ODDZIAŁ KRAKÓW

Oddział w Krakowie sprawuje nadzór nad dwoma Obszarami Chronionego Krajobrazu, są to:

• Koszycki Obszar Chronionego Krajobrazu
• Miechowsko – Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu

PARKI

 
Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy



Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy o powierzchni 6415,5 ha położony jest na terenie 3 gmin: Kraków, Liszki i Czernichów. Obejmuje on fragment malowniczej doliny Wisły na odcinku Kraków - Ściejowice wraz z trzema  ważniejszymi kompleksami leśnymi: Laskiem Wolskim oraz drzewostanami w okolicach Tyńca i Czernichowa. Nazwa parku wywodzi się od dwóch starych klasztorów położonych w granicach parku: Klasztoru Ojców Kamedułów na Bielanach oraz Opactwa Ojców Benedyktynów w Tyńcu.

 
PRZYRODA PARKU
 

Na terenie parku znajdują się cztery rezerwaty przyrody:

Bielańskie Skałki - rezerwat leśny, utworzony w 1957 roku, położony na terenie Lasku Wolskiego w sąsiedztwie Klasztoru Ojców Kamedułów w na Bielanach (Kraków, Zwierzyniec), o powierzchni 1,73 ha. Rezerwat ten jest cennym obiektem chroniącym spontaniczne procesy sukcesji biocenoz leśnych na skalistym, dawniej pozbawionym lasu terenie, typowym dla Wyżyny Krakowskiej.
 
Panieńskie Skały - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1953 roku; położony na Woli Justowskiej w obrębie Lasku Wolskiego (Kraków, Zwierzyniec),o powierzchni 6,41 ha. Ochronie podlega Wąwóz Panieńskie Skały z malowniczymi skałkami wapiennymi wraz z porastającym go lasem grądowym i fragmentem kwaśnej buczyny górskiej.
 

Skałki Przegorzalskie - rezerwat florystyczny, utworzony w 1959 roku; położony w Przegorzałach, w obrębie Lasku Wolskiego (Kraków, Zwierzyniec), o powierzchni 1,38 ha. Ochronie podlega tutaj naskalna roślinność kserotermiczna.
 
Skołczanka - rezerwat faunistyczny, utworzony w 1957 roku; położony w północnej części kompleksu leśnego Uroczysko Tyniec (Kraków, Dębniki), o powierzchni 36,77 ha. Ochronie podlega tutaj roślinność kserotermiczna oraz rzadkie owady.

Z ciekawszych pomników przyrody warto wymienić: aleję lip drobnolistnych przy Opactwie Benedyktynów, drzewa w przy dworze w Wołowicach, Jaskinię Kryspinowską oraz drzewa w parku przy Willi Decjusza.
 
Na terenie Parku znajduje sie także jedno stanowisko dokumentacyjne: Kamieniołom i skalisty stok w Piekarach.

WYBRANE ZABYTKI

• Klasztor Ojców Kamedułów na Bielanach pochodzący z XVII wieku, w obrębie zespołu klasztornego kościół p.w. Wniebowzięcia N.M.P. Marii oraz erem;
• Zespół Opactwa Benedyktynów w Tyńcu pochodzący z XI-XX wieku, w obrębie zespołu kościół p.w. św. Piotra i Pawła z przełomu XV i XVI wieku;
• Kościół p.w. Św. Trójcy w Czernichowie z XV-XX wieku;
• Kaplica Różańcowa w Czernichówku z XVII wieku;
• Kaplica p.w. Matki Boskiej Śnieżnej w Bodzowie - pochodzące z XVII wieku;
• Zespoły dworskie z XIX wieku: w Chełmie oraz w Ściejowicach (z zabytkowym parkiem);
• Dwór w Kole Tynieckim pochodzący z XVIII wieku - miejsce zawiązania Insurekcji Kościuszkowskiej;
• Willa Decjusza z XV-XIX wieku, dawny dwór obronny, obecnie zamieniony w zespół willi wraz z parkiem;
• Zabytkowy park dworski w Czernichowie pochodzący z drugiej połowy XIX wieku;
• Zespół Kopca Józefa Piłsudskiego na Sowińcu pochodzący z lat 1934-38;
• Kopiec Tadeusza Kościuszki z pierwszej połowy XIX wieku;
• Belweder Adolfa Szyszko - Bohusza w Przegorzałach zbudowany w 1928 roku;
• Skansen na Woli Justowskiej - spichlerz z Trzyciąża z 1764 roku, drewniana karczma podcieniona z Pasieki z XVIII - XIX wieku, dom z Grybowa z przełomu XIX - XX wieku;
• Forty stanowiące część dawnej Twierdzy Kraków,  pochodzące z drugiej połowy XIX wieku i początku XX wieku umiejscowione na Bielanach, Bodzowie, Kostrzu i Lasku Wolskim;
• a także Lasek Wolski - park leśny o powierzchni 340 ha, założony staraniem Miejskiej Kasy Oszczędności w 1917 roku, z ogrodem zoologicznym.

Tenczyński Park Krajobrazowy

Tenczyński Park Krajobrazowy o powierzchni 13658,1 ha jest położony na terenie 9 gmin: Alwernia, Babice, Chrzanów, Kraków, Krzeszowice, Liszki, Trzebinia, Wielka Wieś i Zabierzów. Swoim zasięgiem obejmuje Garb Tenczyński (od którego pochodzi nazwa parku) wraz z ważniejszymi kompleksami leśnymi: Puszczą Dulowską, Lasem Zwierzyniec, drzewostanami pomiędzy Nielepicami i Zabierzowem oraz kompleksami leśnymi w okolicach Babic i Regulic.

PRZYRODA PARKU
 
Na terenie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody:
 

Bukowica - rezerwat leśny, utworzony w 1987 roku; położony pomiędzy Wygiełzowem, a wsią Zagórze, o powierzchni 22,76 ha. Ochronie podlega tutaj fragment dobrze zachowanej buczyny karpackiej ze starodrzewiem bukowym.
 
Dolina Mnikowska - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1963 roku; położony między wsiami Czułów i Mników, o powierzchni 20,89 ha. Ochronie podlega tutaj wąwóz krasowy (dolina Sanki) z malowniczymi skałami i jaskiniami, drzewostan grądowy oraz zbiorowiska muraw kserotermicznych i naskalnych.
 

Lipowiec - rezerwat leśny, utworzony w 1959 roku; położony w miejscowości Babice, o powierzchni 12,44 ha. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego fragmentu buczyny karpackiej oraz piękna krajobrazu z ruinami średniowiecznego zamku.
 
Skała Kmity - rezerwat krajobrazowy, położony między Zabierzowem a Szczyglicami, o powierzchni 19,36 ha. Ochronie podlega tutaj krajobraz, który tworzy fragment przełomu rzeki Rudawy przez Garb Tenczyński oraz malownicze skały wapienne pokryte roślinnością kserotermiczną.
 
Zimny Dół - rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w 1991 roku; położony w miejscowości Czułów, o powierzchni 2,22 ha. Ochronie podlegają charakterystyczne formy skalne związane z procesami zboczowymi i krasowymi oraz wyjątkowo dorodne okazy kwitnącego bluszczu.
 
W obrębie parku występują trzy użytki ekologiczne:
 

Stanowisko Lilii Złotogłów na GarbieTenczyńskim - użytek położony w kompleksie leśnym pomiędzy Kleszczowem i Kochanowem, o powierzchni 3,57 ha. Przedmiotem ochrony są liczne stanowiska lilii złotogłów rosnące w otoczeniu wychodni wapiennych i lasu bukowego.
 
Uroczysko Podgołogórze (pow. 6,75 ha) i Uroczysko w Rząsce (pow. 59,10 ha) - oba użytki bezpośrednio graniczą ze sobą; zajmują obniżenie terenu pod zachodnim stokiem wzniesienia Pasternik w miejscowości Rząska. Przedmiotem ochrony obydwu użytków jest zachowanie stanowiska bardzo rzadkiego w kraju fiołka bagiennego oraz stawów będących ostoją licznych chronionych gatunków płazów.
 
Wśród występujących tu pomników przyrody warto wymienić: drzewa w parku przy dworze w Aleksandrowicach, źródło Brzoskwinki, źródło Sanki oraz skałkę "Nad Jackiem".
 
Występują również dwa stanowiska dokumentacyjne - odsłonięcie "Na Czerwieńcu" oraz kamieniołom "Nowa Krystyna".
 

WYBRANE ZABYTKI
 

• Ruiny zamku Tęczyn w miejscowości Rudno: ośrodek z wieżą z XIV wieku, baszty, barbakan i wczesne bastiony "puntone" z XVI wieku rozbudowane w XVII - XVIII wieku;
• Zamek Lipowiec w miejscowości Babice pochodzący z XIV wieku; 
• Zespół dworski w Aleksandrowicach z XVII - XIX wieku z zabytkowym parkiem (XVII - XVIII wiek) mającym charakter "ogrodu włoskiego"; 
• Zespół pałacowy w Balicach pochodzący z XVI - XX wieku z zabytkowym parkiem ze śladami "ogrodu włoskiego" z XVI - XX wieku
• i z tego samego wieku Zespół dworski w Mnikowie z "ogrodem włoskim"; 
• Dworek modernistyczny w Nawojowej Górze z 1920 roku; 
• Dwór w Rząsce z przełomu XIX i XX wieku z zabytkowym parkiem; 
• Zespół dworski w Sance z XIX wieku z zabytkowym parkiem; 
• Kościół p.w. św. Jakuba w Sance pochodzący z XVII wieku; 
• Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie - skansen prezentujący obiekty tradycyjnego budownictwa drewnianego; są tu między innymi - zagrody chłopskie, obiekty związane z produkcją rzemieślniczą, kościół z dzwonnicą oraz zespół małomiasteczkowy; 
• Ślady fortyfikacji niemieckich z lat 1944 - 45 w Mnikowie i Nielepicach.

Park Krajobrazowy "Dolinki Krakowskie"

Park Krajobrazowy "Dolinki Krakowskie" o powierzchni 20686,1 ha jest położony na terenie 9 gmin: Bukowno, Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice, Michałowice, Olkusz, Trzebinia, Wielka Wieś, Zabierzów i Zielonki. Rozciąga się od Michałowic w kierunku pn.-zach. do Bukowna.
Charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu i obejmuje szereg dolin jurajskich, między innymi: Dolinę Kluczwody, Dolinę Bolechowicką, Dolinę Kobylańską, Dolinę Będkowską, Dolinę Szklarki, Dolinę Racławki i Dolinę Eliaszówki.

PRZYRODA PARKU
 
W obrębie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody:
 

Dolina Eliaszówki - rezerwat leśny, utworzony w 1989 roku; położony między Czerną a Paczółtowicami, o powierzchni 109,57 ha. Ochronie podlega tutaj zespół buczyny karpackiej i ciepłolubnej, grądu, łęgu olszowo-jesionowego oraz skały wapienne o urozmaiconych formach.
 
Dolina Kluczwody - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1989 roku; obejmujący fragment doliny pomiędzy Gackami i Wierzchowiem, o powierzchni 35,22 ha. Ochronie podlega charakterystyczny krajobraz wraz z zespołem grądu oraz naskalnymi zbiorowiskami kserotermicznymi.

Dolina Racławki - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1962 roku; położony między Dubiem a Paczółtowicami, o powierzchni 473,92 ha. Ochronie podlegają naturalne zróżnicowane zespoły buczyn, grądu, boru mieszanego oraz murawy kserotermiczne i naskalne.
 
Dolina Szklarki - rezerwat leśny, utworzony w 1989 roku; położony miedzy Jerzmanowicami a Szklarami, o powierzchni 46,69 ha. Ochronie podlegają różnorodne zespoły buczyn, jaworzyna górska, grądy oraz murawy kserotermiczne i naskalne.
 
Wąwóz Bolechowicki - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1968 roku; położony we wsi Bolechowice, o powierzchni 22,44 ha. Ochronie podlega malownicza Brama Bolechowicka wraz ze skałami wapiennymi i jaskiniami a także fragment łęgu olszowego, grądu, boru mieszanego, zbiorowiska muraw i zarośli kserotermicznych.
  

Wśród pomników przyrody dominującą większość stanowią pomniki przyrody "nieożywionej" - ostańce wapienne, jaskinie i źródła.Wśród nich warto wymienić: Jaskinię Nietoperzową, Jaskinię Wierzchowską Górną, źródła Będkówki, Kobylanki i Sztoły oraz wiele ostańców wapiennych o różnych formach morfologicznych. Spośród pomników przyrody ożywionej warto wspomnieć o zabytkowym przykościelnym zadrzewieniu lipowym w Racławicach oraz starą aleję bukową przy klasztorze w Czernej.
 
Znajdują się tu także 3 stanowiska dokumentacyjne: odsłonięcie porfiru oraz martwicy wapiennej w Radwanowicach i kamieniołom w Trojanowicach.
 

WYBRANE ZABYTKI

• Ruiny strażnicy rycerskiej w Białym Kościele na Zamkowej Skale w Dolinie Kluczwody, prawdopodobnie z XIV wieku;
• Zespół Klasztoru Ojców Karmelitów w Czernej pochodzący z XVII - XIX wieku;
• w obrębie zespołu kościół p.w. św. Eliasza, kaplice, domki pustelnicze, ruiny Mostu Diabelskiego, źródło św. Eliasza, cmentarzyk z połowy XIX wieku, obiekty gospodarcze;
• Zespół dawnego folwarku karmelitańskiego w Siedlcu, obecnie klasztor Duchaczek z XVII - XX wieku;
• Kościół p.w. św. Piotra i Pawła w Bolechowicach z XIV - XX wieku;
• Kościół poszpitalny p.w. św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach z 1696 roku;
• Drewniany kościół p.w. św. Nawiedzenia N.M.P. w Paczółtowicach, pochodzący z XVI - XIX wieku;
• Drewniany kościół p.w. św. Narodzenia N.M.P. w Racławicach pochodzący z XVI - XVIII wieku;
• Zespół dworski w Garlicy Murowanej z XVII - XX; w obrębie zespołu dwór, spichlerz, lamus oraz pozostałości parku;
• Drewniany kościół p.w. św. Wojciecha w Modlnicy założony w 1533 roku;
• Zespół dworski z XVIII - XIX wieku w Bolechowicach z zabytkowym parkiem
• Zespół dworski z XVIII - XIX wieku w Kobylanach z "ogrodem włoskim" i parkiem krajobrazowym (w obrębie zespołu kaplica z XIX wieku);
• Zespół dworski w Modlnicy z XVIII - XX wieku; w obrębie zespołu dwór, lamus, "park włoski", stawy;
• Relikty parku dworskiego we wsi Ujazd ze stawami, dawny browar oraz młyn - wszystkie z XIX wieku;
• Fort 44 w Toniach będący jednym z największych dawnej Twierdzy Kraków z lat 1874 - 1880.

Dłubniański Park Krajobrazowy

Dłubniański Park Krajobrazowy o powierzchni 10959,6 ha jest położony na terenie 6 gmin: Gołcza, Iwanowice, Michałowice, Skała, Trzyciąż, Zielonki. Rozciąga się od Dziekanowic w kierunku północnym i północno - zachodnim do wsi Trzyciąż. Nazwa parku pochodzi od rzeki Dłubni, której dolina biegnie od północy na południe przez cały obszar parku.

  
 
PRZYRODA PARKU:
 
W obrębie parku projektuje się utworzenie dwóch rezerwatów przyrody:
 

Ostrysz - rezerwat leśno - krajobrazowy położony w okolicach Glanowa. Ochronie podlegałby fragment lasu łęgowego, płaty ciepłej buczyny oraz zręby skalne z roślinnością kserotermiczną.
 

Jodłowy Trzyciąż - rezerwat leśny, częściowy, położony
w okolicach Zagórowej. Ochronie podlegałby drzewostan mieszany z dużym udziałem jodły jako gatunku godnego szczególnej ochrony na obszarze Wyżyny Krakowskiej.
 
 
Wśród pomników przyrody warto wymienić: starą aleję kasztanowców białych w Minodze, drzewa w zabytkowym parku dworskim w Młodziejowicach i Tarnawie, źródło "Jordan" w Ściborzycach i źródło Dłubni.

WYBRANE ZABYTKI

• Zespół Klasztoru Norbertanek w Imbramowicach pochodzący z XVIII - XX wieku;
  w obrębie zespołu kościół p.w. św. Piotra i Pawła, klasztor, dom kapelana, obiekty gospodarcze;
• Kościół p.w. św. Benedykta w Imbramowicach z XVIII wieku;
• Drewniany kościół p.w. Św. Trójcy w Iwanowicach pochodzący z XVIII - XX wieku;
• Kościół p.w. Narodzenia N.M.P. w Minodze założony w 1736 roku, architektura z XIX - XX wieku;
• Kościół p.w. św. Andrzeja w Sieciechowicach założony w 1325 roku, architektura z XVII - XIX wieku;
• Kościół p.w. św. Mikołaja w Wysocicach założony w XII - XIII wieku, architektura z XVII - XIX wieku;
• Kaplica we wsi Zerwana z 1744 roku;
• Zespół dworski w Dziekanowicach z XVIII - XIX wieku z zabytkowym parkiem;
• Zespół dworski w Glanowie z XVIII - XX; w obrębie zespołu dwór, budynki folwarczne oraz ozdobny ogród z przełomu XIX i XX wieku;
• Zespół dworski we wsi Gołoszyn z XIX - XX wieku, w obrębie zespołu dwór oraz ogród;
• Zespół dworski w Minodze XVII - XIX wieku z zabytkowym parkiem i aleją modrzewiową;
• Zespół dworski w Młodziejowicach z XVI - XX; w obrębie zespołu dwór oraz zabytkowy park;
• Zespół dworski w Michałowicach z XIX wieku z zabytkowym parkiem;
• Zespół dworski w Sieciechowicach z XVIII - XIX wieku; w obrębie zespołu dwór i zabytkowy park;
• Dwory w Maszkowie oraz we wsi Książniczki z resztkami parków dworskich z przełomu XIX i XX wieku; Dwory w Ściborzycach oraz w Wysocicach z parkami dworskimi;
• Ślady dworu z XVIII wieku w Wilczkowicach z "ogrodem włoskim".

Park Krajobrazowy "Orlich Gniazd"

PRZYRODA PARKU
 
Na terenie parku znajdują się dwa rezerwaty przyrody:
 

Michałowiec - rezerwat florystyczny, utworzony w 1959 roku; położony we wsi Michałówka, o powierzchni 12,12 ha. Rezerwat powołano celem ochrony bogatej populacji obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) rosnącego w zbiorowisku buczyny karpackiej.
 
Pazurek - rezerwat leśny i przyrody nieożywionej, utworzony w 2008 roku o powierzchni 187,91 ha, położony pomiędzy Jaroszowcem a wsią Pazurek. Rezerwat utworzony został w celu ochrony zbiorowisk buczyny sudeckiej, ciepłolubnej buczyny naskalnej, kwaśnej buczyny niżowej oraz malowniczych skał wapiennych.

W obszarze parku występuje jeden użytek ekologiczny - Pustynia Błędowska, o powierzchni 683, 91 ha. Użytek chroni śródlądowe piaski wydmowe z interesującymi formami morfologicznymi, zbiorowiska muraw piaskowych oraz rzadkie i chronione gatunki flory i fauny.
 
Wśród znajdujących się w parku pomników przyrody warto wymienić: drzewa w zabytkowym parku dworski w Porębie Dzierżnej oraz szereg ostańców wapiennych - między innymi: kompleks Skał Zegarowych w Dolinie Wodącej, skałki w Rabsztynie, Pomorzańskie Skały, oraz skały na Syborowej Górze.

WYBRANE ZABYTKI

• Ruiny zamku Rabsztyn pochodzącego z XIV wieku;
• Gotycki kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Strzegowej z XV wieku;
• Kościół p.w św. Marcina w Porębie Dzierżnej z XVIII wieku;
• Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela we wsi Jangrot z 1822 roku;
• Dwór w Porębie Dzierżnej z XVIII wieku z zabytkowym parkiem.

Rudniański Park Krajobrazowy

Rudniański Park Krajobrazowy o powierzchni 5813,9 ha jest położony na terenie 3 gmin: Alwernia, Czernichów i Krzeszowice. Obejmuje on następujące kompleksy leśne: Las Orlej, Czarny Las oraz drzewostany pomiędzy Kamieniem a Kwaczałą, a także fragment malowniczej doliny potoku Rudno, od której pochodzi nazwa parku.
 
PRZYRODA PARKU
 
Na terenie parku znajdują się dwa rezerwaty przyrody:
 
Dolina Potoku Rudno - rezerwat leśny i przyrody nieożywionej, utworzony w 2001 roku; znajdujący się w obrębie przełomu rzeki Rudno, pomiędzy Zalasem a Rybną, o powierzchni 95,94 ha. Ochronie podlega tutaj fragment łęgu olszowego jednego z najlepiej zachowanych na Jurze Krakowskiej, olsu oraz stanowisk geologicznych znajdujących się przy starym kamieniołomie.
 

Kajasówka - rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w 1962 roku; położony między Przeginią Duchowną i Czułówkiem, o powierzchni 11,83 ha. Ochronie podlega tutaj unikalny zrąb tektoniczny pokryty roślinnością kserotermiczną.
 

Wśród pomników przyrody na terenie parku warto wymienić: drzewa w parku dworskim w Porębie Żegoty, drzewa przy klasztorze Bernardynów w Alwerni a także Skałki Gaudynowskie w miejscowości Brodła i skałki wraz z kamieniołomem w Rusocicach.
 

Na terenie parku występuje jedno stanowisko dokumentacyjne - odsłonięcie geologiczne we wsi Podłęże.

WYBRANE ZABYTKI

• Klasztor Ojców Bernardynów w Alwerni pochodzący z XVII - XX wieku.
  W obrębie zespołu klasztornego kościół p.w. Stygmatów św. Franciszka;
• Kościół p.w. św. Marcina i św. Małgorzaty w Porębie-Żegoty z lat 1762 - 1892;
• Zespół pałacowy w Porębie Żegoty (ruinypałacu i oficyny, spichlerz) pochodzący z XVIII wieku oraz zabytkowy park z mauzoleum i kompleksem stawów;
• Zabytkowa zabudowa w rynku w Alwerni z podcienionymi dachami z XVIII - XIX wieku.
• Plebania w Kamieniu pochodząca z XIX wieku z lamusem kamiennym (XVIII wiek) i zabytkowym ogrodem ze starymi lipami (XVIII wiek).