Dienst met cantate zondag 25 juni 2006

Toelichting en tekst

Op 25 juni 1724 werd deze koraalcantate voor het eerst uitgevoerd. Bach heeft voor de koraalmelodie een lied van Cyriakus Schneegass uit 1597 gebruikt. Deze melodie horen we in het openingskoor in het strijkorkest en in de koorbassen. In het slotkoraal wordt de melodie door de sopranen gezongen. De tekst van het lied is een vrije bewerking van psalm 6.
In het openingskoor valt op, dat in de driestemmige orkestinleiding naast de tweestemmige hobo's, het strijkorkest unisono de koraalmelodie speelt. Dat hierbij het basso continuo zwijgt is hoogst uitzonderlijk. Deze groep zet later samen met de koorbassen de koraalmelodie in. Ter versterking hiervan geeft Bach aan dat de trombone toegevoegd wordt aan de continuogroep. De dramatiek van de recitatieftekst is voor Bach aanleiding om dit in de muziek tot uitdrukking te laten komen: snelle noten op ‘schnellen Fluten', een dalende melodie bij het ‘abwärts rollen' en een grillig motief op ‘Schrekken'.
De tenor-aria wordt geopend door twee hobo's, die in een mild bewegende driekwartsmaat een melodie spelen die de troost bij de dood wil uitdrukken, en met snelle coloraturen de vreugde bij het aanschouwen van zijn aangezicht. Voor het volgende recitatief voegt Bach de tempoaanduiding ‘Adagio' toe: toepasselijk bij de vele woorden die de zwaarte van de dood omschrijven: ‘Seufzen', ‘müde', 'Nacht', ‘tot' en ‘Angst'.
Als contrast volgt de bas-aria met het volledige strijkorkest, in een snel ‘Allegro'.  Na de duisternis is er nu het schijnen van de vreugdezon die staat voor de troost van Jezus. Ook de pijlen van de vijand vliegen je muzikaal om de oren met virtuoze grote toonafstanden door de solist. De cantate sluit af met een koraalzetting op de zesde strofe van het lied van Schneegass.

Koor

Ach Herr, mich armen Sünder
Straf nicht in deinem Zorn,
Dein' ernsten Grimm doch linder,
Sonst ist's mit mir verlorn.
Ach Herr, wollst mir vergeben
Mein Sünd und gnädig sein,
Dass ich mag ewig leben,
Entfliehn der Höllenpein.

Recitatief (Tenor)

Ach heile mich, du Arzt der Seelen,
Ich bin sehr krank und schwach;
Man möchte die Gebeine zählen,
So jämmerlich hat mich mein Ungemach,
Mein Kreuz und Leiden zugericht;
Das Angesicht Ist ganz von Tränen aufgeschwollen,
Die, schnellen Fluten gleich, von Wangen abwärts rollen.
Der Seele ist von Schrecken angst und bange;
Ach, du Herr, wie so lange?

Aria (Tenor)

Tröste mir, Jesu, mein Gemüte,
Sonst versink ich in den Tod,
Hilf mir, hilf mir durch deine Güte
Aus der großen Seelennot!
Denn im Tod ist alles stille,
Da gedenkt man deiner nicht.
Liebster Jesu, ist's dein Wille,
So erfreu mein Angesicht!

Recitatief (Alt)

Ich bin von Seufzen müde,
Mein Geist hat weder Kraft noch Macht,
Weil ich die ganze Nacht
Oft ohne Seelenruh und Friede
In großem Schweiß und Tränen liege.
Ich gräme mich fast tot und bin vor Trauern alt,
Denn meine Angst ist mannigfalt.

Aria (Bas)

Weicht, all ihr Übeltäter,
Mein Jesus tröstet mich!
Er lässt nach Tränen und nach Weinen
Die Freudensonne wieder scheinen;
Das Trübsalswetter ändert sich,
Die Feinde müssen plötzlich fallen
Und ihre Pfeile rückwärts prallen.

Koraal

Ehr sei ins Himmels Throne
Mit hohem Ruhm und Preis
Dem Vater und dem Sohne
Und auch zu gleicher Weis
Dem Heilgen Geist mit Ehren
In alle Ewigkeit,
Der woll uns all'n bescheren
Die ewge Seligkeit.

De toelichtingstekst is geschreven door Jos Vermunt. De tekst valt onder het copyright van de Kloosterkerk.

Aan de diensten met cantate zijn hoge kosten verbonden. Ondanks vele giften dekt de collecte na afloop van de dienst slechts de helft van de uitgaven. Derhalve doet de Kloosterkerk een dringend beroep op de bezoekers om bij de uitgangscollecte actief bij te dragen (richtbedrag € 7,50 p.p.) aan de bestrijding van de onkosten.

Van de diensten met cantate is een agenda en een archief beschikbaar.