به گزارش کردپرس مصطفی ایلخانی زاده مسئول موسسه ی فرهنگی و آموزشی ادب در گفت و گو با خبر نگار کردپرس در بوکان، هدف از این اقدام را حفظ اماکن تاریخی، باستانی و گردشگری این شهرستان ذکر کرد و گفت: لازم است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری و شورای شهر توجه بیشتری به این اماکن تاریخی و باستانی داشته باشند.

آرامگاه سرداران مکری در قلب شهر بوکان و در مجاورت کتابخانه ی عمومی شهر واقع است که سابقه تاریخی صد ساله دارد و مزار دو نفر از سرداران مکری به نام های سردار محمد حسین خان مکری و پسرش سردار علی خان از حاکمان مکریان بوده که سردار محمد حسین خان پسر سردار سیف الدین خان و نوه ی سردار عزیز خان مکری، وزیر جنگ و فرماندی کل قوای ایران در زمان ناصر الدین شاه قاجار و داماد امیر کبیر صدر اعظم آن زمان بوده که هم اکنون نیز در تهران چهار راه عزیز خان و آب سردار به نام ایشان می باشد.

وی درزمان جنگ جهانی اول حاکم مکریان بوده که مرکز آن مهاباد بود و چند شهر استان نیز تابع آن بوده است. این در حالی است که ایران در جنگ جهانی اول اعلام بی طرفی کرده بود ولی دول متحارب روس و عثمانی این اصل را رعایت ننموده و به خاک ایران تجاوز نموده اند.

عثمانی ها که قسمتهایی از استان های آذربایجان غربی و کُردستان را تصرف کرده بودند از سردار محمد حسین خان می خواهند که قوا جمع نموده و با آن ها بر ضد روس ها همکاری نماید ولی سردار مذکور اظهار می دارد که من حاکم دولت ایران و تابع فرامین دولت متبوعه ی خودم می باشم و دستور خارجی را نمی پذیرم، عثمانی ها که می بینند سردار درخواست آن ها را نمی پذیرد ایشان را به همراه سیف الدین خان حاکم سقز و شیخ بابا برزنجی به مراغه برده و در آنجا اعدامشان می کنند و جنازه اش را به بوکان آورده و در گنبد مذکور که قبلاً برای دفن خانواده ی سردار آماده شده بود به خاک می سپارند.

در زمان حیات سردار محمد حسین خان جنازه ی مرحوم ملاحسن قزلجی که از اجله ی علمای منطقه و فرزند عالم شهیر ملاعلی قزلجی بوده به پیشنهاد سردار محمد حسین خان از قریه ی ترجان به بوکان نقل مکان و سردار بر ایشان مسجد و حوزه ی علمیه تشکیل می دهد و در این آرامگاه دفن می نماید.

بعداً نیز علمای برزگ منطقه نظیر قاضی کاکه حمه ی قزلجی فرزند ملاحسن ابن قزلجی و قاضی شیخ محسن و ملا سید جعفر را در آنجا به خاک می سپارند. با این تفاصیل به این مکان تاریخی که مدفن سرداران و علمای منطقه می باشد، می تواند محل جالبی برای بازید گردشگران باشد که در حال حاضر احتیاج به تعمیر و مرمت دارد که چندان توجهی نمی شود و تنها کسی که برای این محل زحمت کشیده و برای قبور تاریخچه و شناسنامه نوشته، جعفر قزلجی معلم بازنشسته و پسر قاضی کاکه حمه قزلجی می باشد.