $44.825 (8.) (4. Quartal 2006) |
HDI | (12.) 0,951 |
Währig | 1 US-Dollar (USD, $) = 100 Cent (¢) |
Gründig | 1787/89 (Verfassig) |
Unabhängigkeit | 4. Juli 1776 (vo Großbritannie) |
Nationalhymne | The Star-Spangled Banner |
Nationalfiirtig | 4. Juli (Independence Day) |
Ziitzone | UTC-5 bis UTC-10 |
Kfz-Kennzeiche | USA |
Internet-TLD | .us, .gov, .mil, .edu |
Vorwahl | +1 |
USA isch d Abkürzig vo United States of America odr uf Alemannisch Vereinigte Staata vo Amerika. D USA isch as Land z'Nordamerika. Sinner Nachbarländer sin Kanada, Mexiko u vo Russland isch s nume dur d Bering-Meerstross drennt. D USA hätt a Flächi fa 9,8 Mio km2 u isch därum de drittgröschta Staat vode Wäut. Ide USA lääbe ungefähr 300 Mio. Iiwohner.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Gschicht
Wo 1492 de Kolumbus Amerika entdeckt het isch de ganz Kontinent no vo Indianer bewohnt gsi. Mit grosse Müeh hiina aber t'Europäer 1609 Jamestown, Virginia gründet. Vorhär sina die meischte Kolonie gæng umi zerstört worde, wahrschinlech vode Indianer, das isch aber nid ganz sicher.
Mit de Jahrzähnt sina de ging meh Europäer uf Amerika uusgwanderet u sina ging witter i z'Landesinnera vortrunge. T'Indianer wo dete gläbt hii hiisi uf brutali Art u Wiis entwäder vertrübe oder "abgschlachtet". Di drüü Länder England, Frankriich u Spanie hina a regurächte Wettkampf gfüert mit nüwe Kolonie gründe. Das het natürlech u zu Spannige gführt. Verschideni Kolonie hi ab und zue umi Bsitzer gwächlset.
Allmählich hi t'Amerikaner as iigeständigs Land afo sii. So hiisi t'Unabhänigkiitserklärig verfasst was zumena Chrieg mit England gfüehrt het. Frankrich het denn t'Amerikaner unterstützt, wüu t'Franzose a schwächig vo dem überuus mächtige England hii wöle haa. 1783 isch de Chrieg fertig gange u im Vertrag vo Paris het England Amerika asena eigena Staat anerkannt.
1787 hettmu nai du a Verfassig uusgarbitet. Di Verfassig isch damaus di modärnschti gsi u isch ono hüt ging güutig. Di Verfassig het nai o as Vorbüud für a huffe Europäischi Verfassige ggulte.
Im Luuf vode Zit het sich de Norde u de Süde vode USA unterschidlech entwicklet. Im Norde hetts a huufe Industrie ghäbe, im Süde a huffe Landwirtschaft. T' Lüt im Norde sina ehnder liberau u gäge Sklave gsi, die im Süde ehnder konservativ u hi Sklave wöle, dasi ide Landwürtschaft uf die Gratis-Arbiitschräft angwise gsi sin. Dä Konflikt het de Höhepunkt im Sezessionschrieg vo 1861-165 ghäbe. I dem Chrieg het de Norde gäge Süde kämpft. De Norde het de Chrieg gwune, da si bevöukerigsmässig u o würtschaftlech im Süde starch uberläge gsi sin. So isch t'Sklaverii im Süde ufghobe cho und ali Bürger sina gliichgsetzt cho. As par Jahr lang het de Norde de Süde ono bsetzt ghaute, bis wo di Gsetz vode Gliichberächtigung dürgsetzt gsi sin.
Wo sich de Norde usum Süde umi zruggzoge het, het de Süde 1876 sofort as Rassetrennigsgsetz ersteut. Churz zämegfasst besiit das Gsetz "separate but equal" - trennt aber gliich. Das Gsetzt het derzue gfühert dass di Schwarze usde wissi Gseuschaft verdrängt cho sin. Nach grosse Protescht, angfüert vom Marin Luther King. Ersch im 1954 het de Supreme Court das Gsetz uufghobe, ide nächschte 10 Jahr hets aber no ging Rasseunrue gä.
Abde zweiti Häufti vom 19. Jahrhundert isch d'Industrialisierig ging stercher cho, t'Würtschaft isch sehr starch gwachse. T'Lüt hii gluubt, dass das Wachstum ging würt witter ga u hiina a huffe Gäud i Aktie investiert. Plötzlech hiina aber Unternäme Absatzproblem becho wüusi z'füu produziert hii. T'Lüt hi plötzlech gse, dases so nüme cha witter ga. As du a Massepanik gä und t'Börsekurse sina im frie Fau gfalle. Dä Börsekrach isch a iim inzige Tag passiert: de schwarz Fritig im Oktober 1929.
Die Würtschaftskriise wo gfougt isch het sich o uf Europa uuswürkt u usde Amerikanischi Würtschatfskriise isch di erschti Wäutwürtschaftskriise entstane. Amerika het sich ersch umi vouständig erhout ghäbe, wosi wärentum 2. Wäutchrieg massiv hii afa uufrüschte.
Nachum 2. Wäutchrieg isch de Chaut Chrieg gsi. Das isch a gwautlosa Chrieg gsi zwüschetum Weschte mit de USA um Kommunismus/Oschte mit Russland us Füehrer. De Chaut Chrieg isch parmau glii eskaliert aber de jusch Chrieg isch zum Glück nie uusbroche. De Chaut Chrieg isch ersch 1991 z'endi gange, wo t'Sowjetunion sich uuflöst het.
T'USA het o hüt ono die sterchtschti Würtschaft vode Wäut doch bechunnt vo China u vo Indie Konkurränz.
[ändere] Geografie, Sprache
D Amtssprach isch de facto Änglisch und d Hauptstadt isch Washington DC.
D'USA sin a Bund us 50 Bundesstaata, wo sich sit sinner Unabhängigkeit fa 1776 übern ganza Kontinent bis 1905 usdeent hätt.
[ändere] Bundesstaate
Offiziell Name vom Schdaat | Gwöhnlig | Uschbrooch | USPS | Datum | Bevölkerig | Hauptschdadt | Gröschd Schdadt | Fahne |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
State of Alabama | Alabama | /ˌæləˈbæmə/ | AL | 14.12.1819 | 4,627,851 | Montgomery | Birmingham | |
State of Alaska | Alaska | /əˈlæskə/ | AK | 3.1.1959 | 683,478 | Juneau | Anchorage | |
State of Arizona | Arizona | /ˌærɪˈzoʊnə/ | AZ | 14.2.1912 | 6,338,755 | Phoenix | Phoenix | |
State of Arkansas | Arkansas | /ˈɑrkənsɑː/ | AR | 15.6.1836 | 2,834,797 | Little Rock | Little Rock | |
State of California | California | /ˌkæl |
CA | 9.9.1850 | 36,553,215 | Sacramento | Los Angeles | |
State of Colorado | Colorado | /ˌkɒləˈrædoʊ/ | CO | 1.8.1876 | 4,861,515 | Denver | Denver | |
State of Connecticut | Connecticut | /kəˈnɛt |
CT | 9.1.1788 | 3,502,309 | Hartford | Bridgeport | |
State of Delaware | Delaware | /ˈdɛləwɛər/ | DE | 7.12.1787 | 864,764 | Dover | Wilmington | |
State of Florida | Florida | /ˈflɒr |
FL | 3.3.1845 | 18,251,243 | Tallahassee | Jacksonville | |
State of Georgia | Georgia | /ˈdʒɒrdʒə/ | GA | 2.1.1788 | 9,544,750 | Atlanta | Atlanta | |
State of Hawaiʻi Mokuʻāina o Hawaiʻi (Hawaiianisch) |
Hawaii | /həˈwaɪi/, [haʋaiʔi] | HI | 21.8.1959 | 1,283,388 | Honolulu | Honolulu | |
State of Idaho | Idaho | /ˈaɪdəhoʊ/ | ID | 3.7.1890 | 1,499,402 | Boise | Boise | |
State of Illinois | Illinois | /ɪl |
IL | 3.12.1818 | 12,852,548 | Springfield | Chicago | |
State of Indiana | Indiana | /ˌɪndiˈænə/ | IN | 11.12.1816 | 6,345,289 | Indianapolis | Indianapolis | |
State of Iowa | Iowa | /ˈaɪəwə/ | IA | 28.12.1846 | 2,988,046 | Des Moines | Des Moines | |
State of Kansas | Kansas | /ˈkænzəs/ | KS | 29.1.1861 | 2,775,997 | Topeka | Wichita | |
Commonwealth of Kentucky | Kentucky | /kənˈtəki/ | KY | 1.6.1792 | 4,241,474 | Frankfort | Louisville | |
State of Louisiana État de Louisiane (Französisch) |
Louisiana | /luˌiziˈænə/ | LA | 30.4.1812 | 4,293,204 | Baton Rouge | New Orleans | |
State of Maine | Maine | /ˈmeɪn/ | ME | 15.3.1820 | 1,317,207 | Augusta | Portland | |
State of Maryland | Maryland | /ˈmɛrələnd/ | MD | 28.4.1788 | 5,618,344 | Annapolis | Baltimore | |
Commonwealth of Massachusetts | Massachusetts | /ˌmæsəˈtʃuːs |
MA | 6.2.1788 | 6,449,755 | Boston | Boston | |
State of Michigan | Michigan | /ˈmɪʃ |
MI | 26.1.1837 | 10,071,822 | Lansing | Detroit | |
State of Minnesota | Minnesota | /ˌmɪn |
MN | 11.5.1858 | 5,197,621 | Saint Paul | Minneapolis | |
State of Mississippi | Mississippi | /ˌmɪs |
MS | 10.12.1817 | 2,918,785 | Jackson | Jackson | |
State of Missouri | Missouri | /m |
MO | 10.8.1821 | 5,878,415 | Jefferson City | Kansas City | |
State of Montana | Montana | /mɑnˈtænə/ | MT | 8.11.1889 | 957,861 | Helena | Billings | |
State of Nebraska | Nebraska | /nəˈbræskə/ | NE | 1.3.1867 | 1,774,571 | Lincoln | Omaha | |
State of Nevada | Nevada | /nəˈvædə/ | NV | 31.10.1864 | 2,565,382 | Carson City | Las Vegas | |
State of New Hampshire | New Hampshire | /nuˈhæmpʃər/ | NH | 21.6.1788 | 1,315,828 | Concord | Manchester | |
State of New Jersey | New Jersey | /nuˈdʒɝzi/ | NJ | 18.12.1787 | 8,685,920 | Trenton | Newark | |
State of New Mexico Estado de Nuevo México (Schbanisch) |
New Mexico | /nuˈmɛks |
NM | 6.1.1912 | 1,969,915 | Santa Fe | Albuquerque | |
State of New York | New York | /nuːˈjɔrk/ | NY | 26.7.1788 | 19,297,729 | Albany | New York | |
State of North Carolina | North Carolina | /ˌnɔrθˌkɛrəˈlaɪnə/ | NC | 21.11.1789 | 9,061,032 | Raleigh | Charlotte | |
State of North Dakota | North Dakota | /ˌnɔrθdəˈkoʊtə/ | ND | 2.11.1889 | 639,715 | Bismarck | Fargo | |
State of Ohio | Ohio | /oʊˈhaɪoʊ/ | OH | 1.3.1803 | 11,466,917 | Columbus | Columbus | |
State of Oklahoma | Oklahoma | /ˌoʊkləˈhoʊmə/ | OK | 16.11.1907 | 3,617,316 | Oklahoma City | Oklahoma City | |
State of Oregon | Oregon | /ˈɒr |
OR | 14.2.1859 | 3,747,455 | Salem | Portland | |
Commonwealth of Pennsylvania | Pennsylvania | /ˌpɛns |
PA | 12.12.1787 | 12,432,792 | Harrisburg | Philadelphia | |
State of Rhode Island and Providence Plantations | Rhode Island | /roʊdˈaɪlənd/ | RI | 29.5.1790 | 1,057,832 | Providence | Providence | |
State of South Carolina | South Carolina | /ˌsɑʊθkɛrəˈlaɪnə/ | SC | 23.5.1788 | 4,407,709 | Columbia | Columbia | |
State of South Dakota | South Dakota | /ˌsɑʊθdəˈkoʊtə/ | SD | 2.11.1889 | 796,214 | Pierre | Sioux Falls | |
State of Tennessee | Tennessee | /ˌtɛn |
TN | 1.6.1796 | 6,156,719 | Nashville | Memphis | |
State of Texas | Texas | /ˈtɛksəs/ | TX | 29.12.1845 | 23,904,380 | Austin | Houston | |
State of Utah | Utah | /ˈjuːtɑː/ | UT | 4.1.1896 | 2,645,330 | Salt Lake City | Salt Lake City | |
State of Vermont | Vermont | /vɚˈmɑnt/ | VT | 4.3.1791 | 621,254 | Montpelier | Burlington | |
Commonwealth of Virginia | Virginia | /vɚˈdʒɪnjə/ | VA | 25.6.1788 | 7,712,091 | Richmond | Virginia Beach | |
State of Washington | Washington | /ˈwɑʃɪŋtən/ | WA | 11.11.1889 | 6,468,424 | Olympia | Seattle | |
State of West Virginia | West Virginia | /ˌwɛstvɚˈdʒɪnjə/ | WV | 20.6.1863 | 1,812,035 | Charleston | Charleston | |
State of Wisconsin | Wisconsin | /wɪsˈkɑns |
WI | 29.5.1848 | 5,601,640 | Madison | Milwaukee | |
State of Wyoming | Wyoming | /waɪˈoʊmɪŋ/ | WY | 10.7.1890 | 522,830 | Cheyenne | Cheyenne |
Lischte vo de Bundesstaate nach Flächi gordnet:
- Alaska 1.637.854 km²
- Texas 695.621 km²
- Kalifornien 423.970 km²
- Montana 380.838 km²
- New Mexico 314.915 km²
- Arizona 295.254 km²
- Nevada 286.351 km²
- Colorado 269.601 km²
- Oregon 254.805 km²
- Wyoming 253.336 km²
- Michigan 250.494 km²
- Minnesota 225.171 km²
- Utah 219.887 km²
- Idaho 216.446 km²
- Kansas 213.096 km²
- Nebraska 200.345 km²
- South Dakota 199.731 km²
- Washington 184.665 km²
- North Dakota 183.112 km²
- Oklahoma 181.035 km²
- Missouri 180.533 km²
- Florida 170.304 km²
- Wisconsin 169.639 km²
- Georgia 153.909 km²
- Illinois 149.998 km²
- Iowa 145.743 km²
- New York 141.299 km²
- North Carolina 139.389 km²
- Arkansas 137.732 km²
- Alabama 135.765 km²
- Louisiana 134.264 km²
- Mississippi 125.434 km²
- Pennsylvania 119.283 km²
- Ohio 116.096 km²
- Virginia 110.785 km²
- Tennessee 109.151 km²
- Kentucky 104.659 km²
- Indiana 94.321 km²
- Maine 91.646 km²
- South Carolina 82.932 km²
- West Virginia 62.755 km²
- Maryland 32.133 km²
- Hawaii 28.311 km²
- Massachusetts 27.336 km²
- Vermont 24.901 km²
- New Hampshire 24.216 km²
- New Jersey 22.588 km²
- Connecticut 14.357 km²
- Delaware 6.447 km²
- Rhode Island 4.002 km²
- District of Columbia 442 km²
[ändere] Quälle
- ↑ Offizielli Schätzig: Medienmitteilig vo dr US-Zensusbehörde vom 28. Dezember 2006. Lueg au die laufende Bevölkerungsschätzig uf http://www.census.gov/population/www/popclockus.html.