Suriname
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Suriname, officieel de Republiek Suriname, is een republiek aan de noordoostkust van Zuid-Amerika. Het land grenst in het oosten aan Frans-Guyana, in het westen aan Guyana (voormalig Brits-Guiana), in het zuiden aan Brazilië en in het noorden aan de Atlantische Oceaan. Suriname heeft zowel met Guyana als met Frans-Guyana een grensgeschil. Het land is 163.820 km² groot en heeft een kustlijn van 386 km.
Door het midden en oosten van het land stroomt de Surinamerivier. Van 1927 tot 1983 was er ook nog een gelijknamig district. Dit werd in meerdere fases opgedeeld en uiteindelijk in 1983 opgeheven.
Suriname wordt wel als een van de verwantschapslanden van Nederland beschouwd; tot 25 november 1975 was Suriname een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De eerste geslaagde Europese kolonisatie vond vanaf 1650 plaats door de Engelsman Francis Willoughby. Om planters aan te trekken was vrijheid van godsdienst geregeld. Tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog werd Suriname in 1667 door Abraham Crijnssen veroverd op de Engelsen die onder leiding van William Byam stonden. Bij de Vrede van Breda zagen de Nederlanders voorlopig af van de teruggave van de door de Engelsen ingenomen Nederlandse kolonie Nieuw-Amsterdam (de huidige staat New York); op hun beurt eisten de Engelsen niet meteen dat Suriname ontruimd zou worden en deden de toezegging om de Banda-eilanden aan de Nederlanders over te laten. Meestal wordt gesproken van een "ruil" van beide gebieden. Na de Derde Engels-Nederlandse Oorlog werd deze feitelijke toestand in 1674 de officiële door de Vrede van Westminster. Diverse Engelse families verlieten Suriname en verhuisden naar Jamaica. Toen duidelijk werd dat de Zeeuwen niet in staat waren de Surinaamse economie van de grond te krijgen, is in 1683 de Sociëteit van Suriname opgericht. De eerste gouverneur van Suriname onder het bewind van de Sociëteit was Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck. Hij had één derde van de rechten op Suriname aangekocht. De stad Amsterdam en de West-Indische Compagnie (WIC) bezaten daarnaast ieder een derde. Aan het einde van de 18e eeuw ging de WIC failliet; de familie Van Aerssen had haar bezit al eerder verkocht. Amsterdam was toen de enige belanghebbende.
Ook het naburige Berbice en Essequibo, ongeveer het huidige Guyana, werd gekoloniseerd door Nederlanders. Suriname, Berbice en Essequibo vormden het zogenaamde Nederlands Guiana. In 1814, nog vóór het Congres van Wenen, zou Zweden een poging doen om het beheer over Suriname en Curaçao in handen te krijgen in ruil voor Guadeloupe. Het lukte de Engelse diplomaat Castlereagh de Zweden af te kopen voor een miljoen pond in contanten.[5] Nederlands Guyana werd in 1815 nog eens verdeeld in Suriname, dat in Nederlands bezit bleef, en het huidige Guyana, dat een Britse kolonie werd: Brits Guiana.
Onder internationale druk en druk van de Surinaamse Onafhankelijkheidsstrijders werd de slavernij in Suriname uiteindelijk opgeheven op 1 juli 1863.
In 1954 verkreeg Suriname een semi-autonome status binnen het Koninkrijksverband. Op 25 november 1975 werd Suriname onafhankelijk. Gouverneur Ferrier, premier Den Uyl en Koningin Juliana ondertekenden het verdrag. Sindsdien is de officiële benaming Republiek Suriname (zie toescheidingsovereenkomst). Ferrier werd de eerste president van de nieuwe Zuid-Amerikaanse staat. Vijf jaar later vond een staatsgreep plaats onder leiding van de onderofficier D.D. Bouterse, maar dit maakte geen einde aan de wisseling van de wacht in het presidentschapsambt. In de reeks van uitgediende presidenten vallen twee namen op: de zojuist genoemde Bouterse, die tweemaal voor enige dagen, en Venetiaan die tweemaal voor in totaal vijftien jaar het hoogste burgerlijke gezag uitoefende, beginnend in 1991. Venetiaan, een voormalig minister van Onderwijs, werd na democratische verkiezingen in 2010 afgelost door Bouterse.
Geografie
| Zie Geografie van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Fysieke kenmerken
Politieke kaart van Suriname (1991)
|
De monding van de rivier de Suriname, nabij Paramaribo
|
Suriname heeft een oppervlakte van 163.820 km².
Belangrijke rivieren in Suriname zijn de Marowijne (grensrivier met Frans-Guyana), de Suriname, de Commewijne (lopend van oost naar west), de Coppename, de Tapanahony (zijrivier van de Marowijne), de Saramacca en de Corantijn, die de grens met Guyana vormt. Alle rivieren, behalve de Commewijne, lopen van het zuiden naar het noorden. In mei 2006 traden te Sipaliwini de rivieren Suriname, Tapanahony, Lawa en Marowijne buiten hun oevers door hevige regenval. Dit leidde tot zware overstromingen.
In Suriname zijn verschillende landschappen te onderscheiden. De noordelijke strook van 30 tot 100 km breed is moerasgebied (zwamp). Dit deel behoort tot de kustvlakte van de Guyana's en strekt zich uit van de monding van de Amazone tot voorbij de delta van de Orinoco. Door de afzetting van enorme hoeveelheden sediment afkomstig van de Amazone is deze kust de snelst groeiende kustlijn ter wereld.
Het middengedeelte van Suriname bestaat uit een laag, glooiend bosland, dat door houtkap her en der dreigt te veranderen in savanne.
In de zuidelijke helft van het land liggen meerdere bergketens, die allemaal tot het Hoogland van Guyana behoren en onderdeel zijn van de Roraima-formatie. Dit zijn onder andere het Oranjegebergte, Van Asch van Wijckgebergte, Wilhelminagebergte, Eilerts de Haangebergte, Grensgebergte en het Toemoek-Hoemakgebergte. De hoogste top is de Julianatop (1280 meter).
Klimaat
Suriname heeft een tropisch regenwoudklimaat, met een grote- en kleine regentijd, alsook twee droge tijden. De temperatuur schommelt tussen 24 en 36 graden Celsius. Gedurende de regentijd is de gemiddelde temperatuur 27,3 graden, terwijl die tijdens de droge tijd oploopt naar 32 graden Celsius. 's Morgens loopt de temperatuur geleidelijk op van ca. 24 graden naar 32-34 graden (14.00-16.00 u.) om daarna geleidelijk aan weer te dalen naar 24 graden (04.00-06.00 u.).[bron?]
Natuur
Suriname kent een grote verscheidenheid aan flora[6] en fauna[7][8][9][10][11][12]. Het overgrote deel van Suriname, zo'n 80%, is met oerwoud bedekt. Dit oerwoud maakt deel uit van het grootste tropische regenwoud op aarde, het Amazoneregenwoud, waarvan het grootste deel op Braziliaans grondgebied ligt. Het Surinaamse binnenland is daarom een geliefd studieoord voor biologen uit de gehele wereld. Een groot aantal soorten vogels, reptielen en zoogdieren bewoont deze bossen en de kuststrook. Een voorbeeld zijn de schildpadden op het strand bij Galibi, waar zich bijzondere populaties zeeschildpadden voorkomen. Deze worden door de lokale bevolking Aitkanti genoemd wordt. Dit is de lederschildpad (Leatherback), de meest voorkomende schildpad; hiernaast komen nog een aantal andere soorten voor.[13] Verder komen in Suriname onder andere voor de bedreigde en beschermde jaguar, de luiaard, de reuzen miereneter, de kaaiman (onder andere in Bigi Pan en Nickerie), het doodskopaapje, de brulaap, de tapir (onder andere bij Kabalebo) en de rode ibis (vooral in Bigi Pan en Nickerie). Met regelmaat worden jaguars gedood. Dit dier komt meer en meer voor in bebouwde omgeving, verdreven uit zijn eigen habitat door menselijke activiteiten. Het doden van de jaguar is strafbaar, maar er wordt zelden opgetreden tegen de jagers. In 2005 werd Suriname nog even wereldnieuws, toen in Oost-Suriname ongeveer 25 nieuwe diersoorten werden ontdekt (Nassau- en Lelygebergte).
Er zijn bedreigingen voor de natuur, met name door de ontbossing, ongebreidelde bauxietwinning en door verontreiniging als gevolg van kleinschalige mijnbouw (met name goudwinning). Suriname heeft echter een lange historie op het gebied van natuurbescherming en ook op dit moment zijn er verschillende organisaties actief, zoals Stinasu, 's Lands Bosbeheer en wwf-guiana's.
Suriname telt 11 beschermde natuurreservaten, 1 natuurpark en 4 bijzondere beheersgebieden.
| Naam gebied | Oprichtingsjaar | Oppervlakte in hectare | District |
|---|---|---|---|
| Natuurreservaten: | |||
| Natuurreservaat Boven-Coesewijne | 1986 | 27.000 | Saramacca, Para |
| Natuurreservaat Brinckheuvel | 1966 | 6.000 | Brokopondo |
| Natuurreservaat van Centraal-Suriname | 1998 | 1.600.000 | Sipaliwini |
| Natuurreservaat Coppenamemonding | 1966 | 12.000 | Saramacca |
| Natuurreservaat Galibi | 1969 | 4.000 | Marowijne |
| Natuurreservaat Hertenrits | 1972 | 100 | Nickerie |
| Natuurreservaat Copi | 1986 | 28.000 | Para |
| Natuurreservaat Peruvia | 1986 | 31.000 | Coronie |
| Natuurreservaat Sipaliwini | 1972 | 100.000 | Sipaliwini |
| Natuurreservaat Wanekreek | 1986 | 45.000 | Marowijne |
| Natuurreservaat Wia Wia | 1966 | 36.000 | Marowijne |
| Natuurpark: | |||
| Natuurpark Brownsberg | 1970 | 12.200 | Brokopondo |
| Bijzondere beheersgebieden: | |||
| Bijzonder Beheersgebied Bigi Pan | 1987 | 67.900 | Nickerie, Coronie |
| Bijzonder Beheersgebied Noord-Commewijne-Marowijne | 2002 | 61.500 | Commewijne, Marowijne |
| Bijzonder Beheersgebied Noord-Coronie | 2001 | 27.200 | Coronie |
| Bijzonder Beheersgebied Noord-Saramacca | 2001 | 88.400 | Saramacca |
Steden
De hoofdstad van Suriname is Paramaribo.
De hoofdsteden (bestuur) van de districten van Suriname zijn:
Enkele plaatsen in Suriname zijn:
De plaatsen Nieuw-Nickerie, ten westen van Paramaribo, en Albina, dat gelegen is aan de oostelijke grensrivier de Marowijne, zijn dorpen van enige allure, hoewel Albina tijdens de binnenlandse oorlog vrijwel geheel werd verwoest en de opbouw zeer moeizaam verloopt.
Bevolking
| Zie Demografie van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Ofschoon Suriname een oppervlakte van meer dan vier maal Nederland heeft, is de bevolkingsdichtheid veel geringer: het aantal inwoners is 34 maal zo klein als dat van Nederland en komt met bijna 500.000 in de buurt van een stad als Antwerpen of Den Haag.
Bevolkingsgroepen
| Zie Surinamers voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De meeste van de 492.829 (2004) inwoners wonen in het noorden van het land, in de districten Paramaribo, Wanica en Nickerie. Het dunstbevolkte district is Sipaliwini, dat het grootste deel van het binnenland omvat.
De Surinaamse bevolking bestaat uit een mengeling van de volgende etnische groepen, met tussen haakjes het aandeel van de groep bij de zevende volkstelling in 2004:
- Hindoestanen (27,4 %)
- Creolen (17,7 %)
- Boslandcreolen (Busnengre, oftewel Bosnegers) of Marrons (14,7 %)
- Javanen (14,6 %)
- Andere groepen (6,5 %):
- Indianen
- Chinezen
- Boeroes (blanken, boeren)
- Sefardische Joden en Asjkenazische Joden
- Libanezen
- Brazilianen
- Verder was er 12,5 % van gemengde afkomst en waren er van 6,6 % geen gegevens beschikbaar
Surinamers in Nederland
In Nederland leven circa 350.000 Surinamers, waarvan velen rond de onafhankelijkheid, na de militaire coup van 1980 of na de Decembermoorden van 1982 uit Suriname vertrokken.
| Zie ook de sectie Surinamers in Nederland in het artikel over de Surinamers en de Geschiedenis van de Surinamers in Nederland |
Taal
| Zie ook de sectie Taal in het artikel over de Surinamers |
In Suriname worden maar liefst twintig talen gesproken. De meeste Surinamers zijn meertalig. Qua aantallen sprekers zijn de belangrijkste talen in Suriname achtereenvolgens:
- het Nederlands
- het Surinaams (Sranantongo)
- het Sarnami Hindoestani (Surinaams Hindoestaans)
- het Javaans
- de verschillende Marrontalen (vooral Saramaccaans en Aukaans)
- het Chinees (Hakka, Standaardmandarijn en Standaardkantonees)
Godsdienst
| Zie Religie in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Volgens het CIA World Factbook was in 2012 de verhouding tussen de religies als volgt:[1]
- 48,0% christendom: 25,2% protestants (met name Hernhutters) en 22,8% rooms-katholiek
- 27,4% hindoeïsme
- 19,6% islam
- 5,0% traditionele en andere religies
- (onbekend en geen religie worden niet vermeld)
Overheid en politiek
| Zie lijst van presidenten van Suriname, lijst van vicepresidenten van Suriname en lijst van premiers van Suriname |
Staats- en regeringsvorm
De Nationale Assemblée
|
Suriname is naar staatsvorm een presidentiële republiek en naar regeringsvorm een parlementaire democratie. De laatste grondwet dateert van 30 september 1987. Volgens die van 1975 praktiseerde Suriname een parlementair systeem. Na de militaire machtsovername van 25 februari 1980 werd ze buiten werking gesteld. Dit gebeurde op 13 augustus 1980, nadat president Ferrier vrijwillig was afgetreden. Onder druk van de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk en de VN waren de militaire machthebbers genoodzaakt onderhandelingen met de politieke leiders van voor 1980 te voeren. Doel was een terugkeer naar de democratie. Dit staat in de Surinaamse geschiedenis ook wel bekend als het zogenaamde Topberaad (overleg tussen het Militair Gezag en de leiders van de VHP (Jagernath Lachmon) en de NPS (Henck Arron). Resultaat van de onderhandelingen was niet alleen een terugkeer naar de democratie, maar tevens het officieel afschaffen van de grondwet van 1975 en het invoeren van de grondwet van 1987. Deze werd op 30 september 1987 bij referendum goedgekeurd door het volk van Suriname.
De nieuwe grondwet voorzag in een sterke positie voor de president in het staatsbestel en de invoering van de functie van vicepresident. De ministers kregen in vergelijking met de grondwet van 1975 minder macht, omdat ze ondergeschikt werden aan de president, die regeringsleider en staatshoofd is. Het voorstel van een direct gekozen president werd door de oude politiek afgewezen. Daarom wordt de president door het parlement gekozen. Ondanks deze wijze van verkiezing heeft de Surinaamse president aanzienlijke bevoegdheden, vergelijkbaar met die van de Amerikaanse president. In Suriname spreekt men ook wel van een 'sterke' president.
Parlement
Suriname heeft een eenkamerparlement, De Nationale Assemblée (DNA), welke 51 zetels telt en rechtstreeks gekozen wordt voor een termijn van vijf jaar in algemene, vrije en geheime verkiezingen. Voor deze verkiezing wordt het land opgedeeld in kieskringen, waarbinnen een vastgesteld aantal zetels te verdelen zijn. Deze aantallen zijn niet gebaseerd op de huidige bevolkingsomvang, maar nog op die in 1954, waardoor de dunbevolkte kieskringen sterk zijn oververtegenwoordigd en Paramaribo sterk is ondervertegenwoordigd.
Sinds de verkiezingen van 25 mei 2010 is De Nationale Assemblée als volgt samengesteld:
- Coalitiepartijen:
- 23 zetels - Mega Combinatie (MC)
- 7 zetels - A-Combinatie (AC)
- 6 zetels - Volksalliantie (VA)
- Oppositiepartijen:
- 14 zetels - Nieuw Front (NF)
- 1 zetel - Democratie en Ontwikkeling in Eenheid (DOE)
Sinds april 2012 zijn enkele politieke partijen uit de oppositie geplaatst, zoals de BEP van de overkoepelende partij A-Combinatie.
Regering
| Zie ook: Lijst van Surinaamse ministeries |
De regering bestaat uit de president, de vicepresident en de ministers. De president en vicepresident worden gekozen door De Nationale Assemblée. De kandidaten moeten minstens een twee derde meerderheid van de DNA-leden achter zich krijgen. Indien dit na twee stemmingen niet gelukt is, wordt de Verenigde Volksvergadering bijeengeroepen, bestaande uit de 919 leden van alle volksvertegenwoordigingen in het land, welke met een gewone meerderheid de president kiest. De president stelt zelf zijn kabinet van ministers samen en heeft vergaande uitvoerende bevoegdheden. De vicepresident is net als de ministers verantwoording verschuldigd aan de president.
De huidige regering bestaat uit de volgende personen:
- Desiré Delano (Desi) Bouterse - president
- Robert Ameerali - vice-president
- Winston Lackin - minister van Buitenlandse Zaken
- Soewarto Moestadja - minister van Binnenlandse Zaken
- Lamuré Latour - minister van Defensie
- Adelien Wijnerman - minister van Financiën
- Michael Miskin - minister van Arbeid, Technologische Ontwikkelingen en Milieu
- Raymond Sapoen - minister van Handel en Industrie
- Edward Ciriel Jeffry Belfort - minister van Justitie en Politie
- Hendrik Setrowidjojo - minister van Landbouw, Veeteelt en Visserij
- Jim Hok - minister van Natuurlijke Hulpbronnen
- Shirley Sitaldin - minister van Onderwijs en Volksontwikkeling
- Ramon Ambrahams - minister van Openbare Werken
- Ginmardo Kromosoeto - minister van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer
- Stanley Betterson - minister van Regionale Ontwikkeling
- Alice Amafo - minister van Sociale Zaken en Volkshuisvesting
- Falisi Pinas - minister van Transport, Communicatie en Toerisme
- Michel Blokland - minister van Volksgezondheid
- Ismanto Adna - minister van Sport- en Jeugdzaken
Bestuurlijke indeling
| Zie districten van Suriname en ressorten van Suriname voor de hoofdartikelen over dit onderwerp. |
Suriname is onderverdeeld in tien districten, die elk weer onderverdeeld zijn in ressorten. De tien districten zijn:
De ressorten zijn het laagste bestuurlijke niveau. Tegelijk met de verkiezingen voor De Nationale Assemblée worden ook de leden van de ressortraden verkozen, volgens het zogenoemde personenmeerderheidsstelsel. Hierbij heeft de kiezer evenveel stemmen als er zetels te verdelen zijn en worden de kandidaten op volgorde van het totaal aantal behaalde stemmen verkozen. De ressortraden hebben behalve beperkte uitvoerende bevoegdheden vooral een signaalfunctie naar de regering in Paramaribo.
De districten hebben iets meer uitvoerende bevoegdheden en hebben daarvoor een apart dagelijks bestuur, dat bestaat uit een door de regering benoemde districtscommissaris en gedeputeerden. De zetels in de districtsraad worden op basis van de totale zetelverdeling in de ressortraden van het district evenredig over de partijen verdeeld.
Rechtssysteem
Het rechtssysteem is gebaseerd op dat van Nederland, zij het dat er duidelijke verschillen zijn op enkele punten. Het concordantiebeginsel kan als verklaring gelden voor de duidelijk aanwijsbare Nederlandse oriëntatie in het rechtsleven. De rechtspraak is in hoogste instantie in handen van het Hof van Justitie van Suriname. De leden van het Hof zijn eveneens belast met rechtspraak in de (lagere) kantongerechten. De rechterlijke macht vindt zijn basis in hoofdstuk XV van de grondwet. De rechters worden benoemd door de president van de Republiek.
Defensie
Suriname beschikt over het Nationaal Leger, dat tevens een bescheiden marine- en luchtmacht omvat. Oproepbaar en getraind: circa 7000 man. Voor civiele ordehandhaving: de burgerlijke politie.
Grensconflicten
| Zie Grenzen van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
- Tussen de rivieren de Litani en de Marowijne ligt een gebied dat wordt betwist door Suriname en Frankrijk (Frans-Guyana).
- Tussen de rivieren de Boven-Corantijn (door Guyana New River genoemd) en de Coeroenie en de Koetari ligt een gebied dat wordt betwist door Suriname en Guyana. Dit gebied staat in Suriname bekend als het Tigri-gebied en in Guyana als de New River Triangle. Bovendien beschouwt Suriname de linkeroever van de Corantijn als grens, terwijl Guyana het midden van de rivier als grens beschouwt. (Zie ook: Berbice.)
- Een derde grensconflict betrof de zeegrens tussen de twee landen voor de monding van de Corantijn. Het geschil was voorgelegd aan het Internationaal Zeerechttribunaal (ITLOS) te Hamburg. ITLOS deed in september 2007 uitspraak, wat ertoe resulteerde dat noch Suriname, noch Guyana hun aanspraken volledig gegrond zagen. De door Guyana uitgegeven en door Suriname betwiste 'CGX-concessie', waar vermoedelijk olie aanwezig was, kwam door de nieuwe grensbepaling wel op het gebied van Guyana te liggen. Later werd echter bekend dat dit maar schijn was en CGX bankroet bleek te zijn.[14]
Andere conflicten
- Illegale drugshandel: Suriname wordt beschouwd als doorvoerland van illegale drugs vanuit Zuid-Amerika naar Europa en Brazilië, met name cocaïne uit Colombia.
- Illegale wapenhandel: Suriname wordt beschouwd als doorvoerland voor wapens-voor-drugs transacties, met name vinden transacties plaats met de Colombiaanse rebellenbeweging FARC.
Economie
Suriname is zeer rijk aan natuurlijke hulpbronnen en wordt op grond daarvan wel als zeventiende land op de lijst van rijkste landen geplaatst. De natuurlijke hulpbronnen omvatten onder andere hout, bauxiet, goud en porseleinaarde (kaolien). Ook bevinden er zich kleine hoeveelheden nikkel, koper, platina en ijzererts.
| Zie Goud in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Een belangrijke pijler van de Surinaamse economie is de winning van bauxiet door Suralco en Billiton bij het plaatsje Moengo, niet ver van Albina. Van de Surinaamse export komt 70 procent op rekening van het bauxiet. Aanverwante industrie: aluinaardefabriek en aluminiumsmelterij (Billiton en Alcoa). Ten zuiden van Paramaribo is door de aanleg van een stuwdam in de rivier de Suriname het Prof. Dr. Ir. W.J. van Blommesteinmeer ontstaan; een waterkrachtcentrale gevoed door het meer, levert elektriciteit, onder meer voor de productie van aluminium. Bouwonderneming: Alcoa.
Een tweede belangrijke pijler, zo niet de belangrijkste, is de winning van aardolie door Staatsolie Maatschappij Suriname N.V., voornamelijk in Saramacca, een district 45 kilometer verwijderd van Paramaribo. Dit bedrijf is reeds sinds 13 december 1980 actief en Suriname is de enige aandeelhouder. Al 30 jaren draagt Staatsolie bij tot de ontwikkeling van Suriname. Het bedrijf is tevens agent voor de staat, bevordert actief het koolwaterstofpotentieel van Suriname en controleert aardolieovereenkomsten namens de staat.
Andere takken van de economie zijn landbouw en visserij, houtwinning (Bruynzeel) en handel. Landbouwproducten: rijst, bacoven (bananen), palmpitten, kokosnoten, pinda's, rundvlees, kippen, bosproducten, garnalen.
- Export: onder meer rijst, garnalen, bacoven en palmolie.
- Import: Consumptiegoederen, olieproducten, voedingsmiddelen, katoen, productiemiddelen.
Munteenheid: de Surinaamse dollar (=100 cent); code: SRD. Per 1 januari 2004 is de Surinaamse gulden als munteenheid vervangen door de Surinaamse dollar. De nominale waarde werd daarmee met een factor duizend verkleind. Duizend Surinaamse guldens is dus 1 Surinaamse dollar geworden. Een eigenaardig bijeffect is dat het oude muntgeld, dat door de devaluatie niet meer werd gebruikt, opeens het duizendvoudige waard is geworden.
In de 21e eeuw werd er goud ontdekt in het district Tapanahoni, wat veel mensen van elders in Suriname maar ook uit andere delen van de wereld (met name Canada en Brazilië) aantrekt.
Armoede
Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft in Suriname 15,5% van de bevolking van minder dan 1,25 US$ per dag.[15] De CIA World Factbook schatte dat in 2002 70% van de bevolking onder de armoedegrens leefde.[16]
Vervoer
- Vliegen
De Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) is de nationale luchtvaartmaatschappij van Suriname. Verder zijn er drie binnenlandse/regionale luchtvaartmaatschappijen:Blue Wing Airlines, Gumair en Caricom Airways. De nationale luchthaven is Johan Adolf Pengel International Airport bij Zanderij, 40 km ten zuiden van Paramaribo. Naast dit vliegveld zijn er nog vier andere vliegvelden met verharde landingsstrips en 44 vliegvelden met onverharde landingsstrips. Zie ook Lijst van vliegvelden in Suriname.
- Treinvervoer
Suriname bezit de restanten van de voormalige Lawaspoorweg (enkelvoudig spoor) van Onverwacht naar Brownsberg (oorspronkelijk van Paramaribo naar Dam), die sinds de jaren tachtig niet meer in gebruik is, plus de spoorlijn van Apoera naar het Bakhuisgebergte (100 kilometer 'van niets naar nergens'), aangelegd tussen 1976 en 1978 in het kader van het West-Surinameplan. Deze is nooit officieel in gebruik genomen. Vrijwel al het rollend materieel is verroest of doorverkocht.
- Wegennet
Het land bezit 1178 km aan verharde wegen en 3352 km aan onverharde wegen (1996). Tussen het uiterste oosten en het uiterste westen van het land ligt de Oost-Westverbinding. Suriname en buurland Guyana zijn de enige landen op het Amerikaanse vasteland waar links wordt gereden, net zoals in onder andere het Verenigd Koninkrijk en Japan. Veel personenauto's worden uit Japan geïmporteerd, met name tweedehands. De vrachtwagens komen dikwijls tweedehands uit Nederland en hebben als gevolg hiervan het stuur aan de verkeerde kant. Bussen zijn klein.
- Over water
De belangrijkste transportmogelijkheid in Suriname is het vervoer over het water. In totaal is er 1200 km aan bevaarbare waterwegen. Havens zijn er in Albina, Moengo, Nieuw-Nickerie, Paramaribo, Paranam en Wageningen. Aanlegsteigers zijn er langs de rivieren bij iedere nederzetting.
Onderwijs
| Zie Onderwijs in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 1876 werd de leerplicht in Suriname ingesteld, maar deze is sindsdien niet meer gewijzigd. Het volgen van onderwijs is verplicht voor kinderen tussen 7 en 12 jaar, en 93% van de totale bevolking kan lezen en schrijven. Schoolkinderen dragen een uniform, een spijkerbroek en een groen-wit geruite blouse. Kinderen die de middelbare school bezoeken dragen een polo in de kleur van hun school. Kinderen in het binnenland worden gratis per korjaalboot opgehaald om naar school te kunnen gaan.
Een probleem is het chronisch tekort aan onderwijzend personeel, geld en middelen. Dit geldt vooral voor scholen in het binnenland.
Suriname heeft sinds 1967 een universiteit, de Anton de Kom Universiteit van Suriname.
Gezondheidszorg
In Paramaribo bevinden zich vier grote ziekenhuizen: het Academisch Ziekenhuis Paramaribo, het RK Sint Vincentius ziekenhuis, het 's Lands Hospitaal en het Diakonessenziekenhuis. Problemen in de gezondheidszorg zijn grotendeels te wijten aan gebrek aan overheidsgelden; aan de emigratie van artsen en verplegend personeel (braindrain); en aan de gebrekkige transportmogelijkheden en infrastructuur. In de binnenlanden wordt de zorg geleverd op zogeheten missieposten.
Het Psychiatrisch Centrum Suriname verzorgt de geestelijke gezondheidszorg.
Cultuur
Erfgoed
| Zie ook de Surinaamse monumenten op de Werelderfgoedlijst |
Suriname heeft twee monumenten op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan. Het Natuurreservaat van Centraal-Suriname werd in 2000 toegevoegd als natuurerfgoed. Het is het grootste natuurreservaat van Suriname en één van 's werelds grootste beschermde tropische regenwouden. Sinds 2002 staat ook de historische binnenstad van Paramaribo op de lijst, als cultuurerfgoed.
Enkele andere bezienswaardigheden zijn het museum Fort Zeelandia, de plantage Laarwijk en de dierentuin Paramaribo Zoo.
Literatuur
| Zie Surinaamse literatuur voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het merendeel van de teksten uit de Surinaamse literatuur is geschreven in het Nederlands of het Sranantongo, al is er sinds 1977 ook een belangrijke opkomst geweest van literatuur in het Sarnami. Geschreven teksten in de andere talen zijn schaarser, maar in bijna alle talen bestaat er nog een levendige orale literatuur.
Media
- Radiozenders: 4 AM-zenders, 34 FM-zenders en 3 kortegolfzenders
- Enkele radiozenders: Radio SRS; Radio Boskopu; Radio 10; Radio ABC; Radio Apintie; Sky Radio Suriname; Radio Rapar; RP; Noer FM; SCCN Radio; Radio Zon; Radio FM Gold; SrananRadio
- Radioprogramma's: ABC Actueel, In de Branding, Bakana Tori Origineel (BTO); Welingelichte Kringen; 90 seconden; Naar mijn mening; The Sunday Talkshow; Op weg naar een beter Suriname; Time for lovers; Bungu-Bungu-Carrousel
- Tv-zenders: 23, plus 7 herhaalstations. Diverse programma's van de Nederlandse publieke omroep worden via Surinaamse zenders uitgezonden. Voor een overzicht van zenders, zie de lijst van televisiekanalen in Suriname.
- Enkele televisiezenders: STVS; ATV; TV2; SCCN; ABC; Apintie; RBN; Sky TV
- Kranten: Times of Suriname; De Ware Tijd; Dagblad Suriname; De West
| Zie ook de Dagbladpers van Suriname |
- Nieuwswebsites: Starnieuws; Suriname Herald; GFC Nieuws
- Tijdschriften: Opiniemaandblad Parbode; United Magazine
- Internetlandcode: sr
Film
Door concurrentie van tv, videobanden en dvd waren er tot juni 2010 geen reguliere bioscopen meer. In de hoogtijdagen waren er meerdere: Bellevue, Luxor, Tower, Star, Metro, Empire, De Paarl, Jasodra, en andere. De Paarl werd omgebouwd en is tegenwoordig een uitgaanscentrum dat onder meer ook twee bioscoopzalen bevat. De hele week door worden daar films vertoond. Verder is er een seksbioscoop en zijn er enkele bioscoopzalen waar een aantal keren per jaar een filmfestival wordt gehouden.
Eén van de grote organisatoren, The Back Lot, organiseert sinds 2002 elk jaar filmfestivals in Suriname. In december vindt het jaarlijkse Internationaal Documentaire Festival (IDFA Flies T(r)opics) plaats en in april het Internationaal Speelfilm Festival (IFFR Flies Paramaribo). In 2007 vond dit festival plaats van 19 tot en met 29 april in verschillende theaters waaronder Thalia, Stadszending en CCS. Er worden speelfilms van over de hele wereld vertoond. Het filmpubliek is van uiteenlopende leeftijden. Bij de selectie van films wordt daarmee rekening gehouden.
In maart 2008 werd bioscoop De Paarl Movies geopend. In juni 2010 werd de multiplexbioscoop TBL Cinemas geopend. Deze bioscoop telt 5 moderne zalen.
Sport
De meest prominente atleet in de geschiedenis van Suriname is zwemmer Anthony Nesty, Olympisch kampioen op de 100 meter vlinderslag bij de Olympische Zomerspelen 1988 in Seoel en hij behaalde brons in dezelfde discipline op de Olympische Zomerspelen 1992 in Barcelona. Dit zijn de enige Olympische medailles gewonnen door dit land.
De Surinaamse Voetbal Bond werd opgericht in 1920 en werd lid van de FIFA negen jaar later in de CONCACAF-groep. Het land ligt geografisch echter in Zuid-Amerika. De meeste nationale spelers ontwikkelen hun loopbaan in het buitenland. Veel van deze spelers hebben succes geboekt in vooral Europese landen, met name in Nederland. Voetballers als Clarence Seedorf, Edgar Davids, Ruud Gullit en Jimmy Floyd Hasselbaink, afkomstig uit Suriname, hebben gespeeld voor Europese clubs. Ook hebben ze een aantal nationale teamwedstrijden gespeeld met het Nederlands voetbalelftal.
De Surinaams-Nederlandse vechtsporter Ernesto Hoost, is K-1-kampioen, net als zijn landgenoot Remy Bonjasky. Anderen die titels hebben gewonnen met deze sport zijn Ilonka Elmont, Melvin Manhoef, Rayen Simson, Tyrone Spong en Ginty Vrede.
Nelli Cooman is een voormalige Nederlandse atlete van Surinaamse afkomst. Ze werd tijdens haar loopbaan twee keer wereldkampioene, zes keer Europees kampioene, en vijftien keer Nederlands kampioene (exclusief jeugdtitels). Ze nam tweemaal deel aan de Olympische Spelen.
Internationale contacten
Suriname is sinds 4 juli 1995 volwaardig lid van de CARICOM.
Sinds december 2002 hebben de regering van Suriname en het gemeentebestuur van Den Haag een samenwerkingsovereenkomst. Doel van deze overeenkomst is dat de bevolking van Suriname en Den Haag met elkaar activiteiten ontwikkelen die gericht zijn op het uitwisselen van kennis, kunst, cultuur en sport. Daarnaast wordt het gestimuleerd dat scholen en welzijnsinstellingen in Suriname en Den Haag met elkaar gaan samenwerken.
Wat de samenwerking met Vlaanderen betreft, kan vermeld worden dat er twee stedenbanden actief zijn. Deze beogen een samenwerking tussen besturen op gang te brengen op verschillende vlakken (toerisme, visserij, cultuur, onderwijs, energie, milieu, drinkwater):
Verder zijn er ook scholenbanden ontstaan tussen Vlaamse en Surinaamse scholen in de schoot van de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand.
Feestdagen
Door zijn multiculturele erfgoed viert Suriname een verscheidenheid van verschillende etnische en religieuze feesten.
Officiële nationale feestdagen:
- 1 januari - Nieuwjaarsdag
- 1 maart (variërend) - Holi-Phagwa
- 1 mei - Dag van de Arbeid
- 5 juni - Hindoestaanse immigratie
- 1 juli - Keti-koti
- 8 augustus - Javaanse immigratie
- 9 augustus - Dag der Inheemsen
- 25 november - Onafhankelijkheidsdag
- 25 december - Eerste kerstdag
- 26 december - Tweede kerstdag
Er zijn verscheidene Hindoestaanse en Islamitische feestdagen, zoals respectievelijk Divali en Phagwa, en Suikerfeest en Offerfeest. Deze feestdagen hebben geen specifieke vaste dagen op de gregoriaanse kalender: ze zijn respectievelijk op de Hindoestaanse en de Islamitische kalender gebaseerd.
Er zijn meerdere feestdagen die uniek zijn in Suriname. Dit zijn de Hindoestaanse, Javaanse en Chinese Immigratie-feestdagen. Zij vieren de komst van de eerste schepen met hun respectievelijke immigranten.
Literatuur
- Machtsbalans uitvoerende en wetgevende macht - Chander S. Mahabir / Parlementair, oktober 2005, redactie Ulrich Aron, pp. 64–68 / 2005
- Laatste gouverneur, eerste president: de eeuw van Johan Ferrier, Surinamer - John Jansen van Galen / KITLV Uitgeverij / Leiden, 2005
- Smeltkroes: Negen Politiek-Bestuurlijke Vruchten - Jules A. Wijdenbosch / Gopher B.V. / Utrecht, 2004
- Een machtsbalans tussen de uitvoerende en de wetgevende macht. De ontwikkeling van een alternatief model voor het politieke systeem in Suriname. - Chander S. Mahabir / MA Thesis / Vrije Universiteit Amsterdam, 2002
- Het Suriname-syndroom: de PvdA tussen Den Haag en Paramaribo - John Jansen van Galen / Bert Bakker / 2001
- Jopie Pengel 1916-1970; leven en werk van een Surinaamse politicus; biografie - Hans Breeveld / Schoorl: Conserve, 2000 (dit is de handelseditie van een proefschrift in de maatschappijwetenschappen, vakgebied Public Administration aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname)
- Hetenachtsdroom: Suriname, erfenis van de slavernij - John Jansen van Galen; naar een idee en met medewerking van John Albert Jansen / 2000
- De toekomst van ons verleden: democratie, etniciteit en politieke machtsvorming in Suriname - Jules Sedney / Paramaribo: Vaco Uitgeversmaatschappij / 1997
- Onafhankelijkheid en Parlementair Stelsel: Hoofdlijnen van een nieuw en democratisch staatsbestel - Hugo K. Fernandes Mendes / Dissertatie / Zwolle: Tjeenk Willink / 1989
- Jagernath Lachmon. Een politieke biografie - Evert Azimullah / Uitgeverij Vaco-Press, Paramaribo 1986
- Het politieke stelsel van Suriname - Coen D. Ooft / 1980
- Rebel op de valreep: een analyse na de persconferentie van de heer J. Lachmon - Rudi F. Kross / Biswakon & Biswakon / 1972
Externe links
- Website van de Overheid van de Republiek Suriname
- Website van de President van de Republiek Suriname
- Website van de Nationale Assemblée van de Republiek Suriname
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Unie van Zuid-Amerikaanse Naties |  |
|---|---|
|
Verklaring van Cusco · Oprichtingsverdrag · Bank van het Zuiden |
|
| Landen in Zuid-Amerika |
|---|
|
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela |
| Koloniën of Nederlandse Overzeese Rijksdelen van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden |  |
|---|---|
|
Koloniën (tot in de 19e eeuw): Coromandel (tot 1825) · Dejima (tot 1853) · Goudkust (tot 1872) · Nederlands-Malakka (tot 1825) |
|
In een andere taal lezen
Deze pagina is beschikbaar in 162 talen
- Acèh
- Afrikaans
- Alemannisch
- አማርኛ
- Aragonés
- العربية
- مصرى
- Asturianu
- Aymar aru
- Azərbaycanca
- Башҡортса
- Žemaitėška
- Bikol Central
- Беларуская
- Беларуская (тарашкевіца)
- Български
- বাংলা
- བོད་ཡིག
- বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
- Brezhoneg
- Bosanski
- Català
- Нохчийн
- Cebuano
- کوردی
- Qırımtatarca
- Česky
- Чӑвашла
- Cymraeg
- Dansk
- Deutsch
- Zazaki
- Dolnoserbski
- ދިވެހިބަސް
- Eʋegbe
- Ελληνικά
- English
- Esperanto
- Español
- Eesti
- Euskara
- Estremeñu
- فارسی
- Suomi
- Võro
- Føroyskt
- Français
- Arpetan
- Nordfriisk
- Frysk
- Gaeilge
- Gagauz
- Gàidhlig
- Galego
- Avañe'ẽ
- ગુજરાતી
- Gaelg
- Hak-kâ-fa
- עברית
- हिन्दी
- Fiji Hindi
- Hrvatski
- Hornjoserbsce
- Kreyòl ayisyen
- Magyar
- Հայերեն
- Bahasa Indonesia
- Interlingue
- Ilokano
- Ido
- Íslenska
- Italiano
- 日本語
- Lojban
- Basa Jawa
- ქართული
- Kalaallisut
- ಕನ್ನಡ
- 한국어
- Kurdî
- Kernowek
- Latina
- Lëtzebuergesch
- Limburgs
- Ligure
- Lumbaart
- Lingála
- Lietuvių
- Latgaļu
- Latviešu
- Мокшень
- Олык марий
- Македонски
- മലയാളം
- Монгол
- मराठी
- Кырык мары
- Bahasa Melayu
- Malti
- မြန်မာဘာသာ
- Nāhuatl
- Plattdüütsch
- Norsk nynorsk
- Norsk bokmål
- Novial
- Diné bizaad
- Occitan
- ଓଡ଼ିଆ
- Ирон
- ਪੰਜਾਬੀ
- Kapampangan
- Papiamentu
- Deitsch
- Polski
- Piemontèis
- پنجابی
- پښتو
- Português
- Runa Simi
- Rumantsch
- Română
- Русский
- Kinyarwanda
- Саха тыла
- Sicilianu
- Scots
- Sámegiella
- Srpskohrvatski / српскохрватски
- Simple English
- Slovenčina
- Slovenščina
- Soomaaliga
- Shqip
- Српски / srpski
- Sranantongo
- Basa Sunda
- Svenska
- Kiswahili
- தமிழ்
- తెలుగు
- Tetun
- ไทย
- Tagalog
- Türkçe
- Татарча/tatarça
- ئۇيغۇرچە / Uyghurche
- Українська
- اردو
- Oʻzbekcha
- Vèneto
- Tiếng Việt
- Volapük
- Winaray
- Wolof
- 吴语
- Хальмг
- ייִדיש
- Yorùbá
- Zeêuws
- 中文
- Bân-lâm-gú
- 粵語