Vanaf vandaag ligt het boek Soeur Sourire: Zie me graag in de winkels. Samen met researcher Luc Maddelein reconstrueert Leen Van Den Berg de laatste dag uit het leven van de non met de Glimlach. Terwijl Jeanine Deckers, de echte naam van Soeur Sourire de laatste voorbereidingen pakt voor haar zelfmoord komen de herinneringen terug boven.

Wij spraken met schrijfster Leen Van Den Berg over het leven van deze opmerkelijke non die over de hele wereld een nr 1 hit scoorde met Dominique.

Waarom een boek over Soeur Sourire en wat moeten we over haar weten
Zoals iedereen allicht weet scoorde Soeur Sourire als kloosterzuster met 'Dominique' in 1963 een wereldhit. De song werd vertaald in het Duits, het Nederlands, het Engels, zelfs in het Japans. Er werden miljoenen exemplaren verkocht. Ze stond 6 weken op de billboard Hot 100 in de States, enkele weken zelfs op nummer 1. Geen enkele Belg had het haar ooit voorgedaan.
Wat de meesten niet weten is dat haar leven na het succes een strijd werd tegen de Kerk, de fiscus, de platenbonzen en de pers. Een leven dat een dramatisch einde kende.

Je zei het al zelf Dominique was een wereldwijd succes. Hoe ging Soeur Sourire om met dat succes?
Aanvankelijk werd het succes van de plaat door de kloosteroversten verborgen gehouden voor Soeur Sourire, omdat ze immers als kloosterzuster 'nederig' moest blijven. het succes was trouwens voor het klooster zelf ook een verrassing. Aanvankelijk wilden ze gewoon een paar honderd exemplaren uitdelen aan hun zusters in de missies en aan retraitanten die op bezoek kwamen in het klooster.

Uiteindelijk verliet ze het klooster. Wat was de achterliggende reden hiervoor?
Toen de omvang van het succes geleidelijk tot haar doordrong, smaakte het naar meer. Ze wilde optreden bij studenten en jongeren en ging meer progressieve liedjes componeren die nauwer aansloten bij de leefwereld van de jongeren.
Het klooster verbood haar echter op te treden en ging haar nieuwe teksten censureren. Ze wilden haar monddood maken omdat haar progressieve ideeën een bedreiging vormden voor het gezag van de Kerk. En dat vormde voor Soeur Sourire het keerpunt. Ze trad uit in de hoop als lekenzuster haar zangcarrière verder uit te bouwen. Ze ging samenwonen met Annie, een meisje dat ze net voor haar intreden had leren kennen toen ze aan zee leidster was van vakantiekolonies aan zee. Tijdens die vakantie trok ze vaak samen op met Annie, die op dat ogenblik 15 was en omwille van problemen thuis steun zocht bij haar leidster Soeur Sourire (toen nog gewoon Jeannine Deckers).

Ze ging nadat ze het klooster verliet samen wonen met een vriendin. Mogen we daaruit concluderen dat Jeanine Deckers een lesbienne was?
Annie was van bij hun eerste ontmoeting verliefd op Jeannine, ze had een blinde verering voor haar. Maar dat gevoel was niet wederkerig. Jeannine zag in Annie een hartsvriendin, meer niet. Annie bleef Jeannine na haar intreden geregeld opzoeken in het klooster en toen Jeannine van het klooster de toelating kreeg om als kloosterzuster in Leuven te gaan studeren, zorgde Annie ervoor dat ze een kot vond, in de buurt van het huis waar Soeur Sourire verbleef. Toen het ernaar uitzag dat Soeur Sourire zou moeten vertrekken naar de missies, raakte ANnie in een zware depressie en probeerde ze een eind aan haar leven te maken.
Op het moment dat ze gingen samenwonen, maakte Soeur Sourire aan Annie duidelijk dat ze geen relatie met haar wilde aangaan. Ze bleef zich, ondanks haar uittreden, zien als een dominicaanse en wilde trouw blijven aan haar geloften, o.m. haar gelofte van kuisheid en celibaat. Ze wilde m.a.w. gewoon samenleven als vriendinnen. Uit de dagboeken van Soeur Sourire blijkt echter wel hoe beide vrouwen, die meer dan twintig jaar hebben samengewoond, geleidelijk naar elkaar toegroeiden, hoe Jeannine vocht tegen haar gevoelens voor Annie tot ze vanaf ongeveer 1980 een lesbische verhouding aangingen. Voor Annie het moment waarop ze jaren had gewacht, voor Jeannine een ontzettend moeilijke stap.

In de jaren 70 was homoseksualiteit nog een taboe. Een wereldberoemde non die met een lesbische vrouw ging samenwonen dat moet nogal voor ophef gezorgd hebben, ofniet?
De dag na haar uittreden stond de voltallige pers al opgesteld bij het appartement van Jeannine en Annie. De dag daarop titelden de kranten 'Soeur Sourire lesbienne! Soeur Sourire nonne défroquée'.
Hoe de pers aan haar adres kwam is niet duidelijk. Er zijn aanwijzingen dat het zou zijn gelekt vanuit kerklijke kringen om haar monddood te maken, maar bewijzen zijn hier niet van.

Haar vertrek uit het klooster bracht haar uiteindelijk aan de afgrond.
Als zingende non was ze een succes. Een 'instrument' dat de Kerk gebruikte in haar promotiecampagne om nieuwe roepingen te stimuleren in een tijd waarin het aantal roepingen erg terugliep. Voor de platenmaatschappij was ze een 'concept', als 'zingende non' was ze een commercieel interessant product.
Na haar uittreden werd ze gekraakt door dezellfde instanties die haar 'gemaakt' hadden.
De Kerk gebruikte zijn invloed om ervoor te zorgen dat haar liedjes niet meer werden gedraaid op de radio want als ex-non die controversiële teksten zong (ze kwam in haar liedjes op voor het gebruik van de pil, ze deed ook uitspraken tegen het celibaat) was ze een bedreiging voor het gezag van de Kerk. Ze slaagden er zelfs in een toernee van haar in Canada te boycotten.
Voor Philips was ze als ex-non niet langer een interessant concept maar gewoon een jonge vrouw die liedjes zong, zoals zovele anderen. Toen ze na haar uittreden niet langer werd gedraaid op de radio en daardoor de platenverkoop afnam, dumpten ze haar dan ook al heel gauw.
En alsof dat nog niet genoeg was moest Jeannine van de fiscus de belastingen betalingen op de royalties van het volledige jaar 1966. Ze was echter pas uitgetreden in juli van dat jaar, hetgeen betekende dat de inkomsten van de eerste helft van het jaar niet naar haar waren gegaan maar naar het klooster. Ze weigerde dus te betalen, het begin van een langdurig conflict met het klooster. Door de verwijlintresten hoopten de schulden zich op tot ze bijna 4 miljoen bfr. bedroegen op het ogenblik van haar overlijden in 1985.

Waren de financiele problemen de oorzaak van haar zelfmoord?
Op het ogenblik van haar zelfmoord zat ze inderdaad diep in de schulden, zij en Annie waren werkloos, hun appartement dreigde zelfs aangeslagen te worden, ze konden geen kant meer op zodat ze geen andere uitweg meer zag dan zelfmoord te plegen.
Jeannine had het gevoel mislukt te zijn in haar leven. Mislukt als religieuze, mislukt als artiest en vooral ook mislukt als dochter die niet kon beantwoorden aan de verwachtingen van haar dominante moeder. Bovendien was ook de levendroom van Annie, het therapiecentrum voor jonge autisten, aan diggelen gevallen toen de subsidies om een niet nader te bepalen reden uitbleven en het centrum over kop ging. Beide vrouwen waren bijgevolg erg depressief. Door de opeenstapeling van tegenslagen was Jeannine ook fysiek een wrak, verslaafd aan pillen en drank. Annie zag haar vriendin tenonder gaan en kon het niet langer aanzien. Daarom besloten ze samen een einde aan hun leven te maken. Vanuit hun geloof waren ze ervan overtuigd dat ze samen, na de dood, eindelijk samen gelukkig konden zijn, niet langer achternagezeten door de fiscus en de roddelpers.

In het boek zitten ook enkele persoonlijke uittreksels uit haar dagboek en enkele foto's. Was het moeilijk om daaraan te komen.
Luc Maddelein, de man die jaren geleden de research heeft gedaan voor de filmversie die we samen hebben geschreven, heeft lange en veelvuldige gesprekken gehad met mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het leven van Soeur Sourire. Ze hebben hem het meeste materiaal geschonken met de wens dat er ooit iets mee zou gedaan worden, in het volste respect voor Soeur Sourire en Annie.

Welke boodschap(pen) mogen we uit deze biografie trekken?
Deze roman is het verhaal over instanties die mensen gebruiken, die hen maken en kraken zoals het hen uitkomt. Dat is een verhaal van alle tijden, ook van vandaag waar we zien hoe media bepaalde figuren te pas en te onpas opvoeren omdat ze nu eenmaal 'in' zijn en hoge kijk- en leescijfers garanderen, om diezelfde mensen na een tijdje te dumpen en te vervangen door weer een nieuwe BV.
Maar het is bovenal een verhaal over een vrouw die haar hele leven op zoek blijft naar liefde en erkenning. De tragiek van Soeur Sourire is dat ze applaus heeft verward met liefde. Haar hele leven is ze een succesvolle come-back blijven nastreven omdat succes voor haar het ultieme bewijs was dat ze iets betekende, dat ze graag werd gezien. En het was vooral ook een middel om aan haar moeder te bewijzen dat ze wel de moeite waard was om graag gezien te worden. Wat Soeur Sourire echter jarenlang niet wilde (durfde) te zien, was dat de liefde al die jaren naast haar leefde in de persoon van Annie.

Leen Van Den Berg, de auteur, is historica en psychoanalytica. Ze is werkzaam als schrijfdocente ‘creative writing’ bij diverse instellingen en universiteiten in binnen- en buitenland. Ze schreef eerder al een tiental jeugdromans.

Titel: Soeur Sourire. Zie me graag

Auteur: Leen van den Berg en Luc Maddelein

Gebrocheerd, 272 p.

ISBN: 90 5826 330 4

Link:
Biografie Soeur Sourire