Termin przedawnienia w prawie karnym
Jak to jest możliwe, że człowiek popełniający przestępstwo nie zostaje ukarany za swój czyn i jest to zgodne z prawem? Jak to możliwe, że mimo iż zapadł w sprawie prawomocny wyrok i orzeczono karę, po wielu latach nieegzekwowania kary obowiązek ten gaśnie?Są to z perspektywy prawnika pytania-prowokacje. Swoje posty kieruję jednak do laików, dlatego chciałam w kilku słowach, rzeczowo odpowiedzieć na te populistyczne hasła. Warto wiedzieć jak się do nich ustosunkować.
CZEMU SŁUŻY PRZEDAWNIENIE KARY ?
W prawie karnym, karę wymierza się w bardzo konkretnych celach - ma ona odnieść pozytywne skutki zarówno dla społeczeństwa jak i skazanego. Kara ma być jednocześnie wymierzeniem sprawiedliwości, próbą resocjalizacji, utrwaleniem w świadomości społecznej, że są wartości które należy chronić oraz że państwo ochronę tę gwarantuje.
Ideałem odpowiednio wymierzonej kary jest określenie takiego rodzaju i ciężaru kary dla skazanego, który pozytywnie wpłynie i na przestępcę i na przyglądające mu się społeczeństwo.
Problem z przedawnieniem kary polega na tym, że zupełnie inaczej oddziaływać będzie ta sama kara na 20-letniego złodziejaszka, a inaczej na 40 letniego mężczyznę, który w międzyczasie założył rodzinę i na dobre skończył z przestępczym procederem.
Ustawodawca stwierdził, że w zależności od ciężaru kary, różny upływ czasu pozbawia karę swojego pierwotnego sensu. Stopniując wagę popełnianych czynów, określił również przestępstwa które nigdy nie ulegną przedawnieniu - są to zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, umyślne przestępstwo zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych (art.105 kk). Jest to bez wątpienia katalog najcięższych przestępstw chociaż aż dziw, że w ramach populizmu penalnego nie ma w tym katalogu przestępstw pedofilskich ;)
Jeśli określone przez nas przestępstwo nie znajduje się w powyższym katalogu, należy zastanowić na jakim etapie wiedzy i postępowania jest wymiar sprawiedliwości w naszej sprawie. Inne są okresy przedawnienia dla przestępstw w których nawet nie wszczęto postępowania, inaczej dla tych gdzie wprawdzie postępowanie jest w toku ale nie zapadł jeszcze wyrok i jeszcze inaczej dla przestępców prawomocnie skazanych ale jeszcze nieukaranych.Ustawodawca kategoryzując termin przedawnienia uwzględnił nie tylko ciężar przestępstwa ale również osobę pokrzywdzonego. Wg art.101§ 4 kk przedawnienie karalności przestępstw określonych w art. 199 § 2 3, art. 200, art. 202 § 2 4 art. 204 § 3, jak również przestępstw określonych w art. 197, art. 201, art. 202 § 3, art. 203 i art. 204 § 4, [są zwykle przestępstwa seksualne]
w przypadku gdy pokrzywdzonym jest małoletni – nie może nastąpić przed upływem 5 lat od ukończenia przez pokrzywdzonego 18 lat.
Podobnie, ustawodawca poza zwykłym katalogiem terminów przedawnienia skrócił okres w którym można ścigać przestępstwa z oskarżenia prywatnego. I tak, przedawnienie upływa z okresem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Jest w tym intencja uwzględniająca, że po dłuższym czasie zmieniają się stosunki między pokrzywdzonym a sprawcą oraz motywacja ofiary.
